Πηγή: Καθημερινή
Την ερχόμενη Κυριακή θα πραγματοποιηθούν οι τρίτες βουλευτικές εκλογές της Ισπανίας μέσα σε τέσσερα χρόνια, γεγονός δηλωτικό της ενδημικής πολιτικής αστάθειας.
Η σκληρή οικονομική κρίση του 2008 κλόνισε τον παραδοσιακό δικομματισμό Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ) – Σοσιαλιστών (PSOE), φέρνοντας στο προσκήνιο δύο νέους πολιτικούς σχηματισμούς: τoυς αριστερούς Podemos και τους κεντροδεξιούς Ciudadanos. Τον τελευταίο χρόνο, δύο ασθενικές κυβερνήσεις μειοψηφίας κατέρρευσαν: τον Ιούνιο το Κοινοβούλιο ψήφισε πρόταση δυσπιστίας κατά του συντηρητικού πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι, ύστερα από δύο τεράστια σκάνδαλα διαφθοράς (υποθέσεις Γκουρτέλ και Μπάρθενας) που ενέπλεξαν σωρεία στελεχών του ΡΡ. Τον Φεβρουάριο, η ετερόκλητη κυβέρνηση του σοσιαλιστή Πέδρο Σάντσεθ υποχρεώθηκε να οδηγήσει τη χώρα στις κάλπες, καθώς τα καταλανικά κόμματα απέσυραν την υποστήριξή τους και καταψήφισαν τον προϋπολογισμό, απογοητευμένα από τους χειρισμούς της κυβέρνησης στο εκρηκτικό πρόβλημα της περιοχής τους. Αν επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπικές τάσεις, οι εκλογές της 28ης Απριλίου θα καταγράψουν μια μερική επαναφορά του διπολισμού. Στα αριστερά του Κέντρου, το PSOE, που καταγράφει συνεχή ανοδική πορεία ύστερα από την επάνοδο του Σάντσεθ στην ηγεσία, φαίνεται να εδραιώνει την ηγεμονία του έναντι του Podemos: οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν στο PSOE γύρω στο 30% και στο Podemos κοντά στο 13%, ενώ το 2016 τα δύο κόμματα ήταν πρακτικά ισοδύναμα (22,6% και 21,2%). Αντιθέτως, στα δεξιά του Κέντρου επικρατεί εικόνα τριχοτόμησης. Το ΡΡ κυμαίνεται στο 17%, σχεδόν το μισό από την επίδοση του 2016 (33%), οι Ciudadanos μένουν σταθεροί στο 13%, ενώ η μεγάλη έκπληξη έρχεται από το μέχρι χθες περιθωριακό ακροδεξιό κόμμα Vox – οι δημοσκοπήσεις τού δίνουν ανάμεσα σε 10% και 12%.
Λόγω των μεγάλων πληγών που άφησε η μακρά περίοδος της δικτατορίας Φράνκο, η Ισπανία εθεωρείτο μέχρι πρότινος απρόσβλητη έναντι των νεοφασιστικών δυνάμεων – αν και οι καλύτεροι γνώστες της ισπανικής πραγματικότητας δεν έπαυαν να προειδοποιούν πως η Ακροδεξιά απλά κρυβόταν για χρόνια κάτω από τις φτερούγες του ΡΡ. Τα σκάνδαλα διαφθοράς του ΡΡ σε μια χώρα σκληρά δοκιμασμένη από τις πολιτικές λιτότητας ώθησαν πολλούς συντηρητικούς πολίτες να αναζητήσουν εναλλακτική στέγη. Το εξωκοινοβουλευτικό Vox ήταν μια εύκολη λύση, καθώς ευνοούνταν από τον ιδιαίτερο χαρακτήρα αυτής της αναμέτρησης, όπου για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια η οικονομία και το κοινωνικό πρόβλημα περνούν σε δεύτερο πλάνο, παραχωρώντας τους πρωταγωνιστικούς ρόλους σε θέματα ταυτοτήτων: το Καταλανικό, τα σύμβολα της περιόδου Φράνκο, η μετανάστευση και η οικογένεια αναδεικνύονται σε προνομιακά πεδία της πολιτικής αντιπαράθεσης. Ενδεικτική ήταν η πρόσφατη προεκλογική ομιλία του ηγέτη του Vox, Σαντιάγο Αμπασκάλ, σε εργατικό προάστιο της Μαδρίτης. Πρώην στέλεχος του ΡΡ, ο 43χρονος Αμπασκάλ διάλεξε μια παλιά αρένα για τη συγκέντρωση του κόμματός του, υπερασπιζόμενος τις ταυρομαχίες και το κυνήγι ως αναπόσπαστα συστατικά του εθνικού πνεύματος, που κινδυνεύει από τους μετανάστες και τους «προδότες» στο εσωτερικό της χώρας. Στους «προδότες» περιλαμβάνεται, εκτός από το αριστερό Podemos, και η κυβέρνηση του σοσιαλιστή Σάντσεθ, η οποία κατηγορείται για ενδοτισμό έναντι του καταλανικού εθνικισμού. Ο Αμπασκάλ μίλησε επίσης για τη «μεγάλη ιδεολογική αναμέτρηση εναντίον των προοδευτικών» σε ζητήματα όπως ο φεμινισμός, οι γάμοι ομοφυλοφίλων, οι αμβλώσεις και οι «νόμοι για την ιστορική μνήμη» – η κυβέρνηση Σάντσεθ κατάργησε μνημεία της εποχής Φράνκο και διέταξε την εκταφή του δικτάτορος.
Το Καταλανικό
Οι φλογερές αντιδράσεις των Ισπανών εθνικιστών στο αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα των καταλανικών αρχών για απόσχιση, τον Οκτώβριο του 2017, δημιούργησε ευνοϊκό περιβάλλον για την έξοδο του Vox από την πολιτική καραντίνα. Στη διάρκεια διαδηλώσεων υπέρ της ενότητας του κράτους, οπαδοί του επιδίδονταν στον χαιρετισμό της φασιστικής Φάλαγγας χωρίς να ενοχλούνται από τους οπαδούς του ΡΡ. Αλλά το μεγάλο άλμα για το Vox έγινε τον Δεκέμβριο του 2018, όταν μπήκε για πρώτη φορά στο τοπικό κοινοβούλιο της Ανδαλουσίας. Στη συνέχεια, το PP και οι Ciudadanos δέχθηκαν να σχηματίσουν κυβέρνηση σε αυτό το παραδοσιακό προπύργιο του PSOE, στηριγμένοι σε ψήφους του Vox. Μάλιστα, οι αρχηγοί των τριών δεξιών κομμάτων (PP, Ciudadanos, Vox) εμφανίστηκαν ο ένας δίπλα στον άλλο τον περασμένο Φεβρουάριο, σε διαδήλωση εναντίον του Σάντσεθ και των χειρισμών του στο Καταλανικό.
Το ενδεχόμενο να επαναληφθεί η τριπλή συμμαχία της Ανδαλουσίας σε πανεθνικό επίπεδο, με τον σχηματισμό κυβέρνησης που θα υποστηρίζεται από το Vox, έχει ερεθίσει την ευρύτερη Αριστερά, κάτι που φαίνεται να λειτουργεί υπέρ του Σάντσεθ. Οι δημοσκοπήσεις τού δίνουν αρκετές πιθανότητες να είναι σε θέση να σχηματίσει κυβέρνηση σε συνεργασία με το Podemos και κάποια περιφερειακά κόμματα, όπως το PNV στη Χώρα των Βάσκων και τα κόμματα του καταλανικού εθνικισμού. Ο ίδιος προεκλογικά απέκλεισε την πραγματοποίηση δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Καταλωνίας, αντιπροτείνοντας να θωρακιστεί συνταγματικά η αυτοδιοίκηση των περιοχών. Ακόμη και αυτό, όμως, είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις στην Ισπανία, καθώς ο νέος ηγέτης του ΡΡ, Πάμπλο Κασάδο, έχει ταχθεί υπέρ της άρσης του καθεστώτος αυτονομίας, αλιεύοντας ψήφους από το ακροδεξιό ακροατήριο του Vox.
Το Podemos
Η επιρροή του Podemos έχει υποχωρήσει αισθητά τα τελευταία χρόνια. Το ρήγμα στο ηγετικό δίδυμο Πάμπλο Ιγκλέσιας – Ινίγο Ερεχόν, η κρίση των «τσαβίστας» στη Βενεζουέλα, η μνημονιακή συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ και η μεσοβέζικη στάση του στο Καταλανικό έπαιξαν τους ρόλους τους. Το τελευταίο διάστημα, πάντως, προκάλεσε πάταγο η αποκάλυψη πως ένας διεφθαρμένος αστυνομικός διευθυντής παρακολουθούσε τον Ιγκλέσιας κατ’ εντολήν ανώτατων κυβερνητικών στελεχών του ΡΡ, που «φύτεψαν» χαλκευμένα στοιχεία για να εμφανίσουν το Podemos χρηματοδοτούμενο από το Καράκας, το κολομβιανό αντάρτικο FARC και τη Χεζμπολάχ.
