Λίγο έξω από την πόλη της Μυτιλήνης, στο χωριό Μόρια, σε ένα στρατόπεδο, αλλά και έξω από αυτό, η Ελλάδα «φιλοξενεί» περισσότερους από 6.000 πρόσφυγες. Φτάνοντας στον πρώτο σταθμό του ταξιδιού των προσφύγων προς στην Ευρώπη, «προς την ελευθερία» όπως ανέφεραν οι περισσότεροι, η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική από βαριές και δυσάρεστες οσμές ενώ μικρά λοφάκια στάχτης ήταν στοιβαγμένα μπροστά από κάθε σκηνή, όπου διέμεναν οι πρόσφυγες. Ένα γκράφιτι στον τοίχο του στρατοπέδου μας καλωσορίζει: Welcome to prison, Moria.
αποστολή στη Λέσβο για το ThePressProject: Αλεξάνδρα Τάνκα
Έξω από το στρατόπεδο της Μόριας είχαν εγκατασταθεί σε σκηνές πρόσφυγες, που αποφάσισαν ότι λόγω των συνθηκών του στρατοπέδου θα ήταν πιο ασφαλές για αυτούς να ζήσουν έξω από αυτό. Περίπου 1.000 πρόσφυγες έχουν δημιουργήσει μια δικιά τους μικρή κοινωνία, πάνω σε ένα κτήμα από ελιές. Μπαίνοντας στο camp καταλάβαινες πως η δομή του ήταν συγκεκριμένη, καθώς άντρες ηλικίας 20 έως 30 ετών που είχαν φτάσει μόνοι τους έμεναν στους πρόποδες του, πιο ψηλά συναντούσες οικογένειες και ηλικιωμένους, πολλοί από τους οποίους είχαν χάσει τους ανθρώπους τους.
«Γεια σας» μας λέει ένας πρόσφυγας με ένα πλατύ χαμόγελο, όχι μεγαλύτερος από 22 χρονών, τραυματισμένος από τον πόλεμο και στα δύο του πόδια. Τα παπούτσια του σκισμένα, όμως ελάχιστη σημασία είχε για αυτόν καθώς δεν μπορούσε να τα φορέσει λόγω πόνου. Τον λένε Ιμπραήμ και έχει έρθει από τη Ράκα, την οποία είχε καταλάβει το «Ισλαμικό Κράτος». Ανυπομονεί να τον μεταφέρουν στην Αθήνα να τον εξετάσουν. Οι γιατροί στη Μόρια εκτιμούν πως «δεν έχει κάτι σοβαρό».
«Αναγκάστηκα να φύγω από τη χώρα μου λίγο πριν καταφέρω να ξεκινήσω τις σπουδές μου. Στη Συρία δεν έχεις πολλές επιλογές. Ή πολεμάς εναντίον του Daesh (σ.σ. το «Ισλαμικό Κράτος» στα αραβικά) ή γίνεσαι μέλος τους» λέει ο Ιμπραήμ. «Νιώθω ότι έχω φύγει από τον πόλεμο και ήρθα στη φυλακή»
Είχαν ήδη αρχίσει να φαίνονται μαύρα σύννεφα στον ουρανό. Τις τελευταίες μέρες η βροχή τους είχε ταλαιπωρήσει. Γύρω από τις σκηνές τους, οι πρόσφυγες είχαν μικρές τάφρους για να μην μπαίνει το νερό στις σκηνές τους, ενώ έσκαβαν με τα χέρια τους για να βρουν μεγάλες πέτρες να τις «μονώσουν».
«Στη Συρία δεν έχεις πολλές επιλογές. Ή πολεμάς εναντίον του Daesh ή γίνεσαι μέλος τους»
«Έχει κρύο αυτές τις μέρες. Αλλά πώς είναι εδώ τον χειμώνα; Χιονίζει;» με ρωτάει γεμάτος απορία. Στο άκουσμα της ερώτησής του κι άλλοι πρόσφυγες περιμένουν μία απάντηση, σαν να την περιμένουν από καιρό. «Δεν έχω ξαναρθεί εδώ. Είναι νησί, το πιο πιθανό να έχει κρύο» απάντησα μετρώντας τις λέξεις μου. «Όταν ξεκινήσαμε για εδώ, οι διακινητές μάς είπαν μονάχα ότι θα μέναμε εδώ μόνο για λίγες μέρες και μετά θα μας μετέφεραν στην Αθήνα», συνέχισε ο Ιμπραήμ.
Μια κόλαση, η Μόρια
Οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης, οι συνεχείς τσακωμοί και τα επεισόδια, η έλλειψη γιατρών, το ανθυγιεινό περιβάλλον ήταν όσα ώθησαν τους πρόσφυγες να φύγουν από το στρατόπεδο και να μετακινηθούν δίπλα, σε έναν ελαιώνα, και να ξεφύγουν από «τη φυλακή του». Στο σημείο αυτό το Νοέμβριο του 2015 ο Δανέζικος Ερυθρός Σταυρός είχε στήσει έναν παράλληλο καταυλισμό για να βοηθήσει στην αποσυμφόρηση των προσφύγων εντός του στρατοπέδου.
«Το μοναδικό καθαρό νερό που μας παρέχεται είναι ένα μπουκάλι του λίτρου κάθε μέρα» μου είπε ο Γουατάν, ένας πρόσφυγας από τη Βαγδάτη, ενώ ήθελε να μου δείξει «την πηγή» από όπου συλλέγουν νερό. Λίγο πιο έξω από το camp, σε απόσταση 500 μέτρων είναι ένα στενό δρομάκι γεμάτο λάσπη και σκουπίδια. Στο τέλος του δρόμου έχουν μαζευτεί πρόσφυγες από τους οποίους κάποιοι κάνουν μπάνιο, άλλοι πλένουν τα ρούχα τους κι άλλοι γεμίζουν τα μπουκάλια τους. Δεν είχε πολλά να δεις, παρά μόνο ένα μακρύ λάστιχο που συνδεόταν με ένα πηγάδι που βρισκόταν πιο πέρα, το οποίο είχαν δέσει πρόχειρα με κάποια ρούχα πάνω σε συρματοπλέγματα. «Έρχεστε και φωτογραφίζετε όμως τίποτα δεν αλλάζει», μας λέει ένας άνδρας, ενώ πλένει τα ρούχα του, μάλλον εδώ και αμέτρητες μέρες.
«Δεν έχουμε νερό, παρά μόνο αυτό, με αποτέλεσμα να αρρωσταίνουμε από το κρύο και από τα μικρόβια» λένε οι πρόσφυγες. Όπως τονίζουν συνεχώς αυτοί που είχαν διαμείνει και μέσα στο στρατόπεδο, δεν είχαν ούτε τουαλέτα ούτε νερό, ενώ στις περισσότερες των περιπτώσεων έμεναν έως και 20 άτομα μέσα σε μια σκηνή ή, σε πάρα πολύ λίγες περιπτώσεις, σε κοντέινερς.
Οι καβγάδες ήταν συχνό φαινόμενο μέσα στο στρατόπεδο, καθώς οι πρόσφυγες ήταν σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση από όσα βίωναν εκεί. Οι τουαλέτες ήταν τόσο βρώμικες που, όπως έλεγαν οι ίδιοι, «έβγαινες πιο βρώμικος απ’ όσο ήσουν ήδη», ενώ για να μπεις έπρεπε να περιμένεις τουλάχιστον μία ώρα, αν αναλογιστεί κανείς τον αριθμό των προσφύγων που διέμεναν εκεί: περίπου 6.000 εντός χώρου 500 τετραγωνικών μέτρων.
«Δε θέλουν να μάθουν τι γίνεται στη Μόρια»
Όσο περνούσε η ώρα οι πρόσφυγες προετοιμάζονταν για το ενδεχόμενο της βροχής. Ένας άντρας, γύρω στα 40, φορώντας μάσκα κι έναν σκούφο, έχει δανειστεί ένα φτυάρι και βοηθάει όσους φτιάχνουν τις τάφρους γύρω από τις σκηνές τους. «Καλησπέρα» μου λέει, «φωτογράφος;». «Δημοσιογράφος» του απαντάω. «Έχετε μπει μέσα στη Μόρια; Πρέπει να μπείτε. Η αστυνομία δε θέλει τους δημοσιογράφους μέσα, δε θέλουν να ξέρει ο κόσμος τι συμβαίνει» με προτρέπει, ενώ εξομολογείται ότι όταν πρωτοήρθε στη Μόρια, τον Οκτώβριο του 2017, εξετάστηκε από τους γιατρούς, οι οποίοι του απάντησαν ότι η κατάσταση του δεν ήταν αρκετά ανησυχητική ώστε να χρήζει άμεσης θεραπείας. Ο Μοχάμεντ (σ.σ. δεν ήθελε να αναγραφεί το πραγματικό του όνομα) είναι δάσκαλος 43 χρονών από την πόλη Ντέρα της Συρίας, ο οποίος είχε δηλώσει αντικαθεστωτικός με αποτέλεσμα να βασανιστεί τρεις φορές από το 2011, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος.
Όπως αναφέρει ο ίδιος, όταν τον εξέτασαν οι γιατροί του έκαναν περισσότερες ερωτήσεις για τη ζωή του παρά για την υγεία του, χωρίς να δίνουν ιδιαίτερη βάση στο ιστορικό του. «Μου φέρονταν λες και είμαι εγκληματίας» μου λέει. «Ένιωθα σα να μου κάνουν ανάκριση». Έπειτα, μου έδειξε τα αποτελέσματα των εξετάσεων του στις οποίες έγραφε πως ο Μοχάμεντ είχε υποβληθεί σε εγχείρηση στο δεξί του αυτί, πάσχει από δισκοπάθεια ενώ έχει αναταράξεις στο στομάχι του που μπορεί να προκαλέσουν αναρρόφηση. «Μου είπαν μόνο να πίνω νερό και να γίνω καλά» προσθέτει, τονίζοντας την ειρωνεία σε όλο αυτό.
«Μέσα στη Μόρια ακόμα και υγιής να ήσουν αρρώσταινες, ψυχικά και σωματικά» συνεχίζει.
Διαβάστε τη συνέχεια στο ThePressProject
