Στις 20 Ιανουαρίου ο Ερντογάν δήλωνε στο Κοινοβούλιο της Τουρκίας ότι σε τρεις ώρες ο τουρκικός στρατός θα είχε φτάσει στο Αφρίν. Μετά από ενάμιση μήνα ο στρατός έχει καταλάβει μόνο μερικές περιοχές κοντά στα τουρκικά σύνορα. Η εισβολή στη Συρία της δεύτερης στρατιωτικής δύναμης του ΝΑΤΟ μπορεί να μην είναι ο «περίπατος» των τουρκικών δυνάμεων που διαλαλούσε ο Ερντογάν, αλλά κατάφερε να κάνει τους Κούρδους ακούσια πιόνια στα γεωπολιτικά παιχνίδια των ιμπεριαλιστικών και απολυταρχικών δυνάμεων.
του Μιχάλη Γιαννεσκή στο ThePressProject
Όσοι προσπαθούν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις στη Συρία δικαιολογημένα δυσκολεύονται να κατανοήσουν τι ακριβώς συμβαίνει. Ένα μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία, επιτίθεται στους Κούρδους συμμάχους ενός άλλου μέλους, των ΗΠΑ. Η επίθεση γίνεται με την ανοχή όχι μόνο των ΗΠΑ, αλλά και της Ρωσίας, η οποία μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου ανεχόταν τη συμμετοχή των Κούρδων στον πόλεμο στη Συρία. Η κυβέρνηση της Συρίας αποκαλούσε τους Κούρδους «προδότες» τον Δεκέμβριο, αλλά δέχτηκε να τους ενισχύσει ένα μήνα αργότερα. Μαχητές του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ-Κάιντα, των μέχρι πρότινος κοινών εχθρών όλων των προαναφερθέντων, έχουν στρατολογηθεί από την Τουρκία.
Ταυτόχρονα με τις συγκρούσεις στο Αφρίν, εξελίσσεται ένας πόλεμος παραπληροφόρησης και προπαγάνδας. Μια ματιά στη ροή ειδήσεων στο NewsNow αρκεί για να αντιληφθεί κανείς την αντιφατικότητα των πληροφοριών από τις διάφορες πηγές (1). Το μόνο αναμφισβήτητο γεγονός είναι ότι οι Κούρδοι της Ροζάβα χρησιμοποιούνται ως πιόνια από τις εμπλεκόμενες δυνάμεις.
Ροζάβα, ένα πρότυπο δημοκρατικής διακυβέρνησης στη Μέση Ανατολή
Ροζάβα σημαίνει «Δύση» στα κουρδικά: είναι η περιοχή που αποτελείται από 3 καντόνια: του Αφρίν, του Κομπάνι και του Τζαζίρα, και περιλαμβάνει το 25% της έκτασης της Συρίας. Το 2013 κηρύχθηκε αυτόνομη περιοχή υπό την καθοδήγηση του Κόμματος Δημοκρατικής Ενότητας (ΚΔΕ) και την προστασία της στρατιωτικής του πτέρυγας, τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) και το γυναικείο σώμα τους (YPJ).
Σε αντίθεση με τα απολυταρχικά καθεστώτα της Μέσης Ανατολής, η Ροζάβα υιοθέτησε ένα σύστημα άμεσης δημοκρατίας, αειφορίας και ισότητας των φύλων. Η πολυγαμία έχει απαγορευθεί· οι γυναίκες της Ροζάβα συμμετέχουν σε όλες τις δημοκρατικές διαδικασίες και στην άμυνα της περιοχής, και δεν υποχρεούνται να φοράνε μαντήλα. Τον Σεπτέμβριο 2017 έγιναν οι πρώτες δημοκρατικές εκλογές στη Ροζάβα. Σε κάθε διοικητικό όργανο συμπροεδρεύουν μια γυναίκα και ένας άνδρας. Στο Αφρίν, το 65% των ατόμων που ασχολούνται με τη διακυβέρνηση της πόλης είναι γυναίκες.
Το Κοινωνικό Συμβόλαιο της Ροζάβα (το «Σύνταγμά» της) βασίζεται στις αρχές του ελευθεριακού κοινοτισμού. Απορρίπτει τον εθνικισμό, κατοχυρώνει ισότιμα δικαιώματα για όλες τις μειονότητες της περιοχής και τον σεβασμό της κουλτούρας κάθε ομάδας που ζει στην επικράτεια της Ροζάβα, απαγορεύει παρεμβάσεις σε εγχώρια θέματα άλλων κρατών και δεν επιδιώκει τη δημιουργία ενός κουρδικού κράτους στην βόρεια Συρία. Το ΚΔΕ έχει απομακρυνθεί από τον Μαρξισμό-Λενινισμό που παλαιότερα αποτελούσε την ιδεολογία του κουρδικού ΠΚΚ στην Τουρκία, και έχει ενστερνιστεί την αυτοδιοίκηση, την κοινωνική οικολογία και αρχές του αναρχισμού. Αναγνωρίζει τη Μέση Ανατολή ως ένα μωσαϊκό λαών και αντιτίθεται στο έθνος-κράτος, το οποίο θεωρεί κατασκεύασμα του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού για την καταδυνάστευση των λαών.
Η δημοκρατική Ροζάβα ανάθεμα για τον τουρκικό ισλαμισμό
Η αυτοδιοικούμενη, δημοκρατική και – για τα δεδομένα της Μέσης Ανατολής – φεμινιστική Ροζάβα αποτελεί εδώ και χρόνια πρότυπο για τους Κούρδους της Τουρκίας και ανάθεμα για τον ισλαμισμό του κόμματος του Ερντογάν. Γιατί όμως η τουρκική κυβέρνηση επέλεξε να επέμβει στο Αφρίν μετά την ανακοίνωση του σχεδίου των ΗΠΑ για τη δημιουργία μιας δύναμης 30.000 – κυρίως Κούρδων – μαχητών για τον έλεγχο των συρο-τουρκικών συνόρων;
Ο Ερντογάν δήλωσε ότι ο στόχος της εισβολής είναι να εκδιώξει τους Κούρδους από το Αφρίν, παρότι αυτοί αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού του καντονιού, και να τους αντικαταστήσει με αραβικό πληθυσμό: τους σύριους πρόσφυγες στην Τουρκία. Δηλαδή ότι επιδιώκει την εθνοκάθαρση των Κούρδων του Αφρίν.
Καθότι ο εκτοπισμός των Κούρδων από το Αφρίν και τη Ροζάβα θα είναι εξαιρετικά δύσκολος, ο πιο εφικτός και πιθανός στόχος της τουρκικής επέμβασης είναι η ανατροπή του παραπάνω σχεδίου των ΗΠΑ, και η αντικατάστασή του με μια – ελεγχόμενη από την Τουρκία – παραμεθόριο «ζώνη ασφαλείας» μέσα στη Συρία, παρόμοια με αυτή του Ισραήλ στον Λίβανο παλαιότερα.
Τρομοκράτες κατά «τρομοκρατών»
Μέχρι σήμερα η τουρκική εισβολή στο Αφρίν προχωρεί αργά αλλά σταθερά. Ωστόσο, όπως έχουν δείξει οι επεμβάσεις των ΗΠΑ στο Βιετνάμ και αλλού, ο βομβαρδισμός αμάχων με ναπάλμ και η στρατιωτική υπεροχή ενός αντιπάλου δεν προεξοφλούν το αποτέλεσμα ενός πολέμου, και μια περιοχή δεν μπορεί να καταληφθεί χωρίς τη συμμετοχή σημαντικών δυνάμεων πεζικού.
Ο Ερντογάν δεν μπορεί να ριψοκινδυνέψει την αποστολή μεγάλων δυνάμεων πεζικού στο Αφρίν, λόγω της πολιτικής φθοράς που θα προέκυπτε από τις αναμφίβολα μεγάλες απώλειες. Ανακοινώσεις του αρχηγείου του τουρκικού στρατού αναφέρουν ήδη 42 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες στρατιώτες. Για αυτό η Τουρκία στρατολόγησε μαχητές που περιλαμβάνουν πρώην μέλη της Αλ-Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους, αλλά τους απαγόρευσε να κάνουν επιθέσεις αυτοκτονίας για να μη χαρακτηριστούν τρομοκράτες.
Μολαταύτα, η Τουρκία χρησιμοποιεί ως πρόσχημα για την εισβολή την εξόντωση των «τρομοκρατών» στην περιοχή. Ισχυρίζεται ότι έχει ήδη σκοτώσει πολλούς τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους στο Αφρίν, παρότι οι τζιχαντιστές εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην περιοχή ως σύμμαχοι της τουρκικής εισβολής. Οι Κούρδοι που απελευθέρωσαν τη Ράκα και αποτέλεσαν τη νέμεση του Ισλαμικού Κράτους αντιμετωπίζονται σήμερα ως τρομοκράτες. Ο Σαλίχ Μουσλίμ, πρώην αντιπρόεδρος του ΚΔΕ, συνελήφθη πρόσφατα στην Πράγα ως «τρομοκράτης», ύστερα από αίτημα της Τουρκίας.
Γεωπολιτικά πιόνια σε μια οργουελιανή αναμέτρηση δυνάμεων
Ο ΟΗΕ, η ΕΕ και τα διεθνή ΜΜΕ ασχολούνται σχεδόν καθημερινά και εκτενώς με την κατάσταση στην εγκλωβισμένη Γούτα, καταδικάζοντας τους βομβαρδισμούς της από τις δυνάμεις του Ασάντ, ενώ αδιαφορούν για τις τουρκικές βόμβες στο Αφρίν. Οι διεθνείς αντιδράσεις για τη συμφωνία των ΗΠΑ και της Ρωσίας με την Τουρκία – σχετικά με την κατανομή του εναέριου χώρου της Συρίας, ώστε η τουρκική αεροπορία να μπορεί να βομβαρδίζει το Αφρίν ανενόχλητη – ήταν υποτυπώδεις. Μια μέρα μετά την τουρκική εισβολή στο Αφρίν, το ΝΑΤΟ εξέφρασε την υποστήριξή του στον αγώνα της Τουρκίας κατά της τρομοκρατίας. Έντονες διαμαρτυρίες έγιναν μόνο από φιλοκουρδικές οργανώσεις στην Τουρκία: μέχρι τις 26 Φεβρουαρίου η κυβέρνηση Ερντογάν είχε συλλάβει 845 Τούρκους πολίτες που άσκησαν κριτική για την εισβολή μέσω διαδηλώσεων ή του ίντερνετ.
Οι Κούρδοι χρησιμοποιούνται σήμερα σαν ακούσια πιόνια στα γεωπολιτικά παιχνίδια απολυταρχικών και ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Η φαουστική συμφωνία συμμαχίας που οι Κούρδοι είχαν κάνει με τις ΗΠΑ είχε το αναμενόμενο αποτέλεσμα: οι Αμερικανοί δεν αντιδρούν όταν οι «εξαιρετικοί συνέταιροι τους» στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους βομβαρδίζονται ως «τρομοκράτες». Για τη Συρία και τη Ρωσία η τουρκική εισβολή χρησιμεύει πρώτον ως υπενθύμιση στους Κούρδους για την πραγματική ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή, και δεύτερον για την επέκταση της δικής τους επιρροής στα κουρδικά εδάφη. Τα Δυτικά ΜΜΕ («προοδευτικά» και μη) συνεισφέρουν χειραγωγώντας την κοινή γνώμη και φιμώνοντας δημοσιογράφους και σχολιαστές σαν την Eva Bartlett που υποδεικνύουν αναληθείς και σκηνοθετημένες ειδήσεις.
Ο Τζορτζ Όργουελ περιέγραφε στο μυθιστόρημά του «1984» ένα δυστοπικό κόσμο όπου η προπαγάνδα διαστρέφει την πραγματικότητα, μεταμορφώνει το χθεσινό εχθρό σε σημερινό σύμμαχο και αποβλέπει στη χειραγώγηση της σκέψης των πολιτών. Θα μπορούσε κάλλιστα να αναφέρεται στη σημερινή πραγματικότητα στη Μέση Ανατολή.
(1) Ενδεικτικά, το πρακτορείο Sputnik ανέφερε ότι οι εισβολείς κατέλαβαν στις 25 Φεβρουαρίου το μεγαλύτερο μέρος της Τζιντιρές, της δεύτερης σε πληθυσμό πόλης στην περιοχή, 10 χλμ. από τα τουρκικά σύνορα. Η τουρκική Hurriyet ανέφερε την 1η Μαρτίου ότι είχαν απλώς πλησιάσει τη νότια άκρη της πόλης.
