Πηγή: ΕΦΣΥΝ

Μαργαρίτα Βεργολιά

Kανείς δεν πέφτει πια από τα σύννεφα με το νέο, εν εξελίξει σκάνδαλο του Facebook και των αθέμιτων πρακτικών του, ελλείψει ρυθμιστικού πλαισίου κι ενόσω η τεχνολογική «αυτοκρατορία» του -όπως και άλλων κολοσσών του διαδικτύου- γιγαντώθηκε εν μέσω πανδημίας. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ -μοναδικός εναπομείνας στο FB συνιδρυτής του, που είχε επιδείξει από νωρίς πλεονεξία και ως εκ τούτου είναι σήμερα ο διευθύνων σύμβουλος και κάτοχος άνω του 55% των μετοχών με δικαίωμα ψήφου- γίνεται «πέτρα» μεγα-σκανδάλου, με παραβιάσεις θεμελιωδών δημοκρατικών αρχών και ατομικών δικαιωμάτων.

Είχαν προηγηθεί οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016 και το «πάρτι» των ρωσικών τρολ. Η παράνομη πρόσβαση που απέκτησε σε 87 εκατομμύρια προφίλ χρηστών του FB η εταιρεία πολιτικών συμβούλων Cambridge Analytica, η οποία -συμπεριλαμβανομένου του δημοψηφίσματος του Brexit- ενεπλάκη σε πλείστες όσες πολιτικές καμπάνιες.

Πλείστες άλλες διαρροές προσωπικών δεδομένων χρηστών τής (δημογραφικά παρακμάζουσας) πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης. Και, φυσικά, η διαρκής διάδοση fake news -με πιο πρόσφατα παραδείγματα τις προεδρικές εκλογές του 2020 στις ΗΠΑ, την πανδημία και τα εμβόλια- και περιεχομένου μίσους και βία, που όπως καταγγέλλεται συνέβαλαν σε εγκλήματα εντός (εισβολή στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου), αλλά και εκτός (από την Αιθιοπία έως τη Μιανμάρ) των αμερικανικών συνόρων.

Η ειδοποιός διαφορά αυτή τη φορά είναι ωστόσο τετραπλή, λόγω συμπτώσεων, αλλά και συγκυρίας.

Οι συγκλονιστικές αποκαλύψεις, συνοδεία εσωτερικών εγγράφων, από τη Φράνσις Χάουγκεν -παραιτηθείσα από τον περασμένο Μάιο product manager στην ομάδα αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης στο Facebοok, νυν μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος- πιστοποιούν αυτό που όλοι λίγο πολύ υποψιάζονταν για τον τεχνολογικό κολοσσό του Ζούκερμπεργκ, παρά τις περί του αντιθέτου ισχυρισμούς του.

Οτι βάζει το κέρδος πάνω από το κοινό καλό και τη δημόσια ασφάλεια, ψευδόμενο για την πολιτική ανάσχεσης της παραπληροφόρησης και μηνυμάτων μίσους. Οτι το FB και οι θυγατρικές του (βλέπε Instagram) ασκούν εν γνώσει τους «τοξική» επίδραση τους εφήβους. Οτι τα προϊόντα του «βλάπτουν τα παιδιά, υποδαυλίζουν τον διχασμό και αποδυναμώνουν τη Δημοκρατία». Οτι η λειτουργία του γίνεται ελλείψει διαφάνειας, δεδομένου ότι ο αλγόριθμος που προωθεί περιεχόμενο στους χρήστες είναι μυστικός.

Η δε έκκληση της Χάουγκεν για την επιβολή ρυθμιστικού πλαισίου, ενώπιον υποεπιτροπής Εμπορίου της Γερουσίας, την Τρίτη, δείχνει να βρίσκει τώρα ευήκοα ώτα και στα δυο πολιτικά στρατόπεδα των ΗΠΑ: στους μεν Δημοκρατικούς επειδή ανησυχούν για τη διαδεδομένη παραπληροφόρηση μέσω διαδικτύου, στους δε Ρεπουμπλικανούς (και δη τους τραμπικούς) επειδή αντιδρούν στη επιβολή λογοκρισίας από τους τεχνολογικούς κολοσσούς.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν εν τω μεταξύ έχει ήδη υπογράψει από τον περασμένο Ιούλιο διάταγμα για το τέλος των μονοπωλίων, στο διαδίκτυο και όχι μόνο, με στόχο όπως ανέφερε έναν «υγιή ανταγωνισμό», στο πλαίσιο του αμερικανικού καπιταλισμού. Η αναγκαιότητα αυτή κατέστη ακόμη πιο εμφανής μετά το επτάωρο μπλακ άουτ της Δευτέρας σε FB, Instagram, WhatsApp και Messenger, που κατέδειξε την επικίνδυνα αυξημένη επιρροή της τεχνολογικής «αυτοκρατορίας» του Ζούκερμπεργκ, όχι μόνο μόνο σε κοινωνικό, αλλά και σε οικονομικό επίπεδο, προκαλώντας «έμφραγμα» σε μικρές επιχειρήσεις και σε δημιουργούς περιεχομένου, που βασίζονται στις διαδικτυακές πλατφόρμες για το εισόδημά τους (πέραν του «ψαλιδίσματος» κατά περίπου 6 δισεκατομμύρια δολάρια της αμύθητης περιουσίας του 37χρονου Αμερικανού κροίσου).

Μπροστά στην προαναγγελθείσα νέα κλήτευσή του για κατάθεση ενώπιον του Κογκρέσου, αλλά και της προοπτικής έρευνας από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ για πιθανή παραπλάνηση των επενδυτών με ψεύδη, ο Ζούκερμπεργκ απάντησε με μία ανάρτηση 1.300 λέξεων στο Facebook, χαρακτηρίζοντας λίγο-πολύ αναληθή και αβάσιμα τα καταγγελλόμενα: όπως είχε κάνει, δηλαδή, και προ τριετίας, κατά την κατάθεσή του στο Κογκρέσο για τις μέχρι τότε πρακτικές του τεχνολογικού του κολοσσού. Επιχείρησε, δε, ρελάνς στις αναφορές της Χάουγκεν πως «δεν υπάρχει καμία άλλη τόσο ισχυρή εταιρεία που να ελέγχεται με τόσο μονομερή τρόπο», με την «τελική ευθύνη να την έχει ο Μαρκ», που «φτιάχνει τους αλγόριθμους» και «δεν λογοδοτεί σε κανέναν».

«Δεν πιστεύω ότι οι ιδιωτικές εταιρείες πρέπει να λαμβάνουν όλες τις αποφάσεις από μόνες τους», έγραψε ο Ζούκερμπεργκ. «Γι’ αυτό και συνηγορούμε σε επικαιροποιημένους κανονισμούς για το διαδίκτυο», υποστήριξε, «εδώ και αρκετά χρόνια». Κάλεσε μάλιστα το Κογκρέσο να ορίσει το σωστό ηλικιακό όριο για τη χρήση των υπηρεσιών διαδικτύου από εφήβους, τον τρόπο που οι εταιρείες τεχνολογίας θα επαληθεύουν την ηλικία των χρηστών και πώς θα εξισορροπούν την προστασία της ιδιωτικότητας των ανηλίκων με τη δυνατότητα των γονέων να γνωρίζουν την online δραστηριότητα των ανήλικων παιδιών τους.

«Από το 2004, το Facebook ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε για νόμους ή για “κοινωνικές ισότητες”. Μην το χάψετε», προειδοποίησε με δική του ανάρτηση στο Twitter το «βαθύ λαρύγγι» της NSA, Εντουαρντ Σνόουντεν, από την αυτοεξορία του στη Ρωσία. «Ο Ζούκερμπεργκ προτείνει τώρα την ανάληψη δράσης από το Κογκρέσο, επειδή είναι πεπεισμένος ότι το αποτέλεσμα θα τον εξυπηρετήσει, επιβαρύνοντας μετρίως το πλούσιο» (και «γερασμένο») «Facebook, αλλά συνθλίβοντας τους νεόπλουτους ανταγωνιστές του»…

Γιατί τον επιλέξαμε

Δεκαεπτά χρόνια αφότου έγινε συνιδρυτής του Facebook μέσα από τους φοιτητικούς κοιτώνες του Χάρβαρντ, ο 37χρονος κροίσος βρίσκεται για πολλοστή -και ίσως καθοριστική- φορά υπόλογος για τις αθέμιτες πρακτικές του επικίνδυνα γιγαντωμένου τεχνολογικού κολοσσού του, φέροντας ξανά στο προσκήνιο το «καυτό» θέμα επιβολής ρυθμιστικού πλαισίου στις λεγόμενες Big Tech.