Το Φιατάκι του Πάπα

της Φένιας Ρουγκούνη *

 Τον Σεπτέμβρη, μόλις δυο βδομάδες πριν την επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στην Αμερική, η ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας «Γκάρντιαν», επιχειρώντας να ανιχνεύσει την ταυτότητα των καθολικών της σύγχρονης Αμερικής, κάλεσε τους αναγνώστες της να περιγράψουν το προφίλ τους και να δηλώσουν πώς βιώνουν στην καθημερινότητά τους την ιδιότητα του καθολικού. Κάποια βασικά ερωτήματα που καλούνταν ν’ απαντήσουν ήταν αν και πότε εκκλησιάζονται, αν είναι στρέιτ ή γκέι, παντρεμένοι ή χωρισμένοι, γονείς ανύπαντροι ή γονείς συμβατικοί, συντηρητικοί ή προοδευτικοί, πιστοί εκ παραδόσεως οικογενειακής ή εξ επιλογής κατά την ενήλικη ζωή. Η εφημερίδα ζητούσε από τους αναγνώστες να αφηγηθούν τις εμπειρίες τους και να στείλουν και φωτογραφίες, αν το επιθυμούσαν. Οι ιστορίες θα δημοσιεύονταν και ενδεχομένως οι πιο ενδιαφέρουσες αφηγήσεις να οδηγούσαν και σε περαιτέρω συζητήσεις των πρωταγωνιστών με τους δημοσιογράφους.
 Αν κατάγεστε εκ Πελοποννήσου και είστε εκ παραδόσεως ελαφρώς καχύποπτοι, εύκολα θα διακρίνετε το Βατικανό πίσω από την πρόσκληση του «Γκάρντιαν». Το ερωτηματολόγιο που θα ‘θελε η Εκκλησία ν’ απευθύνει, αλλά δεν τολμά, το προωθεί μια έγκυρη εφημερίδα. Τ’ αποτελέσματα θα δημοσιευτούν, θα συζητηθούν, και το Βατικανό, έχοντας ένα πολύτιμο υλικό για την ταυτότητα του ποιμνίου του, θα πράξει κατά την κρίση του. Αν, αντίθετα, κατάγεστε εκ Μακεδονίας και, ως εκ τούτου, έχετε κληρονομήσει μια πιο αθώα θεώρηση του κόσμου, η πρόσκληση του «Γκάρντιαν» θα σας φανεί απλώς δημοσιογραφική επιλογή, η οποία όμως, έστω και συγκυριακά, και πάλι θα αποβεί ωφέλιμη στο Βατικανό, γιατί θα το βοηθήσει να πάρει κάποιες αποφάσεις για το μελλοντικό βηματισμό του.
 Όπως και να ‘χει, η πρόθεση της εφημερίδας υποδηλώνει την παραδοχή πως οι καθολικοί δεν είναι ένα τοπίο μονοσήμαντο. Ή τουλάχιστον δεν μπορεί πλέον ν’ αντιμετωπίζεται μονοσήμαντα. Τα στερεότυπα που συνοδεύουν τις καθολικές κοινότητες των Ιταλών και των Ιρλανδών είναι μόνο μία ψηφίδα του μωσαϊκού. Οι υπόλοιπες φτιάχνονται από πολλαπλές εθνότητες, πολλαπλές εκδηλώσεις πίστης, πολλαπλά λαϊφστάιλ, διαφορετικούς σεξουαλικούς προσανατολισμούς. Σήμερα, το σωτήριον έτος 2015, η πραγματικότητα είναι πολύπλοκη – άλλωστε πάντα ήταν, απλώς δεν ομολογείτο πως ήταν – και η Καθολική Εκκλησία ευτυχεί να έχει έναν Πάπα που δείχνει να το αντιλαμβάνεται σοβαρά.
 Ο Πάπας Φραγκίσκος είναι ο πρώτος μη Ευρωπαίος Πάπας από το 741 μ.Χ. Γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες, το 1936. Ζήτησε να ονομαστεί Φραγκίσκος για να τιμήσει τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης. Επέλεξε ως κατοικία τον λιτό ξενώνα της Αγίας Μάρθας, αρνούμενος το Αποστολικό Παλάτι που αποτελεί την επίσημη παπική κατοικία. Ντύνεται απλά, χωρίς στολίδια και μεγαλόσταυρους. Διαφέρει ουσιαστικά από τους προκατόχους του, κυρίως για το ανεπιτήδευτο στιλ, το γλυκό και παιγνιώδες βλέμμα, την εξωστρέφεια και τη διάθεσή του για μεταρρυθμίσεις. Δεν σηκώνει λάβαρα επανάστασης, δεν είναι ο Τσε Γκεβάρα του Βατικανού. Ο διάλογος τον νοιάζει. Μιλά για τη φτώχεια, την άναρχη ανάπτυξη, για τη δικτατορία του χρήματος, για θέματα ταμπού, την αντισύλληψη, την άμβλωση, το διαζύγιο. Είναι ο πρώτος Πάπας που εγκρίνει σύσταση δικαστηρίου για τους ιερείς που εμπλέκονται σε σκάνδαλα παιδικής κακοποίησης, είτε με πράξη είτε με παράλειψη. Τον Ιούνιο εκδίδει εγκύκλιο σε οκτώ γλώσσες, με κεντρικό θέμα την περιβαλλοντική υποβάθμιση και απευθύνει έκκληση σε όλους για εγρήγορση και δράση.
 Λέει πως στις καθημερινές του προσευχές έχει προσθέσει και την προσευχή του Τόμας Μορ, του Άγγλου ουμανιστή, μάρτυρα συνείδησης, που πλήρωσε με τη ζωή του την αντίστασή του στον Ερρίκο τον Η΄. Στην προσευχή αυτή, ο Τόμας Μορ παρακαλεί τον Θεό να του χαρίζει χιούμορ. Το ίδιο ζητά και ο Πάπας. Και φαίνεται πως ο Θεός τού συμπαρίσταται.
 Στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο Πάπας επισκέπτεται την Αμερική. Αντί για όχημα πολυτελείας χρησιμοποιεί για τις μετακινήσεις του ένα Φίατ πεντακοσαράκι. Ο Πάπας και το Τρελό Κατσαριδάκι σε νέες περιπέτειες. Πώς να μην λατρέψει το ποίμνιο έναν ηγέτη που οι επιλογές του φέρνουν συνειρμούς παρεϊκής εκδρομικής ανεμελιάς;
 Ίσως τα νέα ήθη του Πάπα Φραγκίσκου να αποτελούν μια καλογυαλισμένη βιτρίνα, μια φασάντ εκσυγχρονισμού. Ακόμα κι έτσι, ακόμη κι αν ο Πάπας τούτος πάρει το πρώτο βραβείο εκκλησιαστικού μάρκετινγκ, ένα τουλάχιστον μεγάλο όφελος θα έχει κερδηθεί. Ο διάλογος που ανοίγει, η ατζέντα που ανανεώνεται, η χαραμάδα στα σφραγιστά παράθυρα, η ανάσα του καινούργιου.
 Πόσο λείπει μια τέτοια φρέσκια ματιά από το χώρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας! Πόσο κουράγιο θα χρειαστεί για να αποδεχθεί η Ορθόδοξη Εκκλησία ότι οι προγαμιαίες σχέσεις είναι πλέον κανόνας χωρίς εξαίρεση; Ίσως θα πρέπει όσοι παντρεύονται εφεξής να κάνουν και τα βαφτίσια των παιδιών συγχρόνως, για ν ΄αποδεικνύεται υπερηφάνως και εκ του αποτελέσματος η προ του γάμου επαφή.
 Πόσος καιρός θα χρειαστεί για να γίνει κατανοητό ότι τα νεκροταφεία της Αθήνας και των μεγάλων αστικών κέντρων δεν μπορούν να δεχθούν άλλους νεκρούς; Όλοι θα θέλαμε να ΄χουμε ένα κηπάριο μικρό για να φιλοξενήσει τους αγαπημένους μας όταν αυτοί αναχωρούν για το επέκεινα. Το μόνο που έχουμε όμως είναι να παλεύουμε με χρονικά όρια χρήσης τάφων, με αιτήσεις παράτασης ταφής για σώματα αδιάλυτα σε χώματα ανήμπορα από τον κορεσμό να κάνουν τη δουλειά τους. Με την καρδιά μας κομμένη στα δυο, μπρος στη σακούλα με ό,τι απόμεινε απ’ τη μάνα μας, δωροδοκούμε με χαρά τον νεκροθάφτη για να μην τρέχει άτσαλα το καροτσάκι του και ζαλιστεί η μαμά μας. Σ’ αυτό το γκρίζο, θλιβερό τοπίο, οι ιερείς μας ορθώνουν με ακαμψία το ανάστημα ενάντια στην καύση των νεκρών, γιατί το δόγμα στέκει αντίθετο. Αν γινόταν η αγάπη για το δόγμα οδηγός;
 Πόσα χρόνια ακόμη θα χρειαστούν για να γίνει αντιληπτό από την Ορθόδοξη ηγεσία ότι οι πιστοί δεν είναι μόνον οικογενειάρχες που τρώνε την Κυριακή, μετά την εκκλησία, μαζί με τα πεθερικά, μοσχάρι κοκκινιστό με μακαρόνια; Πιστοί δικαιούνται να είναι και οι ομοφυλόφιλοι, και οι χωρισμένοι, και οι ανύπαντρες μητέρες. Και άλλοι πολλοί. Ας μην τους ρίχνουμε πρόσθετα βάρη. Έχουν ήδη τα δικά τους. Όλοι αυτοί οι «αποσυνάγωγοι» του επίσημου δόγματος έχουν δικαίωμα σ’ ένα λόγο παραμυθίας και αποδοχής, στη χάρη της αγάπης, στην ευλογία της κοινής εστίας. Έχουν δικαίωμα να χαρούν επιτέλους την κοινή λογική. Και το δικαίωμα αυτό προσδοκούμε η Εκκλησία να το υπερασπιστεί ως δωρεά. Αν βεβαίως θέλει πιστούς με ανθρώπινη υπόσταση, πλάσματα καθημερινά, που ανασαίνουν κι ερωτεύονται, με σάρκα και ψυχή, με αρετές και με ψεγάδια.

 Η Φένια Ρουγκούνη έχει σπουδάσει αγγλική λογοτεχνία, νομικά και μάνατζμεντ. Σήμερα εργάζεται στο Συνήγορο του Πολίτη.