Πηγή: Πριν
Δανάη Σαραντοπούλου
Το τελευταίο διάστημα, από τα κύρια θέματα ενασχόλησης των ΜΜΕ συνεχίζει να είναι η δολοφονία της φοιτήτριας Ελένης Τοπαλούδη στη Ρόδο και οι αποκαλύψεις για άλλες φρικτές πράξεις βιασμού εναντίον μάλιστα ατόμου με ειδικές ανάγκες από τον ένα δράστη.
Βλέποντας όμως τις δεκάδες αναλύσεις από δελτία ειδήσεων και εκπομπές για τη «φοιτήτρια από τη Ρόδο», κανένας δεν μιλάει για τη σεξουαλική επίθεση και κακοποίηση. Κανένας δεν αναφέρει τη λέξη «βιασμός» – όταν έχει τη δυνατότητα να την αποφύγει και δεν την επισημαίνει κάποιος τρίτος. Σαν να μην έγινε ποτέ! Όλοι εστιάζουν στο χρονικό της δολοφονίας και σχεδόν κανένας στη σεξουαλική κακοποίηση της Ελένης.
Η αποφυγή νύξης για τη γυναικεία κακοποίηση αποτελεί μόνιμο χαρακτηριστικό της ελληνικής τηλεόρασης εν γένει. Στα «χρυσά χρόνια» της ελληνικής τι-βι, σειρές για τη γυναικεία κακοποίηση δε γυρίστηκαν πολλές και όσες γυρίστηκαν κόπηκαν ή κεντροβαρίστηκαν αλλού. Υπάρχουν παραδείγματα που αποδεικνύουν πως, άμα ο σκηνοθέτης θέλει να πλάσει μία ιστορία ή να σκιαγραφήσει έναν χαρακτήρα λίγο διαφορετικό από τα συνηθισμένα στην τηλεόραση, μπορεί και ο τηλεθεατής το δέχεται. Παραδείγματος χάριν, το 1991, η Δήμητρα Παπαδοπούλου φέρνει στην οθόνη τον ομοφυλόφιλο Γιάννη των «Απαράδεκτων» και το κοινό τον λατρεύει. Ναι, το ελληνικό κοινό αγκαλιάζει έναν ομοφυλόφιλο χαρακτήρα! Απίστευτο για τα δεδομένα της τότε –για να μην πούμε της τωρινής– ελληνικής κοινωνίας που κατέκρινε τους ομοφυλόφιλους με χυδαίο τρόπο. Και αυτό γιατί; Γιατί ο Γιάννης ήταν ένας χιουμοριστικός χαρακτήρας. Δεν άγγιζε τα όρια του σοβαρού, δεν έθιγε ζητήματα που αφορούσαν την καταπιεσμένη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και δεν πίεζε τους θεατές.
Αυτό ψάχνει η ελληνική τηλεόραση και ο «μέσος» Έλληνας τηλεθεατής: μία ανάλαφρη ιστορία, που να μην προβληματίζει, να μη θέτει τον άνθρωπο προ των ευθυνών του. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που η γυναικεία κακοποίηση δεν προβάλλεται: η έμφυλη βία δεν είναι ποτέ ανάλαφρη! Παραδείγματα σειρών που προσπάθησαν, έμμεσα, να περάσουν το μήνυμα για τη σεξιστική βία βρίσκουμε πολλά, όπως οι «Σαββατογεννημένες» του Γιώργου Καπουτζίδη, ίσως το «Παρά Πέντε» με έναν πολύ διακριτικό τρόπο, «Οι στάβλοι της Εριέττας Ζαϊμη» των Ρήγα-Αποστόλου και οι «Κούκλες» των Κατερίνας Γιαννάκου και Κατερίνας Κουγιουμτζή. Ωστόσο, το κοινό σημείο τους είναι ότι καμία απ’ αυτές δε μίλησε ξεκάθαρα για την καταπίεση από τον σύντροφο, τον σύζυγο και όποιον άλλον άνδρα υπήρχε στη ζωή των γυναικών της σειράς. Κάποιες σειρές που το προσπάθησαν δεν είχαν την ίδια απήχηση στο κοινό ούτε την ίδια (διαφημιστική) μεταχείριση από τα κανάλια, όπως η «Εθνική Ελλάδος» του Γιώργου Καπουτζίδη ή η σειρά «Τι ψυχή θα παραδώσεις μωρή;» των Ρήγα-Αποστόλου, που δεν μακροημέρευσαν, ίσως για διαφορετικούς λόγους η καθεμιά.
Τηλεθεατές και καναλάρχες μοιράζονται το βάρος της ευθύνης, καθώς από κοινού δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο φόβου και αποφυγής της πραγματικότητας, ο οποίος αποτελεί ένα στήριγμα για σεξιστικές απόψεις και συμπεριφορές. Η υποτίμηση των γυναικών συμφέρει την ιδιοκτησία των καναλιών γιατί είναι ευρέως αποδεκτή και δεν ενεργοποιεί, δεν αφυπνίζει τον τηλεθεατή, κάτι που θα ήταν πράγμα τρομακτικό για την εξουσία και τους άνδρες γενικότερα. Όσον αφορά τους τηλεθεατές, καμία οικογένεια στην Ελλάδα δεν επιθυμεί να βλέπει τη γυναικεία κακοποίηση «on screen», πολύ απλά επειδή δε θέλει να παραδεχτεί ότι τα μέλη της βιώνουν την ίδια κατάσταση. Οι άντρες δεν θέλουν να παραδεχτούν ότι κακοποιούν με οποιονδήποτε τρόπο τις γυναίκες τους, οι μητέρες δε θέλουν να δεχτούν ότι ο τρόπος που μεγαλώνουν τα παιδιά τους ενδέχεται να διαιωνίζει τον σεξισμό και ότι αυτά μπορεί κάποτε να γίνουν θύτες ή θύματα της πατριαρχίας. Η ελληνική οικογένεια φοβάται να δει την αλήθεια και προτιμάει να αφήνει τα μέλη της στο σκοτάδι. Έτσι την έμαθαν κι έτσι μαθαίνει και τις επόμενες γενιές: εάν αγνοήσεις ένα πρόβλημα, τότε, ως δια μαγείας, θα εξαφανιστεί και όλοι θα το ξεχάσουν!
Η τηλεόραση μας παρέχει αυτό που θέλει — και ταυτόχρονα θέλουμε και είμαστε έτοιμοι να καταναλώσουμε. Μέχρι η ελληνική κοινωνία να αποφασίσει πως το πρόβλημα δεν είναι η γυναίκα αλλά όσοι την κακοποιούν με πολλαπλούς τρόπους, η ελληνική τηλεόραση θα αποφεύγει να παρουσιάσει την ανοιχτή πληγή της γυναικείας εκμετάλλευσης.
