Κάθε εποχή έχει το ΠΑΣΟΚ που της αξίζει

Πριν από μισό αιώνα οι κομμουνιστές εκτιμούσαν λανθασμένα πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει το έδαφος για την εμφάνιση και εδραίωση ενός ισχυρού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος -αν και ως ένα βαθμό, τέτοιες δυνάμεις υπήρχαν εντός της ΕΔΑ.

Αντιθέτως, το γενικό συμπέρασμα από την ιστορική πείρα των τελευταίων πενήντα χρόνια τείνει μεταξύ σοβαρού και αστείου προς τον αφορισμό ότι δεν μπορεί να υπάρξει Ελλάδα χωρίς ΠΑΣΟΚ, σε διάφορες μορφές και συσκευασίες, και ότι όλη η χώρα είναι βασικά ΠΑΣΟΚ, Κεντροαριστερά και ναι μεν αλλά.

Στο πέρασμα του χρόνου, η διακυβέρνηση της Αλλαγής αντιμετωπίζεται περίπου ως θρύλος, ένας “χαμένος παράδεισος”, η απώλεια του οποίου τονίζεται από την άμεση σύγκριση με το παρόν και τις μίζερες προοπτικές του και τον επιθετικό δημόσιο λόγο των κυρίαρχων ΜΜΕ, που στοχοποιούν ευθέως τα χρόνια της “υπερβολής” και του “μεγάλου πάρτι”, όπου “ζούσαμε πάνω από τις δυνατότητές μας”. Αυτή η τάση εκφράζεται με ένα μαζικό κύμα διαδικτυακού χαβαλέ (ομάδες στο ΦΒ, διάφορα memes, χιούμορ με ΠΑΣΟΚ, χιούμορ με ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ), γιατί η “πλακίτσα” είναι ο καλύτερος και πλέον ανώδυνος τρόπος για να εμπεδωθούν τα στερεότυπα.

Τα σημερινά γενέθλια του ΠΑΣΟΚ και της ιδρυτικής του διακήρυξης είναι αφορμή για νοσταλγικές αναφορές στον Ανδρέα, το “παλιό, καλό ΠΑΣΟΚ -το ορθόδοξο-” και ανώδυνη νοσταλγία -που δεν είναι ακριβώς πολιτική συνείδηση, ούτε απαραίτητα προοδευτική, καθώς στη χώρα μας συχνά μπλέκει με κλισέ για την επταετία που κοιμόμασταν με τα παράθυρα ανοιχτά.

Οι νοσταλγικές αναφορές πασπαλίζονται με αρκετή δόση γραφικής προσωπολατρίας για τον Ανδρέα, γιατί… δε βγαίνουν πια τέτοιοι ηγέτες, όπως μας βεβαιώνουν όσοι βαφτίζουν γκόμενο τον Κυριάκο, νέο Ανδρέα τον Αλέξη κοκ. Και είναι έτοιμοι σε τρία δευτερόλεπτα να σου πουν “ναι αλλά ο Στάλιν” και να σου αναλύσουν το φαινόμενο της προσωπολατρίας στη Σοβιετική Ένωση.

Όσοι λένε πως το σημερινό ΠΑΣΟΚ δεν έχει πολλή σχέση με τη διακήρυξη της 3ης Σεπτεμβρίου, με όσα έλεγε τότε για τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο κτλ, είναι σαν να κλέβουν εκκλησία -αυτή που θα διαχωριζόταν από το κράτος, με βάση όσα έλεγε η διακήρυξη.

Μπορείτε να την δείτε απλά ως ιστορικό ντοκουμέντο, χωρίς να την παίρνετε τοις μετρητοίς. Αλλιώς θα σκοντάφταμε σε παραγράφους, που δείχνουν το ΠΑΣΟΚ να καταπολεμά τα ρουσφέτια και το “πελατειακό κράτος”.

Έχει ο Λαός μας πικρή πείρα από τους κομματικούς σχηματισμούς του παρελθόντος, που στηρίζονταν στη φεουδαρχική σχέση ανάμεσα σε ηγέτες και βουλευτές, ανάμεσα σε βουλευτές και κομματάρχες, ανάμεσα σε κομματάρχες και ψηφοφόρους. Από κομματικούς μηχανισμούς που είχαν αντικαταστήσει τις αρχές, το πρόγραμμα και τις δημοκρατικές διαδικασίες με το ρουσφέτι και το παρασκήνιο.

Εξίσου αυτονόητο -άσχετα αν δεν το συνειδητοποιούν όλοι- είναι πως ο πολιτικός λόγος του ΠΑΣΟΚ της Μεταπολίτευσης είναι πολύ πιο προωθημένος και -σχηματικά- πιο “αριστερός” όχι μόνο για το σημερινό ΚΙΝΑΛ, αλλά και για τον ΣΥΡΙΖΑ ή άλλους επίδοξους επιγόνους της 3ης Σεπτέμβρη, που την μνημονεύουν ή την γιορτάζουν σήμερα. Η καταγγελία του ιμπεριαλισμού, του ΝΑΤΟ και των μονοπωλίων δεν ήταν ουσιαστικά ποτέ στο κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα και στο αποκορύφωμα της κούφιας αντι-μνημονιακής ρητορικής του και της… “σύγκρουσής” του με τα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Κάθε εποχή έχει το ΠΑΣΟΚ και τη σοσιαλδημοκρατία που της αξίζει. Το ΠΑΣΟΚ του “ΕΟΚ και ΝΑΤΟ” ή το σύγχρονο μνημονιακό ΠΑΣΟΚ (και το 3ο “αριστερό μνημόνιο”). Αλλά εδώ χρειάζεται και μια αντίστροφη ανάγνωση. Κάποτε η εξαγορά ψήφων και ο μαζικός εκμαυλισμός συνειδήσεων από το αυθεντικό ΠΑΣΟΚ απαιτούσαν ως αντάλλαγμα ένα αυξημένο βιοτικό επίπεδο, μια θέση στο δημόσιο, με άλλα λόγια ένα σαφές υλικό αντάλλαγμα. Σήμερα οι συνειδήσεις παραμένουν συμβιβασμένες, με τη δύναμη της συνήθειας, μολονότι δεν υπάρχει καν άξιο λόγου δόλωμα, για να τσιμπήσουν…

Κάθε εποχή έχει το ΠΑΣΟΚ και τον εκμαυλισμό συνειδήσεων που της αξίζει.

Το ηθικό δίδαγμα από την 3η Σεπτέμβρη δεν είναι η νοσταλγία προς ένα εξιδανικευμένο παρελθόν που δεν υπήρξε ποτέ -όχι με τη μορφή που μας παρουσιάζεται τουλάχιστον και όχι εξαιτίας του ΠΑΣΟΚ, ανεξάρτητα από το επίπεδο του μαζικού κινήματος και τη δύναμή του. Το ζητούμενο είναι να πάρουμε τα διδάγματα της ιστορίας και να έχουμε μέτωπο διαρκείας ενάντια στο διαχρονικό ΠΑΣΟΚ, όποια μορφή και αν παίρνει, για να μην πέφτουμε μόνοι μας στις ίδιες παγίδες -ακόμα και όταν δεν υπάρχει τυράκι στη φάκα.

Η σοσιαλδημοκρατία διέρχεται σήμερα μια κρίση ταυτότητας και είναι ζήτημα αν έχει λόγο ύπαρξης και έδαφος να σταθεί -όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά παγκοσμίως. Η Πασοκιά όμως, νοούμενη ως δεξιά πολιτική με αριστερά συνθήματα, η (κεντρο)αριστερά που είναι πολιτικά πιο χρήσιμη στην άρχουσα τάξη από ό,τι η δεξιά (ακόμα και αν δεν το είπε έτσι ακριβώς ο Ανιέλι, είναι σωστό και εύστοχο), γιατί κάνει την μεγαλύτερη ζημιά στην υπόθεση του κινήματος.

Το ζητούμενο είναι να χτυπήσουμε τις αυταπάτες, σε μια χώρα που αρέσκεται να λέει πως είναι ΠΑΣΟΚ. Γιατί όπως λέει και ένα άλλο νεο-τσιτάτο, μπορείς εύκολα να βγάλεις έναν Πασόκο από το ΠΑΣΟΚ, όχι όμως και το ΠΑΣΟΚ από έναν Πασόκο.