H συντάκτρια της Εφημερίδας των Συντακτών Αφροδίτη Τζιαντζή βρέθηκε στο Μάτι Αττικής ένα μόλις 24ωρο μετά τις φονικές φωτιές.  Μετά από μια πολύωρη περιήγηση στα καμένα κατέγραψε εικόνες και σκέψεις έτσι ακριβώς όπως τις θυμάται, απλά για να μην τις ξεχάσει.  To κείμενο που ακολουθεί αποτελεί ένα μη μονταρισμένο ημερολόγιο από τον τόπο της καταστροφής που έστειλε για δημοσίευση στο mao.gr

Τρίτη 24ης Ιουλίου Μεσημέρι Ραφήνα – Κόκκινο Λιμανάκι, Μάτι – Ν. Βουτζά . Αυτοψία στα καμμένα.

Θεωρία συνομωσίας 1: Φταίνε οι πράκτορες

Εσείς οι δημοσιογράφοι τα ερμηνεύετε  ο καθένας ανάλογα με την πολιτική του κάθε Μέσου. Το 2007  που ήταν ο Καραμανλής και ο Πολύδωρας έλεγε για τον «στρατηγό άνεμο», η αντιπολίτευση τους την έλεγε. Τώρα δε λέει τα ίδια ο Τσίπρας, με την ασύμμετρη απειλή; Εντάξει το κράτος είναι μπάχαλο, το ξέρουμε. Αλλά σίγουρα  η φωτιά αυτή δεν ήταν τυχαία. 100 μέτωπα ταυτόχρονα δεν ερμηνεύεται αλλιώς. Γιατί δεν υπάρχουν πράκτορες που έχουν συμφέρον να καεί η Ελλάδα; Αυτοί που ξέρουν και τότε και τώρα, όπως  και φίλος μου απόστρατος αξιωμτικός λένε για  τα Ρωσάκια και τα Τουρκάκια. Δεν το ακούσατε από μένα. ‘Όμως οι συνθήκες ήταν περίεργες σίγουρα» (πολίτης στο Κόκινο λιμανάκι)

Θεωρία συνομωσίας 2: Σώσανε μόνο τις βίλες των εφοπλιστών και των διάσημων

«Να και δε σας είπα και θέλω να το προσθέσω.  Η λεωφόρος Μαραθώνα είναι το σύνορο της περιοχής. Από πάνω στο Βουτζά και  είναι οι βίλες των εφοπλιστών και των διάσημων, του Ρουβά και των άλλων. Εκεί πήγαν τα αεροπλάνα. Δεν ήρθαν να σώσουν εμάς.

  • Δηλαδή λέτε ότι σώσανε τους πλούσιους;

  • Ναι αυτό λέω

  • Δεν υπάρρχει περίπτωση να πήγαν εκεί πρώτα επειδή είναι πιο ψηλά και εκεί έπιασε πρώτα φωτιά;

  • Ναι, αλλά όταν πέρναγαν από εδώ δεν έριχναν νερό (σ.σ. για να ρίξει νερό το καναντέρ πρέπει να είναι πλήρως εκκενωμένη η περιοχή, αλλιώς θα υπάρχουν θύματα…; –

Ήρθε για διακοπές και συνάντησε τις στάχτες…

Σπίτι ολοσχερώς καμένο στο Κοκκινο Λιμανάκι (πλινθόκτιστο με ελενίτ). Η φωτιά ακόμα καπνίζει.  Δύο ηλικιωμένοι: |Εμείς λείπαμε, τώρα ήρθαμε. Εδώ ήταν ο γιος μας. ‘Ηρθε από τη Γερμανία για διακοπές και έπεσε στις φωτιές. Ολα έγιναν πάρα πολύ γρήγορα. Πριν προλάβει καλά καλά να αντιδράσει, γίνανε όλα στάχτη. Ο αέρας φύσαγε δαιμονισμένα

Σκόρπια λόγια στο λιμάνι

«Ολα τα σπίτια κάηκαν στο Κοκκινο ΛΙμανάκι. Μονο το δικό μου δεν κάηκε» (το λέει με οργή, όχι με ανακούφιση).  Ο καφετζής δεν τον αφήνει να πληρώσει. Επιμένει.

Η ταβέρνα γεμάτη, όμως δεν είναι μια μέρα σαν τις άλλες. «Τουλάχιστον οι μισοί εδώ είναι άνθρωποι που κάηκαν τα σπίτια τους» μας λέει ο Νίκος ο σερβιτόρος, που το μαγαζί του προσφέρει «ούζο με μεζέ». Το σηκώνει το ούζο σήμερα, του λέμε. «Σίγουρα το σηκώνει. Και ούζο, και τσίπουρα μη σου πω…» απαντά με πικρό χιούμορ.

Αργυρή Ακτή, Μάτι Αττικής

Παντού άνθρωποι παραμιλάνε στα κινητά τους. Τα λόγια τους τα παίρνει ο άνεμος: «Επεσαν στη θάλασσα να σωθούν, σαν τα ποντίκια» λέει ο ένας. «Οι εγκλωβισμένοι ήταν παιδιά και ηλικιωμένοι. Είχαν μείνει οι γονείς στην Αθήνα και είχαν αφήσει τα παιδιά να παραθερίσουν…. Ηταν ημέρα διακοπών και ώρα μπάνιου. Γι’αυτο ήταν τόσα τα παιδιά…» λένε οι αστυνομικοί που φυλάνε το χωράφι με τους 26 νεκρούς. Αν δεν ήταν κι αυτοί οι δημοσιογράφοι θα καβάλαγαν τα σύρματα να πάρουν ζουμ από τα αποκαϊδια μπας και πετύχουν κάποια καμένη σάρκα.   «Πώς έγινε, γιατί πήγαν στο χωράφι…;» στην ταβέρνα «Αργυρή Ακτή» που βρίσκεται δίπλα ακούς διαφορετικές θεωρίες:

«Ηταν στην ταβέρνα και πήγαν πάνω να σωθούν|». » Οχι, πήγαν στα αυτοκίνητά τους και μετά γύρισαν πίσω και πήγαν και εγκλωβίστηκαν γιατί ήταν γκρεμός».

Ακριβώς δίπλα στο σημείο της ολικής καταστροφής πολλά ξενοδοχεία, κάποια χτισμένα κυριολεκτικά πάνω στον αιγιαλό, .  Ξεχωρίζει για το μέγεθός του το Ramada «Αττική Ριβιέρα»,, με το γαλάζιο νερό της πισίνας να σε προκαλεί πίσω από την περίφραξη. Παραδόξως μοιάζει ανέγγιχτο από την καταστροφή,  μόνο οι σημαίες στην πρόσοψη μαρτυράνε ότι από εδώ πέρασε η πυρκαγιά. Ξενοδοχοϋπάλληλοι, κυρίως μετανάστες, δουλεύουν πυρετωδώς καθαρίζοντας το προαύλιο. Ακριβώς δίπλα ένα μεσαίο ξενοδοχείο είναι κλειστό και εγκαταλειμμένο, με την χειρόγραφη πινακίδα στην τζαμαρία: «ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΙΝΔΥΝΟΣ – Μην πλησιάζετε».

Τα ειδυλιακά ονόματα  των δρόμων, των ξενοδοχείων και τον εξοχικών κέντρων παραπέμπουν στον απολεσθέντα παράδεισο: «Κυανής Ακτής», «Cabo Verde», «, ¨»Κινηματογράφος Μαϊάμι». Μεχρι προχθες έπαιζε το Μama Mia 2 Στις καμένες κολώνες της ΔΕΗ έχει απομείνει η αφίσα από την τελευταία παράσταση θεάτρου σκιών των Αδελφών Σπυρόπουλου στις 9 Ιουλίου: «Ο Καραγκιόζης πυροσβέστης και η νεράιδα».

Εικόνες μετά την καταστροφή

Πολά αγόρια και κορίτσια παντού. Εφηβοι, γυμνασίου και Λυκείου,, με ποδήλατα, με μηχανάκια, με τα πόδια, με μπλουζάκια βρεγμένα, με χειρουργικές μάσκες, με σορτς, με κουβάδες, με νερά. Αλωνίζουν πάνω κάτω. Βοηθάνε. Θέλουν να είναι χρήσιμοι. Οι ηλικιωμένοι είναι ελάχιστοι. Ούτε παιδιά, ούτε γυναίκες Τους έχουν διώξει. Κάποιοι λίγοι ηλικιωμένοι στέκουν αποκαμωμένοι έξω από καμένα σπίτια.

H (μεθ)-επόμενη μέρα: Οι πληγές θα κάνουν καιρό να κλείσουν. Στο Μάτι και στο Κόκκινο Λιμανάκι η καταστροφή είαι ολική. Στην έξοδο της Λεωφόρου Μαραθώνος προς το Νέο Βουτζά συνεργεία της ΔΕΗ και ιδιωτικά συνεργεία εργολάβων δουλεύουν μανιωδώς να αποκαταστήσουν την ηλεκτροδότηση. Γερανοί αποσύρουν σταδιακά τα καμμένα αυτοκίνητα, που αρχικά στοίβαξαν το ένα  πάνω στο άλλο.   Βυτιοφόρα, πυροσβεστικά ασθενοφόρα οχήματα πηγαινοέρχονται. Η μετακίνηση δεν είναι εύκολη. Αρκούν δύο τέτοια οχήματα για να μπλοκάρουν για ώρα οι λίγοι και στενοί δρόμοι.

Αφίσα της παράστασης  «Ο Καραγκιόζης πυροσβέστης και η Νεράιδα» στο Μάτι. Τραγική ειρωνεία, η αφίσα δεν κάηκε. Μα η νεράιδα του παραμυθιού ποτέ δεν ήρθε.

Tις πταίει;

  • Η άναρχη και πυκνή δόμηση έπαιξε ρόλο σίγουρα. «Τα λυόμενα όλα κάηκαν ολοσχερώς» μας λέει κάτοικος.

Το ρυμοτομικό σχέδιο είναι υποτυπώδες και οι δρόμοι ανεπαρκείς. Πολλά σπίτια είναι μόνιμες κατοικίες. Οι εικόνες δεν είναι φυσικής αλλά αστικής καταστροφής. Λιωμένο μέταλλλο, μαύρο τσιμέντο, πολυκατοικίες με τους μισούς ορόφους κατεστραμμένους. «Η φωτιά τα έχει κάψει άγαρμπα», σχολιάζει περαστικός. Λες και υπάρχει ομοιόμορφο κάψιμο. Οποια και αν είναι η αρχκική αιτία μιας πυρκαγιάς, το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν εξελίσσεται βάση σχεδίου.

Αλλά επίσης σίγουρο είναι ότι δεν υπήρχε σχέδιο. Οχι άμεσης αντίδρασης – εκεί τα ανακλαστικά της πολιτείας λειτούργησαν  -έστω και με ανεπάρκειες που αποδείχθηκαν ολέθριες. Αλλά αυτό που λείπει διαχρονικά,  και η απουσία του διαπιστώνεται κάθε χρόνο κατόπιν εορτής, είναι ένας βιώσιμος αστικός σχεδιασμός, που θα προλαμβάνει ή θα καθιστά λιγότερο φονικές τις φυσικές καταστροφές. Ελλείψει σχεδίου η ύπαιθρος είναι σπαρμένη παντού με τσιμέντα, οικοδομές κάθε μεγέθους, τακτοποιημένα αυθαίρετα και πρώην παράγκες που έγιναν βιλίτσες, πολυκατοικίες, μονοκατοικίες όμορφες μέσα στα πεύκα, που όμως δεν έχουν την παραμικρή αντιπυρική ζώνη, με περιορισμένη πρόσβαση στο οδικό δίκτυο,  κάνοντας το μπρος γκρεμός, και πίσω (μπαζωμένο) ρέμα κυριολεξία.

Αυτό που κάθε χρόνο γίνεται στην Ανατολική Αττική έγινε ξανά. Αυτή τη φορά όμως με δεκάδες με νεκρούς και αγνοούμενους. «Αυτό αλλάζει τα πάντα» είναι ο τίτλος του πολυδιαβασμένου βιβλίου της Ναόμι Κλάιν, όπου εξηγεί το πώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός είναι ολέθριος για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. «Πρέπει να αλλάξουμε τον κόσμο, πριν ο κόσμος αλλάξει τόσο δραματικά, ώστε κανείς να μην είναι πλέον ασφαλής. Είτε θα κάνουμε το άλμα είτε θα βυθιστούμε» μας προτρέπει η καναδή δημοσιογράφος και ακτιβίστρια ήδη από το 2004.  ‘Αραγε θα αλλάξει τα πάντα αυτό που έγινε φέτος στην Αττική, για το πως εμείς βλέπουμε το δομημένο και αδόμητο περιβάλλον, για το πώς εμείς βλέπουμε τον κόσμο;  Πώς χτίζουμε, πώς ζούμε, πώς κινούμαστε, πως συνδυάζουμε το ιδιωτικό με το δημόσιο χώρο, και πώς να μην τσαλαπατάμε τον δεύτερο για χάρη του πρώτου;