Πηγή: Info-war
Της Εύας Μπεταβατζή / Επιμέλεια κειμένου: Γιώργος Βασσάλος
To άρθρο αυτό περιγράφει τις τακτικές των διαδηλωτών στο Παρίσι στις 15 Δεκέμβρη. Οι τακτικές αυτές εφαρμόστηκαν πολύ πιο εκτεταμένα και συνειδητά στις 22 Δεκέμβρη με αποτέλεσμα να μπλοκαριστούν και πάλι εντελώς οι πλούσιες γειτονιές της πόλης συμπεριλαμβανομένου του εμπορικού κέντρου.
Πολλά κείμενα έχουν γραφτεί από την έναρξη του κινήματος των Κίτρινων Γιλέκων στις 17 Νοέμβρη. Λίγα όμως έχουν επιχειρήσει να περιγράψουν την αστική μεταμόρφωση του Παρισιού κατά τη διάρκεια της εξέγερσης αυτής. Σε σύντομο άρθρο της στις 5 Δεκέμβρη, η εφημερίδα Le Monde Diplomatique παρουσίασε χάρτη με τον αστικό χώρο που κατέλαβαν οι διαδηλώσεις των Κίτρινων Γιλέκων. Έναν αστικό χώρο στον οποίο είναι συγκεντρωμένη η πολιτική και οικονομική εξουσία της χώρας και στον οποίο σπάνια στο παρελθόν έχουν γίνει διαδηλώσεις, πόσο μάλλον τέτοιας έκτασης και έντασης, ούτε καν στο Μάη του ‘68 (1).
Το γεγονός αυτό έχει τεράστια σημασία. Η πρωτόγνωρη αυτή κατάληψη των αστικών αυτών περιοχών από πολίτες που διαδηλώνουν είναι ενδεικτική του πρωτότυπου χαρακτήρα του πολύμορφου και πολυκεντρικού κοινωνικού κινήματος που είναι τα Κίτρινα Γιλέκα.
Η Όπερα κι ο σιδηροδρομικός σταθμός Saint-Lazare είναι δύο από τα πολλά σημεία συνάντησης της «πέμπτης πράξης» των Κίτρινων Γιλέκων. Πρόκειται για παραδοσιακές γειτονιές της αστικής τάξης που τις τελευταίες βδομάδες ακούν για πρώτη φορά τις κραυγές της λαϊκής διαμαρτυρίας. Σήμερα, διάφορες οργανώσεις της αριστεράς πήραν μέρος στις συγκεντρώσεις των Κίτρινων Γιλέκων σ’ αυτά τα σημεία. Η αστυνομία είναι παρούσα και μας περικυκλώνει. Η συγκέντρωση γίνεται ανεκτή μόνο όσο μένουμε μέσα στον αστυνομικό κλοιό. Αδύνατο να κινηθούμε. Δε μπορούμε να φύγουμε από πουθενά. Όλοι οι κάθετοι δρόμοι είναι αποκλεισμένοι. Υπάρχει μόνο μία διέξοδος: ο σταθμός Saint-Lazare. Ο σταθμός γίνεται πραγματικό σημείο ελέγχου (checkpoint) των διαδηλωτών από την αστυνομία για την περίσταση. Ο έλεγχος ροής κι ο έλεγχος τσαντών (τα γιλέκα θεωρούνται ύποπτα αντικείμενα) προκαλούν τη δημιουργία μιας μακριάς και χαοτικής ουράς.
Ο αστικός δημόσιος χώρος προσαρμόζεται πολύ καλά στις απαιτήσεις του ελέγχου: τα checkpoint βρίσκονταν ήδη λανθάνοντα στο χώρο κι αποκαλύπτονται με την παρουσία των ΜΑΤ. Περάσαμε αυτό το σημείο ελέγχου όσο το δυνατόν γρηγορότερα μπορούσαμε και φύγαμε προς την πλατεία République. Η πλατεία République είναι παραδοσιακός τόπος διαδηλώσεων. Δεν είναι Όπερα, ούτε σταθμός Saint-Lazare. Εδώ δεν μας περικυκλώνουν. Ο χώρος δεν στρατιωτικοποιείται παντού με τον ίδιο τρόπο. Η αστική κλίμακα είναι ένας λόγος γι αυτό (η πλατεία République είναι πολύ πιο μεγάλη), αλλά η κατοίκηση και χρήση της περιοχής Όπερας – Saint-Lazare από την αστική τάξη είναι σίγουρα ένας άλλος. Από τη République τα Κίτρινα Γιλέκα ξανά-εφορμούν προς στρατηγικά σημεία του Παρισιού.
Σε όλη μας την πορεία, παρατηρούμε ότι ο βαθμός στρατιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου εξαρτάται αφενός από τον πολεοδομικό σχεδιασμό κι αφετέρου από τη σχέση της κάθε γειτονίας με την εξουσία. Οι οργανωμένες γραμμές των ΜΑΤ τοποθετούνται στο αστικό τοπίο για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι επεμβατικός: να μας περικυκλώσουν ή να διασπάσουν τη μάζα των διαδηλωτών σε μικρότερα κομμάτια ανάλογα με την περίσταση. Ο δεύτερος είναι αμυντικός: να προστατεύσουν τους στρατηγικούς τόπους εξουσίας στους οποίους θέλουν να φτάσουν τα Κίτρινα Γιλέκα.
Η επίτευξη των στόχων τους θα είναι μερική. Είμαστε αρκετές χιλιάδες όταν φεύγουμε από την πλατεία République και γεμίζουμε εύκολα τα τεράστια παριζιάνικα βουλεβάρτα. Αναρωτιόμαστε που κοίταγαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όταν έγραφαν ότι δεν ήμασταν πολλοί. Λίγα μέτρα πιο πέρα συναντάμε την πρώτη γραμμή ΜΑΤ η οποία έρχεται κατά πάνω μας με φόρα. Παίρνουμε βιαστικά την πρώτη στροφή στ’ αριστερά αλλά τα ΜΑΤ τρέχουν και μας κόβουν στα δύο. Η κεφαλή της πορείας καταφέρνει να συνεχίσει στον κάθετο αυτόν και η ουρά της βρίσκει άλλον κάθετο διαφυγής. Ξαναενωνόμαστε λίγα λεπτά αργότερα.
Έτσι κύλησε κι η υπόλοιπη μέρα: επανειλημμένες προσπάθειες από την αστυνομία να μπλοκάρει και να χωρίσει τα Κίτρινα Γιλέκα, παρακάμψεις και επανασυγκεντρώσεις των Κίτρινων Γιλέκων που δεν έμοιαζαν καθόλου οργανωμένα, αλλά κατάφερναν να συνεχίζουν τη δράση τους. Ένας φίλος περιέγραψε τους διαδηλωτές αυτού του Σάββατου 15 Δεκέμβρη ως “ένα σώμα με χίλια κεφάλια” που σπάει και ξανά-συγχωνεύεται κατά βούληση σε στρατηγικά σημεία, διασταυρώσεις και πλατείες. Πρόκειται για τακτική που αν και δε φαίνεται προμελετημένη, αποδεικνύεται εξαιρετικά αποτελεσματική. Πράγματι, η μάζα των Κίτρινων Γιλέκων ξανασυγκεντρώνεται τόσο εύκολα όσο τα ΜΑΤ τη χωρίζουν. Οι διαδηλωτές καταφέρνουν να παρακάμψουν τα ΜΑΤ και η κίνηση παραμένει σταθερή. Καμία διαδήλωση δεν μας είχε φανεί τόσο δυναμική στο παρελθόν. Η ρευστότητα και η μη προβλεψιμότητα του κινήματος πλημμυρίζει τους δρόμους του κεντρικού Παρισιού με κίτρινο χρώμα. Τα Κίτρινα Γιλέκα καταλαμβάνουν την πρωτεύουσα και το κράτος οπλισμένο με τις κατασταλτικές δυνάμεις του δεν μπορεί να μας σταματήσει.
Το Παρίσι είναι σχεδόν εγκαταλελειμμένο από τους καταναλωτές και οι δρόμοι του σχεδόν άδειοι από τουρίστες και αστούς. Τα περισσότερα καταστήματα που ήταν ανοιχτά αποφασίζουν να κλείσουν, ενώ άλλα, έχοντας προστατεύσει τα παράθυρά τους με κόντρα πλακέ, δεν έχουν καν μπει στον κόπο να ανοίξουν. Τα σιδερένια παντζούρια των καταστημάτων είναι σχεδόν όλα κλειστά. Για μια τέτοια περίοδο πριν τα Χριστούγεννα το παριζιάνικο τοπίο είναι ιδιαίτερο και όμορφο.
Οι Galeries Lafayette, σύμβολο κατανάλωσης και πολυτελείας, κατεβάζουν τα παντζούρια τους μόλις το κίτρινο των γιλέκων μας αρχίζει να λάμπει μπροστά στις βιτρίνες του πολυκαταστήματος. Οι πελάτες μένουν όλοι εγκλωβισμένοι μέσα. Η εικόνα αυτή μας εντυπωσιάζει. Ο φόβος της μπουρζουαζίας εμφανίζεται για πρώτη φορά μπροστά στα μάτια μας. Ο καπιταλιστικός καταναλωτισμός που ποτέ δε δίστασε να επιβληθεί στον δημόσιο χώρο με τα φώτα και τις φανταχτές βιτρίνες του, κάνει για πρώτη φορά πίσω στη θέας μας. Ο ταξικός πόλεμος αποκαλύπτει τη χωροταξική του διάσταση.
Οι μπουρζουάδες κρύβονται, τα Κίτρινα Γιλέκα κυριαρχούν στον δημόσιο χώρο. Τα μεγάλα εμπορικά ιδρύματα, ζωντανά μνημεία του καπιταλισμού, κλείνουν καθώς περνάμε. Τα Κίτρινα Γιλέκα δίνουν την εικόνα ενός λαού αποφασισμένου, ενθουσιασμένου κι εξοργισμένου, που με δύναμη και αυτοπεποίθηση καταλαμβάνει το Παρίσι για μια ακόμα μέρα. Τραγουδάμε συνθήματα όλη τη μέρα:
“Macron nous fait la guerre, et sa police aussi, mais on est solidaire pour bloquer le pays”
(Ο Μακρόν μας κάνει πόλεμο, μαζί με την αστυνομία του, αλλά εμείς είμαστε αλληλέγγυοι για να μπλοκάρουμε τη χώρα)
“Emmanuel Macron, président des patrons, on vient te chercher chez toi !”
(Εμμανουέλ Μακρόν, πρόεδρε των αφεντικών, θα ‘ρθούμε να σε βρούμε σπίτι σου)(2)
Αυτό είναι το παριζιάνικο τοπίο της πέμπτης πράξης των Κίτρινων Γιλέκων. Περπατάμε σ’ αυτή τη νέα ατμόσφαιρα για ώρες, παρακάμπτοντας τα εμπόδια και τα οδοφράγματα, τα δακρυγόνα και τις πλαστικές σφαίρες (flash-ball)(3) , όλες και όλοι μαζί εναντία αυτού του βαθιά άδικου συστήματος. Τα ΜΑΤ πάντα παρόντα, μερικές φορές έφιππα ή με τις τεθωρακισμένες αύρες τους, προσπαθούν να μας εκφοβίσουν. Δεν τα καταφέρνουν. Παραμένουμε οπλισμένοι με την αποφασιστικότητά μας, ενωμένοι, προχωράμε, παρακάμπτουμε, διασκορπιζόμαστε, ξανά-ενωνόμαστε και γνωρίζουμε ότι έχουμε ήδη κερδίσει πολλά βλέποντας το Παρίσι στην κατάσταση αυτή.
Όπερα, Saint-Lazare, République και πίσω στην Όπερα. Στη συνέχεια, μετά από πολύ περπάτημα, φτάνουμε στο Λούβρο. Βρισκόμαστε δίπλα στους ψηλούς τοίχους του μουσείου, καταλαμβάνοντας τη Rue de Rivoli! Η Ιστορία, η οποία συνήθως περικλείεται στις γκαλερί του μουσείου και που για να την ανακαλύψει κανείς πρέπει να πληρώσει εισιτήριο, συμβαίνει τώρα εδώ έξω, στο δρόμο. Βλέπουμε επισκέπτες του μουσείου να μας παρακολουθούν από τα παράθυρα των ορόφων όπου του. Τους φωνάζουμε: “Μη μας κοιτάτε, ελάτε μαζί μας! ”
Λίγο πιο κάτω, στο jardin des Tuileries, νέο μπλόκο των ΜΑΤ. Είμαστε πάρα πολλοί για να μας περικυκλώσουν, αλλά πολύ λίγοι για να περάσουμε από πάνω τους. Ξεφεύγουμε από κάθετο δρόμο. Όλα τα Κίτρινα Γιλέκα παίρνουν παρακείμενους δρόμους και χωρίς να σταματάμε, συνεχίζουμε να περπατάμε και να καταλαμβάνουμε διασταυρώσεις περιμένοντας άλλα Κίτρινα Γιλέκα.
Ξαναφεύγουμε γρήγορα μόλις δούμε ότι είμαστε μια αρκετά μεγάλη ομάδα από διαδηλωτές. Δεν έχουμε χρόνο για διαβουλεύσεις για να αποφασίσουμε προς τα που πάμε. Κάποιοι λένε «Ελάτε από εδώ, έχει καταστήματα» ή «πάμε από εκεί, είναι το Elysée (Προεδρικό Μέγαρο)» και ακολουθούμε. Στόχος μας: να μπλοκάρουμε τους δρόμους, να μπλοκάρουμε τα σταυροδρόμια, να μπλοκάρουμε τα καταστήματα, να μπλοκάρουμε την πόλη και τελικά όλη τη χώρα. Στο Elysée δεν θα φτάναμε εκείνο το Σάββατο. Αυτό το είχαμε καταλάβει από νωρίς, αλλά παραμένει ο τελικός στόχος των κίτρινων Γιλέκων στο Παρίσι. Θα συνεχίσουμε!
Στην ανάλυσή του για τις τακτικές του ισραηλινού στρατού, ο Eyal Weizman είχε περιγράψει το δυναμικό και πολυκεντρικό χαρακτήρα των κινήσεων των στρατιωτών που είναι στον αντίποδα της παραδοσιακής συγκεντρωτικής τακτικής (Eyal Weizman «Hollow Land»). Περιγράφει μια πολύμορφη οργάνωση, που αποτελείται από πολλές διαφορετικές οντότητες, οι οποίες δεν δρουν συμφώνα με ένα πλήρως προμελετημένο σχέδιο. Ο στόχος των διαφορετικών ομάδων στρατιωτών είναι κοινός (να μετακινηθεί ο εχθρός και να καταληφθεί ο χώρος), αλλά καμία κίνηση, καμία ενέργεια δεν είναι προβλέψιμη ούτε από τον ίδιο το στρατό ούτε από τον εχθρό του.
Η ανάπτυξη της κινητοποίησης σε δίκτυο φαίνεται χαοτική και μη μελετημένη. Αυτό δεν την εμποδίζει να είναι στην πραγματικότητα εξαιρετικά αποτελεσματική, έξυπνη και πιθανώς προς μίμηση και σε άλλες καταστάσεις. Ποικίλες και ταυτόχρονες ενέργειες και κινήσεις, αναγκαστικές διαιρέσεις που ακολουθούνται από άμεσες επανασυγκεντρώσεις και γρήγορες συλλογικές αποφάσεις που παραμένουν απρόβλεπτες. Ο στόχος ξεκάθαρος και κοινός: η κατάληψη των αστικών χώρων στους οποίους συγκεντρώνεται η εξουσία για την συλλογική έκφραση της μη αποδοχής από τον λαό της κοινωνικής αδικίας.
Τα μειονέκτημα είναι η μη δυνατότητα αντιμετώπισης της υπερβολικής χρήσης βίας από την αστυνομία που καταφέρνει να διασπάσει τη διαδήλωση κι έτσι να επιτρέψει στα ΜΜΕ να την παρουσιάσουν ως μικρή σε μέγεθος. Καμία στατική εικόνα δε μπορούσε να δώσει την έκταση της κινητοποίησης της 15ης Δεκέμβρη. Μόνο κάποιος που να περιπλανήθηκε στους δρόμους του Παρισιού εκείνο το Σάββατο μπόρεσε να συνειδητοποιήσει τον αριθμό των Κίτρινων Γιλέκα που κατέλαβαν την πόλη.
Η κινητοποίηση των Κίτρινων Γιλέκων στο Παρίσι στις 15 Δεκέμβρη ήταν χαρακτηριστική του γενικότερου αποκεντρωμένου, πολύμορφου και απρόβλεπτου χαρακτήρα του κινήματος. Όσοι ανησυχούν για την αντιπροσωπευτικότητα, τη σαφήνεια και κοινή αποδοχή των αιτημάτων ή για το ρόλο κομμάτων και συνδικάτων στο κίνημα πρέπει να καταλάβουν ότι η δύναμη των Κίτρινων Γιλέκων εδράζεται ακριβώς στο χαρακτήρα αυτόν. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν έχει μεγάλη σημασία η τοποθέτηση κομμάτων, συνδικάτων και άλλων μαζικών οργανώσεων απέναντι στον αγώνα των Κίτρινων Γιλέκων.
Αλλά για να συνεχίσουν τα Κίτρινα Γιλέκα να λάμπουν στον δημόσιο χώρο, πρέπει να παραμείνουν ένα κίνημα ανοιχτό, σε συνεχή κίνηση, δυναμικό και ρευστό. Μόνο έτσι θα μπορέσει να συνεχίσει να συσπειρώνει τις διάφορες μάχες που δίνονται σε όλες τις σφαίρες της ζωής απέναντι στην αστική κυριαρχία της κοινωνίας και να καταφέρει μια ριζική αλλαγή στο πολιτικό πεδίο επιβάλλοντας μια φιλολαϊκή στροφή της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής γενικότερα.
Ας είμαστε :
Απρόβλεπτοι, για να μη μπορούν να μας σταματήσουν,
Ρευστοί, για να τους ξεφεύγουμε,
Πολύμορφοι και πολυκεντρικοί, για να μη προλαβαίνουν να μας εμποδίσουν,
Δυναμικοί, για να μη καταφέρνουν να μας εξαντλήσουν.
Στις 22 Δεκέμβρη, οι διαδηλωτές κατάφεραν και πάλι να φτάσουν στην Αψίδα του Θριάμβου, όπως και στις 2 Δεκέμβρη.
Σημειώσεις:
(1) Ακούστε την ανάλυση του Στάθη Κουβελάκη στο λεπτό 22 ραδιοφωνικής συνέντευξης
(2)Όταν το καλοκαίρι ο Μακρόν αντιμετώπισε έντονη κατακραυγή για το σκάνδαλο του 26χρονου σωματοφύλακά του Αλεξάντρ Μπεναλά που επιβαλλόταν στην αστυνομική ιεραρχία και ξυλοφόρτωνε προσωπικά διαδηλωτές χωρίς να είναι καν αστυνομικός, ο Μακρόν είχε πει «ας έρθουν να με βρουν», ενώ χαίρει φυσικά πλήρους ασυλίας.
(3)Τα flashball που η αστυνομία έριχνε μαζικά τόσο στις 8 όσο και στις 15 Δεκέμβρη έχουν βγάλει τέσσερα μάτια ως τώρα.
