Άννα Νίνη, Πηγή: Vice
Στις 20 Απριλίου του 2015 ξεκίνησε μια από τις σημαντικότερες δίκες της σύγχρονης ιστορίας. Μια δίκη που αφορά όλους, καθώς το ναζιστικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής κάθισε για πρώτη φορά στα δικαστικά έδρανα αντιμετωπίζοντας σωρεία κατηγοριών για κακουργηματικές πράξεις, καθώς και για την πλέον σημαντική κατηγορία, αυτήν της εγκληματικής οργάνωσης, βάσει του Νόμου 187 του Ποινικού Κώδικα. Το κουβάρι που μόνο άγνωστο δεν ήταν, αφού υπήρχε μια καταγεγραμμένη εγκληματική δραστηριότητα της Χρυσής Αυγής εδώ και δεκαετίες, άρχισε να ξετυλίγεται με τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, ενώ η δικογραφία περιλαμβάνει τρεις υποθέσεις: τη δολοφονία Φύσσα, την απόπειρα ανθρωποκτονίας και επιθέσεων στους Αιγύπτιους αλιεργάτες, καθώς και την υπόθεση απόπειρας ανθρωποκτονίας κατά συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ.
Το 2018 ήταν μια από τις πιο σημαντικές χρονιές γι’ αυτήν τη δίκη-σταθμό. Οι δικάσιμοι περιλάμβαναν τα αναγνωστέα έγγραφα, τη στοιχειοθέτηση των καταθέσεων των αυτοπτών μαρτύρων και των θυμάτων που είχαν προηγηθεί. Πρόκειται για μια δίκη μαμούθ, με 100 δικηγόρους υπεράσπισης των κατηγορούμενων χρυσαυγιτών και 12 δικηγόρους πολιτικής αγωγής, 68 κατηγορούμενους και αποδεικτικό υλικό που ξεπερνάει τα δύο terabyte. Αποδεικτικό υλικό που κάνει στον καθένα κατανοητό τι σημαίνει οργανωμένη και μεθοδευμένη τέλεση εγκληματικών πράξεων, πώς είναι δομημένη ιεραρχικά η ναζιστική οργάνωση, τι εστί ομάδα κρούσης, καθώς και πού στρέφονται όλες αυτές οι κακουργηματικές πράξεις που απορρέουν από τη ναζιστική ιδεολογία. Στόχος πάντα είναι μετανάστες, πρόσφυγες, αναρχικές καταλήψεις, συνδικαλιστές, αριστεροί, και το να παγιωθεί ένα κλίμα τρομοκρατίας και φόβου.
Το 2019 είναι η χρονιά που αναμένεται αυτή η διαδικασία να τελειώσει, καθώς μετά από τρία και κάτι χρόνια, πλέον βρισκόμαστε στην τελική ευθεία. Όπως εξηγεί στο VICE Greece η Ελευθερία Τομπατζόγλου, συνήγορος της πολιτικής αγωγής της οικογένειας Φύσσα, «Αυτήν τη στιγμή βρισκόμαστε στο στάδιο της ανάγνωσης των εγγράφων και συγκεκριμένα στα αναγνωστέα έγγραφα του Νίκου Μιχαλολιάκου. Θα ακολουθήσουν οι λοιποί κατηγορούμενοι και μετά την ολοκλήρωση αυτού του σταδίου, θα ακολουθήσουν οι μάρτυρες υπεράσπισης. Ο αριθμός των μαρτύρων που έχει δηλωθεί κατά την έναρξη της διαδικασίας το 2015 ανέρχεται σε περίπου 300. Δεν γνωρίζουμε αν θα εξεταστούν όλοι. Μετά την ολοκλήρωση της κατάθεσης των μαρτύρων θα είμαστε πλέον στο στάδιο των απολογιών».
«Μέχρι και οι κάμερες κλειστού κυκλώματος που βρίσκονται στον Κορυδαλλό καλύφθηκαν με λευκές κόλλες και κόκκινες μονωτικές ταινίες, για να μην υπάρξει κανένα ενδεχόμενο καταγραφής της διαδικασίας» – Ελευθερία Κουμάντου, δημοσιογράφος
Αυτοί οι 300 μάρτυρες και ο όγκος εγγράφων που έχουν προσκομίσει οι κατηγορούμενοι, είναι ένας τρόπος να καθυστερήσουν τη διαδικασία όσο το δυνατόν περισσότερο. «Η επιλογή που έχουν κάνει οι κατηγορούμενοι να προσκομίσουν έγγραφα που δεν έχουν καμιά σχέση με την κατηγορία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποδεικνύει την έλλειψη των επιχειρημάτων τους. Ομοίως και οι μάρτυρες οι οποίοι, με δεδομένο ότι δεν πρόκειται για αυτόπτες μάρτυρες, αλλά για μάρτυρες ήθους, που δηλαδή θα καταθέσουν για το χαρακτήρα και τη ζωή των κατηγορουμένων, καταδεικνύουν την έλλειψη ουσιαστικής υπερασπιστικής γραμμής. Το κομβικό σημείο θα είναι οι απολογίες των κατηγορουμένων, όταν θα κληθούν να απαντήσουν στα ερωτήματα που έχουν ανακύψει αυτά τα τέσσερα χρόνια που διεξάγεται η δίκη», τονίζει η συνήγορος της πολιτικής αγωγής.
Η ελάχιστη δικαίωση για τα θύματα της ΧΑ θα είναι η καταδίκη τους και, φυσικά, η πλέον αναγκαία θα ήταν η απαλοιφή αυτών των ιδεών από την κοινωνία και τις συνειδήσεις – το να μην υπάρξει άλλο θύμα της συγκεκριμένης ιδεολογίας. Όπως επισημαίνει και η Ελευθερία Τομπατζόγλου, «Όσο η Χρυσή Αυγή και οι άλλες φασιστικές οργανώσεις υπάρχουν και δρουν στην κοινωνία, δεν θα υπάρξει καμιά δικαίωση για τα θύματα, αντίθετα υπάρχει κίνδυνος να έχουμε και νέα. Το ελάχιστο φυσικά που αναμένεται πλέον τουλάχιστον για την οικογένεια του Παύλου Φύσσα, που εγώ εκπροσωπώ, είναι η συνολική καταδίκη των κατηγορουμένων ως μελών εγκληματικής οργάνωσης, αίτημα το οποίο πιστεύω ότι έχουν όλα τα πολιτικά υποκείμενα με ελάχιστη αντιφασιστική συνείδηση και όλοι οι πολίτες με γνώση της επικινδυνότητας της ναζιστικής αυτής οργάνωσης. Δεν υπάρχουν παραπλανημένοι πλέον, υπάρχουν μόνο άνθρωποι που συνειδητά υποστηρίζουν μια εγκληματική οργάνωση με το μανδύα πολιτικού κόμματος».
Ακριβώς για να μην υπάρχει αυτή η πιθανότητα των «παραπλανημένων» και εξαιτίας της μη εντατικής κάλυψης από τα Μέσα, από την αρχή της δίκης συστάθηκε το Golden Dawn Watch, μία πρωτοβουλία για την παρακολούθηση της δίκης της Χρυσής Αυγής που συγκροτήθηκε από την Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, το Παρατηρητήριο για τον Φασιστικό και Ρατσιστικό λόγο στα ΜΜΕ που λειτουργεί υπό το Μορφωτικό Ίδρυμα τηε ΕΣΗΕΑ, τον Αντιφασιστικό Συντονισμό Αθήνας-Πειραιά και το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών του Δήμου Αθηναίων. Τα μέλη του Golden Dawn Watch εδώ και τέσσερα χρόνια παρακολουθούν κάθε δικάσιμο μέσα από την αίθουσα διεξαγωγής της δίκης και μεταδίδουν μέσω των λογαριασμών της Πρωτοβουλίας σε Facebook και Twitter, οτιδήποτε συμβαίνει εντός της δικαστικής αίθουσας.
Η Ελευθερία Κουμάντου, δημοσιογράφος στον Αθήνα 9.84 και μέλος του Golden Dawn Watch, υπογραμμίζει πως «Ένα από τα μειονεκτήματα της συγκεκριμένης διαδικασίας είναι προφανώς ότι αυτή δεν καταγράφεται από επίσημη αρχή. Δεν απομαγνητοφωνούνται τα πρακτικά, δεν υπάρχει τηλεοπτική ή ραδιοφωνική κάλυψη με απόφαση δικαστηρίου. Αυτό συνέβη διότι, ενώ πριν αρχίσει η δίκη τα μέλη της Χρυσής Αυγής διαλαλούσαν ότι θέλουν να μπουν μέσα οι κάμερες, “να βγουν όλα στο φως και να αποκαλυφθεί η συνομωσία”, όταν ήρθε η κρίσιμη ώρα, οι δικηγόροι της υπεράσπισης τους είπαν ότι δεν επιθυμούν μια τέτοια κάλυψη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι πολύ σημαντικές πληροφορίες που υπάρχουν σε κάθε δικάσιμο να μη φτάνουν στον κόσμο, καθώς και η κάλυψη από τα ΜΜΕ και τους δημοσιογράφους δεν είναι επαρκής. Αυτό ήθελαν να πετύχουν κιόλας, να μην υπάρχει η διάχυση της πληροφορίας. Η πολιτική αγωγή είχε ζητήσει από την αρχή τη μαγνητοσκόπηση της δίκης και τη φωνοληψία. Το δικαστήριο έκανε σεβαστό το δικαίωμα των κατηγορουμένων να μην υπάρξει κάλυψη. Ενδεικτικό είναι πως όταν αποφασίστηκε αυτό μέχρι και οι κάμερες κλειστού κυκλώματος που βρίσκονται στον Κορυδαλλό καλύφθηκαν με λευκές κόλλες και κόκκινες μονωτικές ταινίες για να μην υπάρξει κανένα ενδεχόμενο καταγραφής της διαδικασίας».
Εντός της αίθουσας εδώ και τέσσερα χρόνια έχουν υπάρξει τραμπουκισμοί και λεκτικές επιθέσεις σε φωτορεπόρτερ που επεδίωκαν να τραβήξουν εικόνες, σε μια διαδικασία η οποία είναι δημόσια. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της φωτογράφου που απειλήθηκε από τους χρυσαυγίτες πως θα της σπάσουν την κάμερα αν ξανατραβήξει. Άλλο ένα παράδειγμα της συμπεριφοράς των μελών της Χρυσής Αυγής που ούτε εντός της δικαστικής αίθουσας δεν διστάζει να δείξει τι είναι ικανό να κάνει, είναι η περίπτωση ενός Γερμανού ρεπόρτερ ο οποίος χωρίς να γνωρίζει ακριβώς τον χώρο, επιχείρησε να περάσει από τον κοινόχρηστο διάδρομο που χρησιμοποιούνταν από τους χρυσαυγίτες. Τον έσπρωξαν βίαια λέγοντάς του ότι εκεί είναι ο χώρος τους, ενώ όταν μια κοπέλα από το ακροατήριο πήγε να τον υπερασπιστεί, ένας από τους δικηγόρους υπεράσπισής τους, τη χαστούκισε. Μετά την αντίδραση που προκλήθηκε, η Αστυνομία στήθηκε μέτωπο προς το κοινό και τους αντιφασίστες διαφόρων συλλογικοτήτων που βρίσκονταν στον χώρο, για να προστατεύσει τα μέλη της Χρυσής Αυγής.
Παλιότερα δε, δεν έδιναν και τις δύο εισόδους της αίθουσας προς το κοινό, έτσι ώστε να μπορούν να εισέρχονται στον χώρο χωριστά τα δύο κοινά, εκείνο των χρυσαυγιτών και εκείνο των πολιτών και των αντιφασιστών. Επέτρεπαν στους χρυσαυγίτες να εισέλθουν πρώτοι και στη συνέχεια ανάγκαζαν τους υπόλοιπους να περνούν ανάμεσά τους με συνοδεία της Αστυνομίας για να καθίσουν στις θέσεις, τους με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εντάσεις. Το αποκορύφωμα, όμως, ήταν όταν ακόμα δεν υπήρχε διαχωρισμός για τα δυο κοινά και οι αστυνομικοί είπαν ακόμη και στη Μάγδα Φύσσα, να πάει και να καθίσει μαζί με τους χρυσαυγίτες, επειδή αποφάσισαν να διαθέσουν μόνο τα μισά καθίσματα εκείνη την ημέρα και δεν υπήρχε χώρος. Προφανώς και όλα αυτά γίνονται πολύ πιο αβίαστα επειδή η διαδικασία δεν καταγράφεται οπτικοακουστικά. Αν όπως αρχικά ισχυρίζονταν τα μέλη της Χρυσής Αυγής, «έμπαιναν μέσα οι κάμερες για να φανεί η αλήθεια», δεν θα υπήρχε αυτή η ευκολία.
Το Παρατηρητήριο, με δικηγόρους που μπαίνουν στην αίθουσα, καταγράφει τη διαδικασία και δημοσιοποιεί και τις πληροφορίες, αλλά και περιστατικά σαν τα παραπάνω. Όπως όμως λέει και η Ελευθερία Κουμάντου, «Είναι απαράδεκτο το ότι δεν υπάρχει καταγραφή της δίκης γιατί είναι από τις σημαντικότερες δίκες της Μεταπολίτευσης. Έχουμε κινηματογραφικό υλικό από τη δίκη των βασανιστών της Χούντας, με τα όποια μέσα υπήρχαν τότε, καταγράφηκε ο Παναγούλης να καταθέτει on camera τι υπέστη από τον Θεοφιλογιαννάκο. Και τόσα χρόνια μετά, αυτή η πολύ σημαντική δίκη δεν καταγράφεται. Οπότε, τίθεται ένα θέμα και σχετικά με την πληροφόρηση του κοινού, με το τι δημοσιοποιείται και πώς από τα Μέσα Ενημέρωσης. Τίθεται όμως και άλλο ένα ζήτημα, αφού ο νομικός και ο ιστορικός του μέλλοντος που θελήσει να ασχοληθεί με αυτήν τη δίκη -και εκτιμώ πως θα είναι αρκετοί- δεν θα βρει επίσημο υλικό καταγεγραμμένο από επίσημη αρχή. Το κενό αυτό ήρθε να καλύψει το Golden Dawn Watch και δυστυχώς επιβεβαιωθήκαμε σε σχέση με την ανάγκη ύπαρξης του».
Το Παρατηρητήριο εδώ και τέσσερα χρόνια έχει γίνει σημείο αναφοράς ακριβώς γι’ αυτήν την προσπάθεια. Κάθε δημοσιογράφος που επιδιώκει να ασχοληθεί με τη δίκη και να αντλήσει πληροφορίες, το χρησιμοποιεί, ενώ για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν για τις εξελίξεις αποτελεί πηγή πληροφόρησης. Δυστυχώς, όμως, παρά τη σημαντικότητα της διαδικασίας αυτής, ελάχιστα είναι τα Μέσα που βρίσκονται εκεί σε κάθε δικάσιμο, κάτι που σε συνδυασμό με τη μη οπτικοακουστική καταγραφή της δίκης δεν βοηθάει στο να φτάσει η πληροφορία στον αναγνώστη και τον τηλεθεατή που δεν θα ψάξει γι’ αυτή.
«Το θέμα είναι να φτάνει η είδηση στον άνθρωπο που δεν έχει σχέση με το Διαδίκτυο ή που δεν θα ψάξει να βρει τι έχει συμβεί σε αυτήν τη δίκη, τον άνθρωπο που ακόμα πιστεύει ότι η δίκη της Χρυσής Αυγής είναι η δίκη για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα και όχι η δίκη μιας εγκληματικής οργάνωσης, σε εκείνον που λέει «έχει τελειώσει η δίκη, αφού αυτοί είναι έξω». Είναι πολύ σημαντική η δουλειά που δεν έχουν κάνει οι δημοσιογράφοι. Και αυτό που αποδεικνύεται από τα ρεπορτάζ των Μέσων, είναι ότι πριν τις διώξεις είχαμε αναρίθμητα ρεπορτάζ που στρογγύλευαν το προφίλ της Χρυσής Αυγής, όπως το πόσο καλός χορευτής είναι ο Κασιδιάρης, τι φόραγε η Ουρανία Μιχαλολιάκου, τι μουσική έπαιζε ο Καιάδας, δηλαδή lifestyle ρεπορτάζ. Αργότερα, όταν είχαμε τις διώξεις, αναγκαστικά υπήρξε η πληροφόρηση που προέκυπτε από τα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν, μετά όμως, κατά τη διάρκεια μιας τόσο σημαντικής διαδικασίας, δεν υπήρξε η αντίστοιχη κάλυψη, ούτε καν από την ΕΡΤ», σημειώνει η δημοσιογράφος.
Όπως περιγράφει και το μέλος του Golden Dawn Watch, «Έχουμε μάρτυρα που αναγνώρισε μέλος της Χρυσής Αυγής και εκείνο γύρισε και του είπε “πάμε έξω να δούμε τι θυμάσαι”». Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος μέλος σε κάποια αντιφασιστική οργάνωση για να πάει λοιπόν στο δικαστήριο, αλλά ενεργός πολίτης που θέλει να δείξει ότι στηρίζει αυτόν τον άνθρωπο που ήρθε με το ονοματεπώνυμό του, στάθηκε απέναντί τους και χωρίς να δειλιάσει, τους αναγνώρισε. Είναι σημαντικό να νιώσει ο μάρτυρας ότι η κοινωνία τον στηρίζει, γιατί αυτό είναι το ακροατήριο, τα μάτια της κοινωνίας. Και τώρα που θα μπούμε στους μάρτυρες υπεράσπισης των κατηγορούμενων χρυσαυγιτών, είναι ξανά σημαντικό η κοινωνία να κοιτάξει κι αυτούς που θα τους πλέξουν το εγκώμιο. Σε κάθε περίπτωση η παρουσία του κοινού και των δημοσιογράφων είναι αναγκαία, ειδικά φέτος που μπαίνουμε σε μια τελική ευθεία για την ολοκλήρωση της διαδικασίας».
Μπορεί κάποιος να στηρίξει το Golden Dawn Watch, κυρίως με το να μπαίνει στους λογαριασμούς στα κοινωνικά δίκτυα, σε Twitter και Facebook, και να βοηθήσει με κοινοποιήσεις να διαχυθεί η πληροφορία. «Αυτή είναι η καλύτερη δουλειά που μπορεί να κάνει κάποιος που ενδιαφέρεται για την πληροφορία και αναγνωρίζει την ανάγκη να μαθευτούν αυτές οι πληροφορίες από όσο περισσότερο κόσμο γίνεται. Μέχρι τώρα που τελειώνουμε με τα αναγνωστέα έγγραφα των κατηγορουμένων, το Golden Dawn Watch τα έχει καταφέρει πολύ καλά, αν σκεφτεί κάποιος πως δημιουργήθηκε a la cart και μόνο γι’ αυτόν τον σκοπό. Τώρα που βρισκόμαστε στην τελική ευθεία είναι σημαντικό να γίνει ακόμα πιο εντατικά ο διαμοιρασμός της πληροφορίας, η ανταπόκριση και το ενδιαφέρον να αυξηθεί περισσότερο», επισημαίνει η Ελευθερία Κουμάντου.
Έχει δημιουργηθεί ένας τραπεζικός λογαριασμός οικονομικής ενίσχυσης της Πρωτοβουλίας, καθώς τα περισσότερα μέλη της αναγκαστικά απασχολούνται με τη δίκη περίπου τρεις φορές την εβδομάδα, ενώ ανανεώνουν τη σελίδα καθημερινά προσθέτοντας πληροφορίες και εξελίξεις που προκύπτουν από τις δικασίμους. Εργάζονται γι’ αυτό χωρίς αμοιβή. Όποιος θέλει να στηρίξει την Πρωτοβουλία αυτή και οικονομικά, μπορεί να καταθέσει οποιοδήποτε ποσό θέλει στον λογαριασμό που θα βρει εδώ.
