Πηγή: Capital
Της Δανάης Μαραγκουδάκη
Στην είσοδο κεντρικού πολυκαταστήματος της Αθήνας περιμένουν δύο άτομα. Ο φύλακας θερμομετρά μια κοπέλα η οποία πάει να μπει αλλά κοντοστέκεται γιατί ακούει τη διαμαρτυρία ενός άντρα που δεν ήθελε να θερμομετρηθεί: “Δεν κατάλαβα, είναι υποχρεωτικό; Εγώ δεν θέλω να μου το βάλεις αυτό στο κεφάλι”. Ο υπάλληλος απαντάει “δεν είναι υποχρεωτικό. Πρέπει όμως να βάλετε μάσκα”. “Μάσκα εντάξει. Αλλά το άλλο…”.
Ωστόσο, οι άνθρωποι που διστάζουν να εμβολιαστούν απέχουν από αυτούς που δεν θέλουν καθόλου να εμβολιαστούν κατά του κορονοϊού αλλά κι απ’ αυτούς που δεν θέλουν να εμβολιαστούν με κανένα εμβόλιο (ή να εμβολιάσουν τα παιδιά τους). Με λίγα λόγια, αυτή την περίοδο ο διαχωρισμός μη εμβολιασμένοι ίσον “ψεκασμένοι” και εμβολιασμένοι ίσον μη “ψεκασμένοι” ενδεχομένως να μην είναι απόλυτα ακριβής.
Την ώρα που η αντίστροφη μέτρηση για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό συγκεκριμένων ομάδων εργαζομένων έχει ξεκινήσει και ο φόβος της μετάλλαξης Δέλτα επικρέμαται, η Ελλάδα έχει εμβολιάσει πλήρως το 46,31% του πληθυσμού.
Αντιεμβολιαστές και διστακτικοί
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ορίσει τη διστακτικότητα προς τα εμβόλια ως μια συμπεριφορά που οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Μεταξύ αυτών των παραγόντων είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στον εμβολιασμό ή στο ιατρικό προσωπικό, ο εφησυχασμός και η μη συνειδητοποίηση της ανάγκης προστασίας από λοιμώδη νοσήματα αλλά και παράγοντες ευκολίας και της μη συνειδητοποίησης του κινδύνου.
Οι άνθρωποι που αρνούνται τον εμβολιασμό έχουν διάφορες διαβαθμίσεις, μπορεί να έχουν απλά ενδοιασμούς ή να είναι ξεκάθαρα αρνητικοί, μπορεί να εναντιώνονται προς ένα εμβόλιο ή για το σύνολο των εμβολίων.
Στις βασικές κατηγορίες αντιδράσεων περιλαμβάνονται α) η αμφισβήτηση της ασφάλειας των εμβολίων, β) η αμφισβήτηση της αναγκαιότητας των εμβολίων και γ) η υποστήριξη της ελευθερίας της επιλογής.
Στην Ελλάδα οι αντιεμβολιαστές, δηλαδή κυρίως οι γονείς που δεν κάνουν εμβόλιο στα παιδιά τους, προ πανδημίας κινούνταν περίπου στο 10%. Σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Παιδιατρικής εταιρείας το 2014, το 10% των γονέων ήταν προβληματισμένοι για την ασφάλεια των εμβολίων, ενώ υποστήριξαν ότι δεν εμπιστεύονται τις φαρμακευτικές. Ως αποτέλεσμα το διάστημα Μαΐου 2017 – Μαΐου 2018, στην Ελλάδα καταγράφηκαν, σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, 3.016 κρούσματα ιλαράς.
Οι αρνητές και το “μπόλι”
Το τελευταίο διάστημα έχουν δημιουργηθεί πολλές σελίδες στο Facebook όπου τα μέλη “ανεβάζουν” τα καταστήματα που διαφωνούν με τον διαχωρισμό εμβολιασμένων και μη και τον υποχρεωτικό εμβολιασμό. Στις σελίδες αυτές το εμβόλιο αναφέρεται ως “μπόλι” και μπορεί να συναντήσει κανείς από “ψεκασμένους” συνωμοσιολόγους που κάνουν λόγο για τσιπάκια, αναφορές στον Άγιο Παΐσιο μέχρι εμβολιασμένους που επικαλούνται το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής. Πολλές από τις σελίδες που τα μέλη τους διαφωνούν με το εμβόλιο μάχονται -όπως δηλώνουν- “κατά της νέας τάξης πραγμάτων και κάθε ανθελληνικού μέσου”, ενώ προωθούν “την αφύπνιση των Ελλήνων”.
Μία από τις πιο γνωστές ομάδες είναι το “ΜΑΓΑΖΙΑ ΧΩΡΙΣ ΜΠΟΛΙ” που έχει ξεπεράσει τα 100.000 μέλη από τις 27 Ιουνίου που δημιουργήθηκε. Ένας εκ των διαχειριστών εξηγεί τους στόχους και τις θέσεις της:
Η ομάδα “Μαγαζιά χωρίς Μπολι Ημαθίας” αριθμεί περίπου 2.200 μέλη και όπως αναφέρουν οι διαχειριστές “δηλώνουμε καταστήματα, παροχή υπηρεσιών που δέχονται ανεμβολίαστους χωρίς διακρίσεις και κοινωνικό αποκλεισμό”.
Η ομάδα “ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ “ΟΧΙ ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟ ΜΠΟΛΙ”” έχει 8.700 μέλη.
Τι λένε οι έρευνες για την Ελλάδα
Σε δημοσκόπηση της Pulse που πραγματοποιήθηκε αρχές Ιουλίου το 72% των ερωτηθέντων έχει κάνει ή θα κάνει σίγουρα το εμβόλιο, ενώ το 8% σίγουρα δεν θα το κάνει και το 5% μάλλον δεν θα το κάνει.
Σύμφωνα με την έρευνα της διαΝΕΟσις που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2021 για τις απόψεις και τις προσδοκίες των Ελλήνων απέναντι στην πανδημία του κορονοϊού, η “αβεβαιότητα” (39,6%) και η “ανασφάλεια” (30,8%) εξακολουθούν να είναι τα πιο έντονα συναισθήματα που διακατέχουν τους Έλληνες και τις Ελληνίδες. Σχετικά με τα εμβόλια, σχεδόν 4 στους 10 (38,9%) δήλωσαν ότι έχουν ήδη εμβολιαστεί με τουλάχιστον μία δόση (από μόλις 9,4% στην έρευνα του Μαρτίου). Παράλληλα, 58,1% των γονιών δήλωσαν πως δεν θα εμβολίαζαν το παιδί τους.
Σύμφωνα με την έρευνα της Focus Bari|YouGov, που διεξήχθη σε 21 χώρες τον Ιούνιο του 2021, στην Ελλάδα, στο ερώτημα εάν θα κάνουν το εμβόλιο κατά του κορονοϊού το 20% απάντησε “μπορεί ναι / μπορεί και όχι”, ενώ το 12% απάντησε “μάλλον / οπωσδήποτε δεν θα το κάνουν”.
Οι περισσότεροι πολίτες που δηλώνουν ότι δεν θα το κάνουν ανήκουν σε νεαρές ηλικίες: 14% στους 18-24 ετών και 15% στους 25-34 ετών, έναντι 10% στις ηλικίες 35-44, 12% στους 45-54% ετών και 10% στους άνω των 55 ετών. Ουσιαστικά όμως, σε κάθε ηλικιακή κατηγορία υπάρχει μία σταθερή αναλογία ατόμων που δεν θα το κάνουν.
Στην Αττική, οι “αρνητές” φτάνουν το 12%, στην Θεσσαλονίκη 11% και στην Περιφέρεια το 13%.
Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες 20 χώρες της έρευνας, η Ελλάδα καταγράφει τη μικρότερη αναλογία εμβολιασμένων / θετικών προς το εμβόλιο (68%).
Τον Δεκέμβριο του 2020 η Κάπα Research πραγματοποίησε πανελλαδική έρευνα σχετικά με το τι πιστεύουν οι Έλληνες για το εμβόλιο. Μεταξύ των ευρημάτων, το 35% των ερωτηθέντων ανησυχεί για την ταχύτητα που γίνονται οι κλινικές δοκιμές του εμβολίου, το 28% για τις παρενέργειες, ενώ το 20% δεν εμπιστεύεται τις ελληνικές Αρχές και τον μηχανισμό του κράτους.
Από τη συνωμοσία των φαρμακευτικών στην άρνηση ύπαρξης του ιού
Η Κατερίνα Μεγαλακάκη, επί χρόνια διευθύντρια του αιματολογικού τμήματος του Νοσοκομείου “Μεταξά” στον Πειραιά ανέφερε στο Capital.gr πως υπάρχουν διάφορες αποχρώσεις στις τάξεις των αντιεμβολιαστών. “Πρόκειται για μια πρωτόγνωρη συνθήκη που είναι λογικό να προκαλεί ακραίες συμπεριφορές”, τονίζει.
Σχετικά με τους “αρνητές” αναφέρει: “Ένα τμήμα που αρνείται να κάνει το εμβόλιο αφορά συντηρητικούς ανθρώπους που είναι αντίθετοι σε οποιαδήποτε καινοτομία και φοβάται το άγνωστο. Πρόκειται για διαχρονική και στάσιμη μερίδα πληθυσμού. Την ίδια στιγμή υπάρχουν ομάδες ανθρώπων που εκμεταλλεύονται αυτόν ακριβώς τον πληθυσμό για να διαδώσουν τις δικές τους ιδέες. Μπορεί αυτό να αφορά θρησκευτικές προκαταλήψεις, δεισιδαιμονίες κτλ.
Παράλληλα υπάρχουν οι συνωμοσιολόγοι, οι οποίοι επίσης είναι μια ομάδα σταθερή και προφανώς υπήρχε και πριν από τον κορονοϊό. Μερικές από τις θεωρίες που κυκλοφορούν είναι ότι ο ιός κατασκευάστηκε από τις φαρμακοβιομηχανίες για να βγάλουν λεφτά, ότι ο κορονοϊός δεν υπάρχει και δεν έχει πεθάνει κανείς απ’ αυτόν, ότι είναι ψεύτικη ασθένεια που εφευρέθηκε για να καλύψει τις επιπτώσεις του 5G, ότι στόχος είναι να μειώσουν τον παγκόσμιο πληθυσμό και να βάλουν τσιπάκια, όπως επίσης και να αλλάξουν το DNA των πολιτών.
Υπάρχει επίσης μια άλλη ομάδα ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως “γνώστες των πραγμάτων” που “δεν θα φάνε το παραμύθι”. Εδώ μπορεί να υπάρχουν γιατροί και επιστήμονες οι οποίοι θεωρούν πως “ξέρουν καλύτερα” και αμφισβητούν τις μελέτες και έχουν άποψη για το θέμα χωρίς να είναι επιδημιολόγοι ή ιολόγοι. Ο ιολόγος είναι υποκατηγορία της μικροβιολογίας, μια πολύ δύσκολη ειδικότητα με πολλά άγνωστα κεφάλαια. Πολλοί γιατροί, δυστυχώς, χωρίς τις απαραίτητες γνώσεις παριστάνουν τους ιολόγους. Το πρόβλημα όμως είναι πως αν για παράδειγμα ένας πολιτικός μηχανικός πει πως είναι ειδικός στα εμβόλια, δεν τον πιστεύει κανείς. Αν όμως ένας γιατρός πει ότι είναι ειδικός, τον πιστεύουν όλοι”.
Δεν είναι “ψεκασμένοι” όλοι όσοι είναι επιφυλακτικοί – Χρειάζεται ενημέρωση
Το Capital.gr μίλησε με τον Στέφανο Βλάχο, ειδικευόμενο παθολόγο στο Λαϊκό Νοσοκομείο σχετικά με τη διστακτικότητα ενός μέρους του πληθυσμού να εμβολιαστεί. “Ένα κομμάτι, σίγουρα όχι πλειοψηφικό, είναι ανορθολογικοί κι ένα άλλο είναι οι επιφυλακτικοί κυρίως λόγω πλημμελούς ενημέρωσης. Συνεπώς δεν είναι “ψεκασμένοι” όλοι όσοι είναι επιφυλακτικοί απέναντι στο εμβόλιο. Υπάρχει κόσμος που φοβάται γιατί έχει ακούσει δεξιά κι αριστερά για θρομβοεμβολικά επεισόδια και άλλες παρενέργειες. Τα εμβόλια πράγματι βγήκαν γρήγορα και υπό πίεση ώστε οι ζωές μας να μπουν γρήγορα ξανά σε ρυθμό. Ακόμα λοιπόν και κόσμος που έχει εμπιστοσύνη στην επιστήμη και γνωρίζει την αξία των εμβολίων φοβήθηκε. Σε αρκετούς κυριάρχησε η διστακτικότητα.
Παράλληλα, όμως, οι νέοι που μπορεί να έχουν και μια μεγαλύτερη άγνοια κινδύνου έχουν αρχίσει να κάνουν το εμβόλιο και κατά τη γνώμη μου το κίνητρό τους είναι το να μην προκαλέσουν πρόβλημα στους δικούς τους. Αυτό θεωρώ ότι έγινε κυρίως και στο πρώτο κύμα όπου πολύς κόσμος πειθάρχησε σκεπτόμενος τον πλησίον του. Στο δεύτερο κύμα -που συνέπεσε και με την έναρξη των εμβολιασμών- λόγω μιας σειράς ανακολουθιών της ηγεσίας του υπουργείου και της Επιτροπής δεν συνέβη το ίδιο. Για μένα αυτό που χρειάζεται είναι περισσότερη ενημέρωση. Ο ΕΟΔΥ θα μπορούσε για παράδειγμα να παρουσιάσει αναλυτικά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα για κάθε πληθυσμιακή ομάδα”.
Σύμφωνα με την ενημέρωση του γενικού γραμματέα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Μάριου Θεμιστοκλέους, τέλη Ιουνίου, το ιατρικό προσωπικό του ΕΣΥ έχει εμβολιαστεί σε ποσοστό 86% και το νοσηλευτικό προσωπικό σε ποσοστό 69%. Στον ιδιωτικό τομέα οι μισθωτοί γιατροί έχουν εμβολιαστεί σε ποσοστό 91%, οι νοσηλευτές σε ποσοστό 73%.
Σχετικά με την απροθυμία εμβολιασμού από ένα μέρος του νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού ο Στ. Βλάχος σημειώνει πως “γενικά υπάρχει ένα πολύ μεγάλο μέρος του ιατρικού προσωπικού που έχει κάνει το εμβόλιο. Κάποιοι μπορεί να μην το έκαναν αμέσως γιατί μπορεί να είχαν νοσήσει και θεώρησαν σκόπιμο να περιμένουν λίγο. Ως προς το νοσηλευτικό προσωπικό υπάρχουν νέα παιδιά που λένε “θα περιμένω να το κάνω αργότερα και θα προσέχω όσο το δυνατόν περισσότερο στη δουλειά” ή υπάρχουν γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία που φοβήθηκαν. Όπως άλλωστε και σε άλλα επαγγέλματα. Νομίζω πως στην Ελλάδα όμως δεν ήταν ο κανόνας”.
Επιχείρηση “Πειθώ”
Σε συνέντευξή του, πριν από λίγες μέρες, ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών, Στέλιος Πέτσας, σχετικά με τους “influencers” που θα βρει η κυβέρνηση για να πείσει όσους ακόμα δεν έχουν εμβολιαστεί, τόνισε: “Σε τοπικό επίπεδο, υπάρχουν άνθρωποι όχι μόνο ο δήμαρχος, οι δημοτικοί σύμβουλοι ή κάποιοι άλλοι τοπικοί παράγοντες, αλλά και η εκκλησία, ο γιατρός, ο δάσκαλος, άνθρωποι οι οποίοι έχουν κάποιο συγκεκριμένο λόγο στην τοπική κοινωνία, είτε επειδή δραστηριοποιούνται στον κλάδο του τουρισμού, είτε στον κλάδο της εστίασης. Όλους αυτούς, λοιπόν, προσπαθούμε να τους εμπλέξουμε, όπως και τους ανθρώπους που ασχολούνται με τους πολιτιστικούς συλλόγους, προκειμένου να πείσουμε εκείνους που έχουν δεύτερες σκέψεις ή είναι διστακτικοί, να εμβολιαστούν τώρα και να μην περιμένουν αργότερα”.
Όπως εξήγησε, κατανοεί “ότι υπάρχουν και εκείνοι που επηρεάστηκαν από τις αντιφατικές, εν πολλοίς, προσεγγίσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ένα συγκεκριμένο εμβόλιο και αναφέρομαι στο εμβόλιο της AstraZeneca. Σε εκείνους λέμε ότι μπορούμε πλέον να προσφέρουμε Pfizer ή το μονοδοσικό εμβόλιο της Johnson & Johnson, ώστε να φύγει και αυτός ο φόβος”.
Τέλος, σημείωσε πως “τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν μία δυναμική σε όλη την επικράτεια, όχι τόσο σε τοπικό επίπεδο, όπου και χρειάζεται μία προσέγγιση πόρτα-πόρτα. Είναι πραγματικά πολύ ενθαρρυντικό ότι οι άνθρωποι, οι οποίοι επηρεάζουν τους νέους παίρνουν, πλέον, θέση ανοικτά υπέρ του εμβολιασμού. Ωστόσο, σε τοπικό επίπεδο, χρειαζόμαστε ανθρώπους που να μπορούν να μιλήσουν σε διάφορες ηλικιακές ομάδες και να τους πείσουμε με το επιστημονικό επιχείρημα ότι το εμβόλιο σώζει ζωές. Δεν μιλώ για εκείνους που είναι εκ πεποιθήσεως αρνητές. Μιλάμε για όλους τους υπόλοιπους”.
