Πηγή: nikostereo.com
Με αφορμή τα 33 χρόνια (09/12/1987) απ’το ξέσπασμα, των πρώτων εκδηλώσεων της Ιντιφάντα, της άοπλης εξέγερσης των Παλαιστινίων κατά της Ισραηλινής κατοχής και καταπίεσης, στη Λωρίδα της Γάζας, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα κινηματογραφικό ταξίδι στην λωρίδα του θανάτου, στην εκπομπή Μουσική στο Celluloid.
Ιστορικό
Η 15η Μαΐου σηματοδοτεί την εκτόπιση περισσότερων από 700.000 Παλαιστινίων μετά τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ το 1948. Οι παλαιστίνιοι θυμούνται και τιμούν την ημέρα της Νάκμπα (καταστροφή δηλαδή της Παλαιστίνης το 1948) όπου ο Παλαιστινιακός λαός είχε υποστεί την χειρότερη γενοκτονία στην ιστορία του. Σιωνιστικές οργανώσεις τότε με άριστο εξοπλισμό και εκπαίδευση και με την στήριξη των κατοχικών δυνάμεων της Μεγάλης Βρετανίας τότε, εξαπειλούσαν επιθέσεις κατά των χωριών, των πόλεων και των συνοικιών των Παλαιστινίων, με σκοπό το διωγμό του λαού από τα σπίτια του, διαπράττοντας με αυτό τον τρόπο μαζικές σφαγές εις βάρος του άμαχου Παλαιστινιακού λαού. Ως αποτέλεσμα αυτού σκοτώθηκαν 15.000, δεκάδες χιλιάδες τραυματίστηκαν, καταστράφηκαν ολοσχερώς 415 Παλαιστινιακά χωριά, 70% από τον Παλαιστινιακό πληθυσμό εκτοπίστηκε δια βίας από την πατρίδα του για να καταλήξουν πρόσφυγες στις γύρω περιοχές, και 78% των εδαφών της ιστορικής Παλαιστινιακής γης καταλείφθηκε από τις Σιωνιστικές οργανώσεις για να διακηρυχθεί πάνω σε αυτά τα εδάφη το κράτος του Ισραήλ.
Στην Λωρίδα της Γάζας η ισραηλινή στρατιωτική παρουσία σημαίνει κατασχέσεις γης, εποικισμό ισραηλινών στα κατεχόμενα εδάφη, καταπίεση, μαζικές φυλακίσεις, απελάσεις, κατεδαφίσεις κατοικιών και αυθαιρεσίες.
Στις 9 Δεκέμβρη του 1987 όμως κάτι αλλάζει. Ένα στρατιωτικό ισραηλινό όχημα έπεσε με δύναμη πάνω στα αυτοκίνητα Παλαιστινίων που επέστρεφαν από τις δουλειές τους, σκοτώνοντας τέσσερα άτομα. Την επόμενη ημέρα περίπου 10.000 Παλαιστίνιοι πηγαίνουν στην κηδεία και ακολουθούν πορείες διαμαρτυρίας. Σε μια από αυτές κάποιοι διαδηλωτές πετούν βόμβες μολότοφ σε όχημα περιπολίας των Ισραηλινών. Ο ισραηλινός στρατός απαντά με δακρυγόνα και αληθινά πυρά. Ένας 17χρονος πέφτει νεκρός. Η εξέγερση ξεκινά και εξαπλώνεται στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα.
Παιδιά και έφηβοι περνούν τα επόμενα χρόνια πετώντας πέτρες και μολότοφ στους πάνοπλους και προηγμένους τεχνολογικά Ισραηλινούς. Αυτά ήταν τα όπλα τους. Γι’ αυτό και η Ιντιφάντα ονομάστηκε αλλιώς και «πετροπόλεμος». Οι Ισραηλινοί απαντούσαν με μαζικές συλλήψεις και φυλακίσεις. Θύματα αυτών περίπου 18.000 Παλαιστίνιοι. Δεν υπήρχε δικαίωμα δίκης. Απαγορεύσεις κυκλοφορίας, λουκέτα στα σχολεία, μαζικές κατεδαφίσεις σπιτιών, καταστροφή γεωργικών εκτάσεων, περιορισμός του νερού ήταν τα αντίποινα των ισραηλινών.
Οι Παλαιστίνιοι έκαναν μποϊκοτάζ στα ισραηλινά προϊόντα, δημιούργησαν δικές τους ιατρικές μονάδες, έκαναν απεργίες και διαδηλώσεις και καλούσαν τη διεθνή κοινότητα να υποστηρίξει τον αγώνα τους. Η πρώτη αυτή Ιντιφάντα που άφησε πίσω τους χιλιάδες νεκρούς Παλαιστίνιους διήρκεσε έως το 1993, όταν και υπογράφηκε η Συνθήκη του Όσλο, μεταξύ του Γιασέρ Αραφάτ και του Γιτζάκ Ράμπιν που υποτίθεται ότι θα άνοιγε το δρόμο για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Η πρώτη Ιντιφάντα, που στα αραβικά σημαίνει «ταρακούνημα», υπήρξε μία άοπλη εξέγερση. και στην πρώτη εκδοχή της ήταν ένα αυθόρμητο φαινόμενο.
Η Παλαιστίνη, πέρα από την ισραηλινή κατοχή δεκαετιών, γνωρίζει μια άλλη κατοχή, αυτή του πολιτισμού της. Η τέχνη των Παλαιστίνιων δημιουργών είναι η ανάγκη του παλαιστινιακού λαού για ελευθερία και πατρίδα. Ετσι, ο παλαιστινιακός κινηματογράφος από τη γέννησή του έως σήμερα ψάχνει και αναζητά, προσπαθώντας να βρει το δρόμο του μέσα από τα χαρακώματα της παλαιστινιακής τραγωδίας. Με δεδομένο ότι η τέχνη και ο κινηματογράφος της Παλαιστίνης φέρει τη δύναμη του λαού της και ότι ο εθνικός χαρακτήρας του διαδρομεύει τον κόσμο σε μια γλώσσα παγκόσμια, όπως είναι η κινηματογραφική, οι ταινίες των παλαιστινίων δημιουργών δίνουν την ιδιαιτερότητα σπουδής για το παλαιστινιακό πρόβλημα, μέσα από το βλέμμα των δημιουργών της
«Ο παλαιστινιακός κινηματογράφος έχει να αντιμετωπίσει τον συντηρητισμό των αραβικών κρατών, αλλά και τα μπλόκα των Ισραηλινών στην παραγωγή των ταινιών. Οι παραγωγοί των ταινιών μας είναι συνήθως ευρωπαϊκά τηλεοπτικά κανάλια και, κυρίως, προβάλλονται σε όλο τον κόσμο και λιγότερο ή καθόλου στην ίδια τη χώρα μας ή είναι απαγορευμένες σε πολλές αραβικές χώρες», τονίζει πολύ χαρακτηριστικά ο πολυβραβευμένος Παλαιστίνιος σκηνοθέτης Μισέλ Κλέιφι που ζει και δημιουργεί στο Παρίσι.
Ο παλαιστινιακός κινηματογράφος ξεκίνησε μαζί με την εξέγερση της Ιντιφάντα
και «θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ανύπαρκτος ή και ανυπόστατος καθώς οι ταινίες που κάνουμε δεν υποστηρίζονται από κανένα οργανωμένο κράτος και οι ταινίες μας δεν παίζονται καν στην Παλαιστίνη, όπου δεν υπάρχουν κινηματογράφοι», συμπληρώνει ο Μισέλ Κλέιφι!
Στο αφιέρωμα που ακολουθεί, παρουσιάζουμε μερικές χαρακτηριστικές ταινίες, οι οποίες προσπαθούν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τι πραγματικά συμβαίνει, στην αιματοβαμμένη Γάζα…
Al Nakba: Η ιστορία της Παλαιστίνης 1799 – έως σήμερα (2020) της Rawan Damen
Al-Nakba: The Palestinian catastrophe
Η Πρεσβεία του Κράτους της Παλαιστίνης στην Αθήνα στην 72η θλιβερή επέτειο της Nakba (καταστροφής) είχε την τιμή να παρουσιάσει το ντοκιμαντέρ «AL NAKBA» της Rawan Damen. Το ντοκιμαντέρ «Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΣΤΊΝΗΣ 1799 – ΈΩΣ ΣΉΜΕΡΑ» είναι σε 4 μέρη και η προβολή ξεκίνησε την Δευτέρα 11 Μαΐου 2020 και ολοκληρώθηκε με το 4ο και τελευταίο επεισόδιο την Πέμπτη 14 Μαΐου 2020. Η αρχική ιδέα ήταν να διεξαχθεί μια ανοιχτή προβολή του ντοκιμαντέρ, ωστόσο λόγω της απροσδόκητης επίθεσης της πανδημίας COVID-19, η Πρεσβεία έπρεπε να τροποποιήσει ανάλογα τα σχέδιά της. Το ντοκιμαντέρ προτείνεται ανεπιφύλακτα μιας και παρουσιάζει ολόκληρο το ιστορικό του πολύπαθου αυτού λαού.
Lemon Tree (2008) του Eran Riklis
Η Λεμονιά» με πολύ πειστικό τρόπο δείχνει τον παραλογισμό που επιβλήθηκε και επικρατεί σε αυτήν την περιοχή του κόσμο. Τον παραλογισμό και το πολιτικό αδιέξοδο! Το Ισραήλ βλέπει ή θέλει να βλέπει παντού απειλές. Πάνω σε αυτή την άποψη οικοδομεί την επιθετική πολιτική του. Και καταφεύγει στις ακρότητες. Θέλει να ξεριζώσει καθετί παλαιστινιακό! Στη συγκεκριμένη περίπτωση τις λεμονιές ενός μικρού παλαιστινιακού κτήματος, το οποίο συνορεύει με το σπίτι του υπουργού Εθνικής Αμυνας του Ισραήλ. Οι «Λεμονιές» είναι μια απειλή (αφού κάτω από τις φυλλωσιές μπορούν να κρυφτούν οι παλαιστίνιοι «τρομοκράτες»). Πρέπει, λοιπόν, να κοπούν κεφάλια! Να καθαρίσει το τοπίο!
Από την άλλη μεριά, η Παλαιστίνια γυναίκα στην οποία ανήκει το κτήμα, η Παλαιστίνη με άλλα λόγια, δεν μπορεί να δεχτεί τον αποκεφαλισμό (ξεριζωμό) των παιδιών της (των Λεμονιών). Αντιστέκεται. Θα δώσει τη μάχη μέχρι το τέλος!
Η ταινία γυρίστηκε από Ισραηλινό σκηνοθέτη! Και αυτό είναι μια ελπίδα. Έστω και αν, για ευνόητους λόγους, αναγκάστηκε να μιλήσει παραβολικά ή να κάνει κάποιες συναισθηματικές παραχωρήσεις. Να βάλει, για παράδειγμα, τη γυναίκα του υπουργού του Ισραήλ, να κατανοεί την Παλαιστίνια γυναίκα (γιατί και η Ισραηλινή γυναίκα νιώθει φυλακισμένη, αφού είναι υποχρεωμένη να κυκλοφορεί με σωματοφύλακες). Ή να βάλει τον Παλαιστίνιο δικηγόρο να συμπεριφέρεται στην Παλαιστίνια γυναίκα με αποικιοκρατικό τρόπο. Αυτός ο συμψηφισμός, πως και από τις δύο πλευρές υπάρχουν οι κακοί και οι καλοί, είναι ισοπεδωτικός και άδικος.
«Η Λεμονιά» είναι καλογυρισμένη. Εχει εξαιρετικές ερμηνείες, με πρώτη την Παλαιστίνια γυναίκα, η οποία με τα θαυμάσια μάτια της και μόνον «γράφει» τη θέληση της Παλαιστίνης να αγωνιστεί ενάντια στο ξερίζωμα και στα συρματοπλέγματα. Η ταινία είναι τρυφερή και προβληματίζει.
The Wanted 18 (2014) των Amer Shomali και Paul Cowan
Το ντοκιμαντέρ / animation του Αμέρ Σομάλι και του Πωλ Κάουν οι «18 Δραπέτες» εστιάζει στο 1987 και στις αρχές της πρώτης Ιντιφάντα. Οι κάτοικοι ενός παλαιστινιακού χωριού κοντά στη Βηθλεέμ αγοράζουν 18 αγελάδες από ένα κιμπούτζ σε μια προσπάθεια να γίνουν αυτάρκεις από πλευράς τροφίμων, από το Ισραήλ.
«Τα αρχεία των Παλαιστινίων από την πρώτη Ιντιφάντα προέρχονται από τον ξένο τύπο. Διαχειρίζονται το παλαιστινιακό ζήτημα, ανάλογα με τη δική τους ατζέντα. Όσοι υποστηρίζουν τους Παλαιστίνιους τους παρουσιάζουν ως μαρτυρικά θύματα και όσοι είναι εναντίον τους ως τρομοκράτες που καίνε λάστιχα και πετάνε μολότοφ. Ο τύπος ποτέ δεν έδειξε πώς είναι οι συνηθισμένοι Παλαιστίνιοι στην καθημερινή τους ζωή: ότι αρμέγουν αγελάδες, ταΐζουν κότες, βοηθούν τα παιδιά τους στα μαθήματά τους.» – Αμέρ Σομάλι
Degrade (2015) των Tarzan and Arab Nasser
Συμπαραγωγή Παλαιστίνης-Γαλλίας-Αλγερίας. Στην Παλαιστίνη, 13 διαφορετικές γυναίκες εγκλωβίζονται σ’ ένα ινστιτούτο ομορφιάς μετά από την έκρηξη βίας που ξεσπά στον δρόμο, ανταλλάσσοντας κωμικούς διαλόγους και κουτσομπολιά αλλά και μερικούς από τους βαθύτερους φόβους τους. Πρόκειται για το συγκινητικό φιλμ «Ντεγκραντέ» (Degrade) των Άραμπ και Τάρζαν Νάσερ, που είχε τον Επίσημη Συμμετοχή στην Εβδομάδα Κριτικής του Φεστιβάλ Καννών, αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές, ενώ απέσπασε και την Χρυσή Αθηνά του 21ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας.
Eyes of a Thief ( 2014) της Najwa Najjar
Ο Ταρέκ, μετά από 10 χρόνια φυλάκισης, βγαίνει από τη φυλακή και κουβαλώντας ένα επικίνδυνο μυστικό, ψάχνει για την κόρη του στην πολιτικά ταραχώδη Παλαιστίνη. Το όνομα της ταινίας αναφέρεται στην εγκαταλελειμμένη κοιλάδα ανάμεσα στην περιοχή της Ραμάλα και την Ναμπλούς. Στην περιοχή παρουσιάζονταν ληστείες με αποτέλεσμα η Βρετανική Κυβέρνηση να φτιάξει αστυνομικό σταθμό για να προστατεύει τους ταξιδιώτες. Οι Βρετανικοί στρατώνες παραμένουν έρημοι πλέον εκεί, αλλά οι Ισραηλινοί τους χρησιμοποίησαν για να στήσουν ένα μόνιμο σημείο ελέγχου της περιοχής. Μέρος της ταινίας, βασίζεται σε αληθινά γεγονότα που έγιναν το 2002 στη Ραμάλα της Παλαιστίνης. Η Νάζουα Ναζάρ προσπαθεί μέσω του κινηματογράφου να σπάσει το κατεστημένο. Χωρίς πολιτικές δηλώσεις, παρουσιάζει πώς είναι στην πραγματικότητα οι κατακτητές που κλέβουν γη και νερό στη χώρα της. Επίσημη Πρόταση της Παλαιστίνης, για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας του 2015.
Omar (2013) του Hany Abu-Assad
Ο Ομάρ, είναι συνηθισμένος να αποφεύγει τις σφαίρες των στρατιωτών όταν περνά το Τείχος που χωρίζει στα δύο την πόλη της Παλαιστίνης, ώστε να επισκεφθεί την κρυφή του αγάπη, τη Νάντια. Αλλά η κατεχόμενη Παλαιστίνη δεν γνωρίζει ούτε την απλή αγάπη, ούτε τον ξεκάθαρο πόλεμο. Στην άλλη μεριά του τείχους, ο ευαίσθητος νεαρός φούρναρης Ομάρ, γίνεται ένας μαχητής της ελευθερίας. Οι συνθήκες θα τον οδηγήσουν να έρθει αντιμέτωπος με οδυνηρές επιλογές για τη ζωή και στο δίλημμα να τιμήσει την πατρίδα του, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τη γυναίκα της ζωής του.
Όταν όμως ο Ομάρ συλλαμβάνεται μετά από μία δολοφονική και θανατηφόρα πράξη αντίστασης, θα βρεθεί μπλεγμένος σε ένα παιχνίδι γάτας και ποντικού με την στρατιωτική αστυνομία του Ισραήλ. Η καχυποψία και ο φόβος της προδοσίας απειλούν να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του Ομάρ στους συνεργούς και παιδικούς του φίλους, Αμτζάντ και Τάρεκ. Ο Τάρεκ, είναι παράλληλα τόσο ο αρχηγός της επίθεσης για την οποία κατηγορείται ο ήρωας μας, όσο και ο στρατευμένος αδελφός της αγαπημένης του Νάντια. Τα αισθήματα του Ομάρ δεν αργούν να γίνουν τόσο διχασμένα όσο και το Παλαιστινιακό τοπίο. Το μόνο σίγουρο είναι πως ότι οτιδήποτε κάνει, είναι εξαιτίας της αγάπης του για τη Νάντια.
Μία συγκινητική ιστορία αγάπης, με φόντο τη διχοτομημένη Παλαιστίνη και ήρωες δύο νεαρούς, η αγάπη των οποίων πέφτει θύμα, του πολέμου, των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ με τις οργανώσεις για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Η ταινία του Χάνι Αμπού Ασάντ τιμήθηκε με το Βραβείο «Ένα Κάποιο Βλέμμα» στο Φεστιβάλ των Καννών, ενώ ήταν και Υποψήφια για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
«Το να πηδάει κανείς το Τείχος είναι μέρος της καθημερινής ζωής στην Παλαιστίνη. Υπάρχουν ακόμα κι άνθρωποι των οποίων η δουλειά είναι να βοηθούν άλλους να περνούν στην άλλη πλευρά. Αυτοί οι άνθρωποι κυριολεκτικά βγάζουν το μεροκάματό τους έτσι. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι το Τείχος δεν αποτελεί μόνο σύνορο μεταξύ Ισραήλ και Δυτικής Όχθης, αλλά στην πραγματικότητα έχει χτιστεί με τέτοιο τρόπο που χωρίζει τους Παλαιστινίους από τους εαυτούς τους.» – Χάνι Αμπού-Ασάντ
Βαλς με τον Μπασίρ (2008) του Ari Folman
Το «Βαλς με τον Μπασίρ», πέρα από το πολύ ενδιαφέρον και άκρως πολιτικό θέμα του, θέμα που ξαναφέρνει στην πρώτη γραμμή το ζήτημα της Παλαιστίνης, έχει και μια πολύ ενδιαφέρουσα κινηματογράφηση. Γυρισμένο με την τεχνική λήψης rotating, όπου ο σκηνοθέτης φιλμογραφεί αληθινούς ηθοποιούς να ερμηνεύουν τους ήρωες της ταινίας. Στη συνέχεια βάζει το φιλμ που τράβηξε στην τρικέζα (μηχάνημα με το οποίο δημιουργείς τα κινηματογραφικά τρικ) και το επεξεργάζεται καρέ-καρέ. Πάνω στον άνθρωπο ηθοποιό «φοράει» το κινούμενο σχέδιο. Η παρέμβασή του δεν τελειώνει εκεί. Παρεμβαίνει στα χρώματα, στην κίνηση, κλπ.
Στο «Βαλς» οι ολόσωμες κινούμενες φιγούρες με την αργή διακοπτόμενη ανθρώπινη κίνηση και οι αλλοιωμένοι χρωματικά «νεκροί» χώροι δημιουργούν μια σπάνια δραματική ατμόσφαιρα, η οποία κάνει ακόμα πιο τραγικά τα γεγονότα που εξελίσσονται στην οθόνη. Η σκηνή, δε, του βαλς του Μπασίρ είναι σχεδόν αδύνατο να αποδοθεί με τόση δύναμη από πραγματικούς ηθοποιούς. Το λεπτό και άψογα καλλιτεχνικό σχέδιο που απεικόνιζε τον Μπασίρ με τις απελπισμένες και τραγικές κινήσεις του χορού του μετέφερε μεγάλα συναισθήματα. Με κόπο ο θεατής συγκρατεί τα δάκρυά του!
Το τριήμερο 15-17 Σεπτέμβρη του 1982, λιβανικές φασιστικές παραστρατιωτικές οργανώσεις, κάτω από την καθοδήγηση και τη βοήθεια του Ισραήλ, έσφαξαν πάνω από 3.000 Παλαιστίνιους πρόσφυγες που διέμειναν στα δυο μαρτυρικά στρατόπεδα της Σάμπρα και της Σατίλα στη Βηρυτό. Σχεδόν το 80% των σφαγιασμένων ήταν παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένοι! Η συγκεκριμένη πράξη έχει καταγραφεί από την ιστορία στις πιο μαύρες σελίδες της.
Ο Αρι Φόλμαν στην ταινία του μιλάει για το παραπάνω επεισόδιο και κατατοπίζει το θεατή με εξαιρετικό τρόπο. Ακολουθώντας τη φόρμα του φιλμ νουάρ, που δίνει σασπένς στην αφήγηση, και παράλληλα πατώντας πάνω στις γερές βάσεις του ντοκιμαντέρ, που αντικειμενικά πλησιάζει κοντύτερα στην αλήθεια, δεν αφήνει καμία πτυχή του ζητήματος έξω από το κάδρο του. Εκεί πάντως που ρίχνει το μεγαλύτερο βάρος του είναι στις επιπτώσεις που είχε η συγκεκριμένη σφαγή στον ψυχισμό των σοβαρών και υπεύθυνων Ισραηλινών. Στις ψυχές αυτών των ανθρώπων, που δεν είναι και λίγοι, υπάρχει πάντα μια ανοιχτή πληγή, μια διαρκής ντροπή!
Ο κεντρικός ήρωας της ταινίας λέγεται και αυτός Αρι, όπως ο σκηνοθέτης της (το «Βαλς» έχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία). Ο Αρι, λοιπόν, εξομολογείται σε ένα φίλο του πως κάθε βράδυ βλέπει τον ίδιο εφιάλτη! Είκοσι έξι αγριεμένα σκυλιά τον κυνηγούν (Ερινύες). Κατέληξε πως ο εφιάλτης έχει να κάνει με τη θητεία του στον ισραηλινό στρατό στον πρώτο πόλεμο (1980) του Λιβάνου (υπηρέτησαν μαζί με το φίλο του). Ομως ο Αρι δεν έχει την παραμικρή θύμηση από αυτόν τον πόλεμο! Η συνείδησή του έχει διαγράψει αυτό το κομμάτι της ζωής του. Από μόνος του αδυνατεί να βάλει μια τάξη στη σκέψη του, να επαναφέρει σε λειτουργία τη μνήμη του. Για να βρει την αλήθεια, την ηρεμία του ίσως, πλησιάζει έναν-έναν τους φίλους του που υπηρέτησαν μαζί στο στρατό και που στο μεταξύ έχουν σκορπίσει και, μέσα από τις συζητήσεις που έχει μαζί τους, προσπαθεί να βρει την απάντηση στον εφιάλτη του. Στον εφιάλτη της περιοχής. Κάθε μια ανακάλυψη που κάνει τον χώνει και πιο βαθιά στον πόνο, στις ενοχές και την απελπισία.
Το νήμα της σφαγής, και της μνήμης του Αρι, αρχίζει να ξετυλίγεται με τον πρώτο πόλεμο του Ισραήλ στο Λίβανο στον οποίο ήταν φαντάρος. Μετά από αυτόν τον πόλεμο ήρθε σαν συνέχεια ο εμφύλιος πόλεμος. Και ακόμα περισσότερο η τοποθέτηση από τους Ισραηλινούς και τους Δυτικούς (μετά από εκλογές!) της ισραηλινής φασιστικής μαριονέτας που άκουγε στο όνομα Μπασίρ Τζεμαγιέλ (1982). Ο Λιβανέζος φαλαγγίτης Τζεμαγιέλ ήταν απόγονος του Πιέρε Τζεμαγιέλ, που ίδρυσε το κόμμα των φαλαγγιτών μετά από επίσκεψή του στη Γερμανία του Χίτλερ (1936).
Κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας του Τζεμαγιέλ ένας ισχυρός εκρηκτικός μηχανισμός δολοφονεί τον μόλις εκλεγέντα πρωθυπουργό. Η δολοφονία του άνοιξε τον ασκό του Αιόλου και έλυσε τα χέρια των Ισραηλινών, οι οποίοι, έτσι και αλλιώς, είχαν καταλάβει 40 χιλιόμετρα κατά μήκος των συνόρων. Με αφορμή, λοιπόν, τη δολοφονία, τα γεράκια του Ισραήλ αποφασίζουν να καταλάβουν ολόκληρο το Νότιο Λίβανο και το πράττουν! Στο μεταξύ, πριν τη δολοφονία, πάνω από 11.000 στρατιώτες της Συρίας και της PLO, υπακούοντας σε διεθνή συμφωνία, έχουν αποχωρήσει από το Λίβανο, το οποίο, τώρα πια, βρίσκεται στα χέρια και στο έλεος του Ισραήλ. Αυτή η κατάσταση επισφραγίστηκε με τη σφαγή της Σάμπρα και της Σατίλα!
Είναι, όμως, ιστορική η ταινία; Είναι και τέτοια! Κυρίως, όμως, είναι μια εκ βαθέων εξομολόγηση ενός Ισραηλινού, του σκηνοθέτη της ταινίας, για το αποτρόπαιο αυτό έγκλημα και τις τύψεις που έφερε στην ψυχή του και στις ψυχές των τίμιων και σοβαρών Ισραηλινών. Παράλληλα, όπως είπαμε και στην αρχή, είναι και ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό έργο. Ενα έργο που συνδυάζει τις νέες τεχνολογίες στον κινηματογράφο με την καλή ποιότητα και το καλό γούστο!
Μερικές άλλες αξιόλογες προτάσεις είναι οι εξής:
Paradise Now (2005)
Ajami (2009)
When I Saw You / Lamma shoftak (2012)
Foxtrot (2017)
L’ insulte / The Insult (2017)
Salt of this Sea (2008)
Sous Les Bombes (2007)
Encounter Point (2006)
Tale of three jewels (1995)
Taste The Revolution (2008)
Palestine Blues (2005)
Iron Wall (2006)
Η καταπίεση, η κατοχή, η φτώχεια, η ανεργία και οι προσβολές, κομμάτι της καθημερινότητας των Παλαιστινίων περιγράφονται σε αυτές ταινίες.
Η άλλη πλευρά του νομίσματος…
Πριν κλείσουμε όμως, καλό είναι να γίνει και μια αναφορά και στην αντίθετη μπάντα. Πολλά είναι τα εκατομμύρια που δαπανούνται κάθε χρόνο από το κράτος του Ισραήλ ώστε να ενισχύσει την προπαγάνδα του. Πολλές είναι οι παραγωγές (ταινίες και σειρές) που που έχουν τη σφραγίδα του Ισραήλ («The spy», «Hostages» κ.ά.) και είναι διαθέσιμες, κυρίως, στην πλατφόρμα του «Netflix». Παραγωγές που διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και είναι προσβάσιμες πολύ πιο εύκολα απ’ότι ο παλαιστινιακός κινηματογράφος.
Θα σταθώ μόνο σε ένα χαρακτιριστικό παράδειγμα, την ισραηλινή πολιτική, κατασκοπευτική σειρά Fauda (2015), που κυκλοφόρησε φέτος ο 3ος κύκλος της στο Netflix.
Fauda στα Αραβικά σημαίνει «χάος». Η σειρά εξελίσσεται σε διεθνή επιτυχία, με απήχηση και στη χώρα μας (ο πιο γνωστός θεατής της σειράς στην Ελλάδα είναι ο ίδιος ο πρωθυπουργός).
Η σειρά «Fauda» ουσιαστικά δραματοποιεί την εξωτερική πολιτική του Ισραήλ, αφενός έχοντας να αντιμετωπίσει το ρεύμα αλληλεγγύης που διαρκώς τρέφουν οι λαοί – και ο ελληνικός – για τον Παλαιστινιακό λαό και αφετέρου εξοικειώνοντας το κοινό με μεθόδους, ενέργειες και δρώντες (π.χ. υπηρεσίες ασφαλείας των κρατών) που – δικαιολογημένα και σωστά – δεν έχουν την καλύτερη φήμη γιατί έχουν χρησιμοποιηθεί για τα πιο βρώμικα σχέδια τους.
Οι δημιουργοί της σειράς μόνο τυχαίοι δεν είναι. Ο σεναριογράφος Αβι Ισαχαρόφ είναι Ισραηλινός δημοσιογράφος, που χρόνια «κάλυπτε» το Παλαιστινιακό και τη Μέση Ανατολή για μεγάλα ισραηλινά και διεθνή ΜΜΕ. Μαζί με τον Λιόρ Ραζ, που πρωταγωνιστεί, είναι οι δημιουργοί της σειράς. Αναγκαία σημείωση: Ο Λιόρ Ραζ (ο Ντόρον της σειράς) ήταν ο ίδιος πράκτορας μυστικής υπηρεσίας του Ισραήλ και, όπως είναι γνωστό από την πείρα και την ιστορία αυτών των υπηρεσιών, «μια φορά πράκτορας – πάντα πράκτορας». Σύμφωνα με δημοσιεύματα, ανάμεσα στους συμβούλους για τη σειρά είναι και στελέχη των μονάδων ασφαλείας του Ισραήλ.
Η υπόθεση της σειράς «ακολουθεί» μία ομάδα της Σιν Μπετ (Γενική Υπηρεσία Ασφαλείας του Ισραήλ), τα μέλη της οποίας μιλούν Αραβικά για να μπορούν να διεισδύουν και να δρουν αποτελεσματικά σε μυστικές επιχειρήσεις εντός κι εκτός Παλαιστίνης (στον 3ο κύκλο η ομάδα επιχειρεί στη Λωρίδα της Γάζας). Στη σειρά θα δει κανείς άπειρες σκηνές βασανιστηρίων, εκτελέσεων, παρακολουθήσεων Παλαιστινίων, χρηματισμού πολιτικών και άλλων, εκβιασμών κάθε είδους που διακόπτονται από την περιγραφή των ισχυρών δεσμών ανάμεσα στα μέλη της ομάδας της Σιν Μπετ, δεσμοί που διέπονται από την αφοσίωση στην υπηρεσία και στους σκοπούς της.
Ο τρόπος με τον οποίο προβάλλονται όλα αυτά, έχει αποτελέσει αντικείμενο κριτικής στην αρθρογραφία διεθνών – ακόμα και ισραηλινών – ΜΜΕ. Στη σειρά επιχειρείται με απροκάλυπτο τρόπο από τη μία η αγιογραφία της κτηνωδίας του Ισραήλ σε βάρος του Παλαιστινιακού λαού, μαζί με τη συκοφάντηση «μέχρις εσχάτων» των Παλαιστινίων και του δίκαιου αγώνα τους για τον τερματισμό της ισραηλινής κατοχής. Σε διεθνή ΜΜΕ το «Fauda» παρομοιάζεται με το «Homeland», τη σειρά του «Fox» που – πέρα από άλλες πλευρές – βασικά εξαγνίζει τη δράση των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Ο τηλεθεατής που δεν γνωρίζει την πορεία των βασάνων του Παλαιστινιακού λαού, για πάνω από 70 χρόνια, το μόνο που «παίρνει» παρακολουθώντας τη σειρά είναι πως οι Παλαιστίνιοι είναι ένας λαός που ανεξήγητα μισεί τους Ισραηλινούς, που το μόνο που κάνει είναι να απεργάζεται πώς θα δολοφονήσει «αθώους» Ισραηλινούς στρατιώτες και μυστικούς πράκτορες, πως ο αγώνας του για την απελευθέρωσή του είναι ένα άθροισμα «τρομοκρατικών» ενεργειών ή μία μάταιη υπόθεση.
Με λίγα λόγια, γίνεται αντιστροφή της πραγματικότητας, αντιστροφή του θύτη και του θύματος, συκοφαντείται ο δίκαιος αγώνας ενός ολόκληρου λαού για το δικαίωμά του να ζει ελεύθερος και κυρίαρχος στην πατρίδα του, δίνεται άλλοθι και δικαιολογείται το διαρκές έγκλημα του Ισραήλ και των συμμάχων του, ΗΠΑ και ΕΕ, ενάντια στον Παλαιστινιακό λαό. Πώς περιγράφεται αυτό με τα λόγια του Αβι Ισαχαρόφ, σεναριογράφου της σειράς; «Πήραμε τους καλούς και τους κάναμε κακούς, πήραμε μετά τους κακούς και τους κάναμε καλούς, κάτι που μπέρδεψε τους θεατές, αλλά ταυτόχρονα κέντρισε την περιέργειά τους, για την άλλη πλευρά».
Κάποια σταθερά χαρακτηριστικά και των 3 κύκλων είναι τα εξής:
– Οι Παλαιστίνιοι είναι έτοιμοι να προδώσουν τα πάντα ανάλογα με τα ανταλλάγματα που θα τους προσφερθούν…
– Οι άψογα εκπαιδευμένοι πράκτορες του Ισραήλ αντιμετωπίζουν ένα μπουλούκι «τρομοκρατών» (ακόμα και «τζιχαντιστών»!!!) που μοναδικός τους οδηγός είναι ένα θρησκευτικό, προπατορικό μίσος για το Ισραήλ.
Το βασικό όμως που νομιμοποιείται διά της αποσιώπησης στη σειρά, δεν είναι άλλο από την κατοχή παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ. Η κατοχή αποτελεί μία «λεπτομέρεια». Δεν υπάρχουν τείχος, εποικισμοί, κατεδαφίσεις οικισμών Παλαιστινίων και φυσικά δεν υπάρχουν οι σκηνές της καθημερινής κατοχής. Αντίστοιχα λάμπουν διά της απουσίας τους οι σύμμαχοι του Ισραήλ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ, οι ΗΠΑ.
Σε αυτήν την κτηνωδία η σειρά θέλει να βάλει τον θεατή στη θέση του κτήνους. Να χάνει το δίκιο και το άδικο ανάμεσα σε έναν λαό που υποφέρει και σε αυτούς που τον ποτίζουν αίμα και ερπύστριες εδώ και 70 χρόνια. Να ταυτίζεται με την πλευρά που είναι απέναντί του στην πραγματική ζωή. Στην πραγματική ζωή, όπου έχει πολλά περισσότερα να μοιραστεί με τον Παλαιστινιακό λαό και τον δίκαιο αγώνα του, σε αυτήν που μπορεί να αχρηστεύσει και την πιο καλοπληρωμένη και καλογυρισμένη προπαγάνδα.
Πηγές:
► https://tvxs.gr/ (Γιώργος Ρούσσος)
► Πρεσβεία του Κράτους της Παλαιστίνης
