Εχασαν και οι Ελληνες παιδιά στην Αργεντινή!

Πηγή: ΕΦΣΥΝ

Χριστίνα Πάντζου

«Αγαπημένη μου αδελφή, Αυτές τις μέρες κλείνεις τα 40 σου χρόνια! Δεν μπορώ να πιστέψω ότι δεν έχουμε μπορέσει να γνωριστούμε. Θέλω να σου ευχηθώ χρόνια πολλά, θέλω να σου κάνω ένα δώρο… σκέφτηκα να ανεβάσω κάποιο τραγούδι, μια όμορφη φωτογραφία, ένα ποίημα… Αλλά, τι σου αρέσει; Σου αρέσει η ποίηση; Τι είδους μουσική σού αρέσει; Εχεις κάποιο αγαπημένο χρώμα; Τι ελπίζεις για τη ζωή σου; Βίκι, αδελφούλα, ούτε καν ξέρω πώς σου αρέσει να σε φωνάζουν. Το μόνο που ξέρω για σένα είναι όλα όσα (υποθέτω) δεν ξέρεις εσύ! Την ιστορία της πραγματικής σου καταγωγής, το αληθινό σου όνομα, ποιοι ήταν οι γονείς μας…

Βικτόρια, σου εύχομαι από καρδιάς να σε περιβάλλει πολλή αγάπη, ελπίζω σύντομα να μπορέσουμε να συναντηθούμε…».

Αυτό είναι το γράμμα που έγραψε η Κλάρα Πετράκος για τα 40ά γενέθλια της αδελφής της Βικτόρια, ενός από τα παιδιά που γεννήθηκαν σε αιχμαλωσία και δόθηκαν σε οικογένειες στρατιωτικών και συνεργατών της δικτατορίας του Βιντέλα.

Ο Ελληνας πατέρας της Κλάρα, Κωνσταντίνος Πετράκος, έφτασε στην Αργεντινή με τους γονείς του το 1958, στα 4 του χρόνια. Εξαφανίστηκε τον Μάρτιο του 1977: μόλις είχε ανανεώσει στην πρεσβεία το ελληνικό του διαβατήριο για να φύγει για την Ισπανία, καταδιωκόμενος. Λίγους μήνες πριν, στις 11 Νοεμβρίου του 1976, παραστρατιωτικοί απήγαγαν την έγκυο μητέρα της Μαρία Ελοΐσα Καστελίνι.

Η Κλάρα μεγάλωσε με τους Ελληνες παππούδες της και έμαθε την αλήθεια για τους γονείς της στα 20 της χρόνια. Τότε άρχισε η τιτάνια προσπάθεια να ανασυνθέσει την ιστορία τους και να αναζητήσει τα ίχνη τους. Και τότε ήταν η πρώτη της επαφή με την ελληνική πρεσβεία: μια τραυματική εμπειρία, αφού όχι μόνο δεν έκαναν οτιδήποτε για να συνδράμουν τις έρευνές της, αλλά της αρνήθηκαν και την υπηκοότητα!.

Ξέρει πως η μητέρα της ήταν στο κολαστήριο του Πόσο Μπάνφιλντ και πως εκεί στις 11 Απριλίου του 1977 γέννησε ένα κορίτσι που το ονόμασε Βικτόρια (Νίκη στα ισπανικά). Σε δέκα ημέρες την πήραν μαζί με άλλους κρατούμενους και έκτοτε χάθηκαν τα ίχνη της. Η Κλάρα δούλεψε με τις Μητέρες και με τις Γιαγιάδες της Πλατείας του Μάη, με τη συλλογικότητα των Παιδιών Αγνοουμένων, με τις τράπεζες DNA και πηγαίνει σε δεκάδες δίκες με την ελπίδα να μάθει κάτι.

Σε μία από αυτές ήρθε αντιμέτωπη με τον γυναικολόγο Χόρχε Μπερχές, που ήταν υπεύθυνος για τις εγκύους και στο Πόσο Μπάνφιλντ, κι ήταν αυτός που μοίραζε τα βρέφη σε χουντικούς. «Αμετανόητος. Να ψάχνουμε τόσα χρόνια την αδελφή μου κι αυτός να μπορεί να δώσει τέλος στο μαρτύριο, να μας πει σε ποιους την έδωσε, και να μην το κάνει». Θέλει τεράστια αντοχή για να συνεχίζεις την αναζήτηση, μου έλεγε για μια μάχη που για εκείνη δεν θα τελειώσει παρά μόνο όταν βρει τη Βικτόρια.

Η Βικτόρια Πετράκος Καστελίνι είναι ένα από τα (τουλάχιστον) πέντε βρέφη Ελλήνων και ομογενών που έκλεψε η χούντα του Βιντέλα. Επειτα από μια δύσκολη έρευνα που κάναμε με την Κλάρα, εντοπίσαμε 18 Ελληνες και ελληνικής καταγωγής αγνοουμένους (ή δολοφονημένους). Το υπουργείο Εξωτερικών, που στη Βουλή κάποτε είχε υποστηρίξει πως «δεν υπήρξαν Ελληνες αγνοούμενοι στην Αργεντινή», αναγνώρισε αυτή τη λίστα.

Εντάχθηκε επίσης στο Αρχείο της Μνήμης της Conadep της Γραμματείας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Αργεντινής, σε ξεχωριστή ενότητα για τα θύματα ελληνικής καταγωγής. Μαζί καταθέσαμε στο υπουργείο Εξωτερικών και μια λίστα με 100 ονόματα αγνοουμένων που θα μπορούσαν να είναι Ελληνες, ώστε να αναλάβουν επίσημα οι ελληνικές αρχές τη διερεύνηση. Ποτέ δεν ανακοινώθηκε κάποια έρευνα.

«Κανείς από τις ελληνικές αρχές δεν επικοινώνησε μαζί μου πριν ή μετά την αναγνώριση της λίστας», μου έλεγε η Μαρί Αλεξίου Ιγνάσε, η θρυλική «Ελληνίδα Γιαγιά της Πλατείας του Μάη», που για τη δράση της βραβεύτηκε από τη Βουλή της Αργεντινής, αλλά αγνοήθηκε από την Ελλάδα που εκείνη τόσο αγαπούσε. Οι γονείς της έφτασαν στην Αργεντινή το 1911. Δούλεψε, παντρεύτηκε, χήρεψε, έχασε την κόρη της από μια σπάνια νόσο. Κι έπειτα στις 15 Ιουνίου του 1977 ο γιος της Μπερνάρντο Ιγνάσε Αλεξίου μαζί με την πέντε μηνών έγκυο σύντροφό του Αντριάνα Μαρτίνες εξαφανίστηκαν.

Η Μαρί, μια «απλή γυναίκα χωρίς ιδέα περί πολιτικής», πέρασε από την οικειότητα του σπιτιού της στον τρόμο της διαμαρτυρίας στους δρόμους, χτύπησε χίλιες πόρτες, γύρισε κέντρα κράτησης και φυλακές, ίδρυσε το παράρτημα των «Γιαγιάδων» στο Μαρ ντελ Πλάτα και έγινε πρόεδρος της FEDEFAM, της Λατινοαμερικανικής Ομοσπονδίας Ενώσεων Συγγενών Συλληφθέντων Εξαφανισθέντων. Δεν βρήκε ποτέ πού πήγαν τον γιο και τη νύφη της, σε ποιο κέντρο τούς βασάνισαν, πού γεννήθηκε το εγγόνι της. Αλλά «γιορτάζαμε με την ψυχή μας κάθε φορά που βρίσκαμε ένα από αυτά τα παιδιά, γιατί ήταν σαν να βρίσκαμε ένα κομμάτι από το βασανισμένο σώμα των παιδιών μας».

Κάποτε μου είχε πει: «Δεν έχω πολύ χρόνο μπροστά μου. Θα ψάχνω το εγγόνι μου ώς την τελευταία μου ανάσα». Κι έτσι έπραξε. Η Μαρί Αλεξίου πέθανε τον Σεπτέμβριο του 2012 χωρίς ποτέ να συναντήσει τον εγγονό της (ήταν πεισμένη πως ήταν αγόρι). Ούτε να μάθει αν είχε γίνει όπως εκείνη ευχόταν: «Να είναι ευθύς και ευγενικός σαν τον παππού του, να είναι έντιμος και αλληλέγγυος σαν τον πατέρα του».

Η οδύσσεια ενός ανακτημένου νέου

Οταν τον Σεπτέμβριο του 2013 η Εθνική Επιτροπή για το Δικαίωμα στην Ταυτότητα (CONADI) της Αργεντινής ενημέρωσε τον Κάρλος Αντρές Λόπες για την πραγματική του ταυτότητα, η γη χάθηκε κάτω από τα πόδια του. Ηταν το 109o παιδί ανακτημένο από τους χουντικούς άρπαγές του και συνάμα το πρώτο ελληνικής καταγωγής που εντοπιζόταν. Το πραγματικό του όνομα ήταν Παύλος Αθανασίου Λασκάν και η ζωή του έως τότε ήταν ένα ψέμα που όσο μάθαινε την ιστορία του τον στοίχειωνε.

Ο πατέρας του Παύλου, Αγγελος Αθανασίου Χάρα, και η μητέρα του Φρίντα Ελένα Μεγιάδο ζούσαν στη Χιλή και ήταν αγωνιστές του MIR (Κίνημα Επαναστατικής Αριστεράς) όταν έγινε το πραξικόπημα κατά του προέδρου Αγέντε το 1973. Κυνηγημένοι από τη χούντα του Πινοτσέτ κατέφυγαν στην Αργεντινή, όπου τον Οκτώβριο του 1975 γεννήθηκε ο Παύλος. Εξι μήνες αργότερα, στις 11 Απριλίου 1976, στο πλαίσιο του διαβόητου Σχεδίου Κόνδορα που είχαν οργανώσει οι δικτατορίες της Νότιας Αμερικής για τη συντονισμένη δίωξη αντιφρονούντων, τους απήγαγαν από το ξενοδοχείο όπου κρύβονταν παίρνοντας μαζί τους και το 6 μηνών βρέφος τους.

Επί δεκαετίες οι αδελφές του πατέρα του ταξίδευαν από τη Χιλή στην Αργεντινή για να μετάσχουν στις έρευνες για τον χαμένο ανιψιό τους, να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη, να συνεργαστούν με τις Γιαγιάδες της Πλατείας του Μάη. Η είδηση ότι βρέθηκε ήταν για εκείνες αναπάντεχη και λυτρωτική, αλλά για τον Παύλο ένα τεράστιο σοκ. Τον Ιανουάριο του 2014 η θεία του Χιμένα Αθανασίου μού έγραφε: «Είμαστε ευτυχείς που έχουμε επαφή μέσω skype με τον ανιψιό μας. Είναι ένας πολύ ευαίσθητος νέος. Η κατάστασή του είναι πολύ λεπτή λόγω και της δίωξης κατά του ανθρώπου που τον μεγάλωσε. Αλλά έχουμε μια όμορφη σχέση και υπάρχει μια πολύ συγκινητική αίσθηση σε αυτή την επικοινωνία»…

Τον Δεκέμβριο του 2015, η αργεντίνικη Δικαιοσύνη καταδίκασε το ζευγάρι που τον είχε «οικειοποιηθεί» παράνομα: σε κάθειρξη 8,5 χρόνων τον πρώην αστυνομικό Ενρίκε Λόπες και σε 5 χρόνια φυλακή τη σύζυγό του Κάρμεν Σαουνιέρ, ενώ ποινή 7,5 ετών επιβλήθηκε στον Χουάν Ντιμπ, τον άνθρωπο που παρέδωσε το παιδί στο ζευγάρι. Ο Παύλος Αθανασίου Λασκάν δεν έζησε για να δει την καταδίκη των θετών του γονιών. Είχε αυτοκτονήσει τον Απρίλιο εκείνης της χρονιάς πριν κλείσει τα 40 του χρόνια.