Πηγή: ΕΦΣΥΝ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΡΕΛΛΑΣ*
Η γιατρός Elena Molinari από τη Νέα Υόρκη δημοσίευσε στις 25/3/2020 κείμενο στο οποίο περιγράφει τη δραματική κατάσταση στις ΗΠΑ. Από την Αλαμπάμα ώς τη Γιούτα, στις οδηγίες που παρέχονται από τις διοικήσεις των νοσοκομείων στους γιατρούς, αποκλείονται οι πιο ευάλωτες κατηγορίες.
Στο Τενεσί, όσοι έχουν νωτιαία μυϊκή ατροφία (SMA) θα αποκλείονται από τις μονάδες εντατικής θεραπείας. Στη Μινεσότα, η κίρρωση ήπατος, η πνευμονική νόσος και η καρδιακή ανεπάρκεια θα στερούν από ασθενείς με κορονοϊό το δικαίωμα χρήσης αναπνευστήρα. Στο Μίτσιγκαν θα δίνεται προτεραιότητα στους εργαζόμενους των σημαντικών υπηρεσιών. Στην Ουάσινγκτον, καθώς και στη Νέα Υόρκη, την Αλαμπάμα, το Τενεσί, τη Γιούτα, τη Μινεσότα, το Κολοράντο και το Ορεγκον, οι γιατροί καλούνται να αξιολογούν τη σωματική και πνευματική ικανότητα των ασθενών προκειμένου να αποφασίζουν αν θα τους σώσουν ή όχι.
Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες πλήττονται από τα κρούσματα του κορονοϊού και τα νοσοκομεία αντιμετωπίζουν την «εισβολή» ασθενών με αναπνευστικά προβλήματα, η κάθε Πολιτεία προσπαθεί να παρέχει στους γιατρούς οδηγίες που θα τους επιτρέπουν να παίρνουν τη δύσκολη απόφαση για το ποιοι ασθενείς θα συνδέονται με αναπνευστήρα.
Οι απόψεις των τοπικών εμπειρογνωμόνων που επεξεργάστηκαν σχέδια δράσης αναφορικά με τον κορονοϊό διαφέρουν. Σε όλους όμως είναι έκδηλη η ανησυχία. Από το σύνολο των 36 Πολιτειών που έχουν κοινοποιήσει τα κριτήρια επιλογής των ασθενών που θα σώζουν κατά προτεραιότητα, δέκα περίπου λαμβάνουν υπόψη και κριτήρια σχετιζόμενα με τη νοητική τους κατάσταση, ενώ σε κάποιες άλλες συζητιούνται ακόμη οι ακριβείς όροι με βάση τους οποίους θα γίνονται διακρίσεις εις βάρος των αναπήρων. Η περίπτωση της Αλαμπάμα είναι η πιο ενδεικτική: στο έγγραφο με τίτλο «Διαχείριση ελάχιστων πόρων» δηλώνεται ότι «τα άτομα με ψυχικές βλάβες αποκλείονται από την παροχή μέσων υποστήριξης της αναπνοής».
Αλλά και στις οδηγίες της Ουάσινγκτον, όπως «γνωστική ικανότητα», ή του Μέριλαντ και της Πενσιλβάνια, όπως «σοβαρή νευρολογική διαταραχή», έχουν προκαλέσει συναγερμό στις οργανώσεις των αναπήρων. Ηδη, τρεις οργανώσεις (Disability Rights Washington, Self-Advocates in Leadership, The Arc of the United States) κατέθεσαν μήνυση κατά της Πολιτείας της Ουάσινγκτον, με στόχο την αποτροπή της έναρξης ισχύος των ρατσιστικών κριτηρίων πρόσβασης σε μονάδες εντατικής θεραπείας για τους ασθενείς του COVID-19.
Πολλές αναπηρικές οργανώσεις έκαναν έκκληση στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση να επιβάλει στις τοπικές κυβερνήσεις και τα νοσοκομεία τον σεβασμό της αρχής ότι τα ανάπηρα άτομα δικαιούνται ίση ιατρική μεταχείριση. Είναι τρομακτικό ότι τα κριτήρια πρόσβασης στην ιατρική περίθαλψη στηρίζονται στην ιδέα ότι κάποιες ζωές είναι ανάξιες για ζωή. «Τα ανάπηρα άτομα φοβούνται ότι, αν οι πόροι περιοριστούν, θα είναι τα τελευταία που θα τύχουν ιατρικής φροντίδας», λέει ο Αρι Νέεμαν, καθηγητής στο Ινστιτούτο Lurie, στο Τμήμα Αναπηρικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Brandeis. «Και έχουν δίκιο, οι φόβοι τους επιβεβαιώνονται περίτρανα από τα κριτήρια που πολλές Πολιτείες έχουν καθιερώσει» .
Πέρα από τα συγκεκριμένα έγγραφα, στις Ηνωμένες Πολιτείες που προσπαθούν να προετοιμαστούν για το ενδεχόμενο ανεπάρκειας κλινών σε ΜΕΘ, τηρείται και μια άλλη αρχή, ιδιαίτερα ανησυχητική για τους πιο ευάλωτους. Αποτελεί τον «χρυσό κανόνα» που περιλαμβάνουν όλα σχεδόν τα έγγραφα διαχείρισης πόρων: ο ασθενής ερωτάται εάν, σε περίπτωση έλλειψης εργαλείων διάσωσης, θέλει να έχει πρόσβαση σε αυτά ή να παραχωρήσει τη θέση του σε άλλους ασθενείς με μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης ή μεγαλύτερη αξία για την κοινωνία.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της «λογικής» του δυσβάστακτου κόστους για τη διάσωση της οικονομίας αποτελεί το tweet του δικηγόρου Scott McMillan από την Καλιφόρνια προς τον προέδρο Τραμπ: «Το θεμελιώδες πρόβλημα είναι εάν θα χρησιμοποιήσουμε ολόκληρη τη δεξαμενή της οικονομίας για να σώσουμε το 2,5% του πληθυσμού που η διαβίωσή του στοιχίζει ακριβά και δεν είναι παραγωγικό».
Το COVID-19 deal έρχεται να συρρικνώσει ακόμα περισσότερο τα θεμελιώδη δικαιώματα της πολυπληθούς ομάδας των αναπήρων διεθνώς. Με πρόφαση την πανδημία, οι πρακτικές εξουσιαστικής καθυπόταξης και οι μηχανισμοί κοινωνικού ελέγχου αναπηροποιούν το σύνολο της κοινωνίας, τοποθετώντας ταυτόχρονα τους ανάπηρους στον πάτο της ορατότητας και της αναγνώρισης της αξίας για επιβίωση.
Ο δημόσιος κοινωνικός διάλογος έχει στραφεί σε ένα εντελώς ιατρικοποιημένο αφήγημα, αντί να αντιμετωπίζεται ως ένα φαινόμενο που οφείλει να αξιολογηθεί με κοινωνικούς όρους. Εχει εκχωρηθεί στους ειδικούς γιατρούς ο ρόλος της αντιμετώπισης της πανδημίας και αυτό έχει ως συνέπεια να αντιμετωπίζονται τα κοινωνικά ζητήματα πλημμελώς. Ασκούν έλεγχο σε θεμελιώδεις όψεις στις ζωές των ανθρώπων και παίρνουν αποφάσεις δίχως να λαμβάνουν υπόψη τους κοινωνικούς, οικονομικούς ή άλλους λόγους που έχουν ως αποτέλεσμα την ανισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες της υγείας και τα κοινωνικά αγαθά. Τα ΜΜΕ αναπαράγουν, με την προτροπή της κυβέρνησης και των ειδικών, την ορολογία «ευπαθείς ομάδες» δίχως να λαμβάνουν ουσιαστική μέριμνα για αυτές, ενώ για τους νεκρούς από τον COVID-19 υπενθυμίζουν διαρκώς ότι πρόκειται για άτομα με «υποκείμενα νοσήματα».
Γίνεται κατανοητό ότι υπό το πρίσμα της ιδεολογίας του ατομικισμού, η «θεωρία της προσωπικής τραγωδίας» και οι ιατρικές προσεγγίσεις κυριαρχούν στην εποχή της πανδημίας. Η κοινωνική απομόνωση, η φτώχεια, οι εκφάνσεις και οι επιπτώσεις της αποκτούν μια διάσταση ατομική, προσωπική, και με αυτό τον τρόπο ελαχιστοποιείται η σημασία της κοινωνικής πρόνοιας και υποστήριξης βάσει της σωματικής, αισθητηριακής και νοητικής ικανότητας των ανθρώπων. Οι πλέον αντιδραστικοί κοινωνικοί αυτοματισμοί είναι στο έπακρον ενεργοποιημένοι. Η άγρια δαρβινική λογική «Ο θάνατός σου η ζωή μου» με ταχείς ρυθμούς επιδρά και δηλητηριάζει ολοένα και περισσότερες/ους, ολοένα και περισσότερο.
Η αντίδρασή μας οφείλει να είναι στο εδώ και το τώρα για τη διάσωση της κοινωνικής συνοχής. Δεν μας περισσεύει κανείς, καμία και κανένα.
●To άρθρο βασίστηκε σε κείμενο του Γιώργου Παπανικολάου στο οποίο γίνεται αναφορά στη γιατρό Elena Molinari.
Ευχαριστώ την Πόπη Αλεξοπούλου και τον Τάσο Ταστάνη για τη μετάφραση από τα ιταλικά.
* Σκηνοθέτης-ανάπηρος ακτιβιστής
