Ο πόλεμος στη Συρία, η “αλήθεια” των εικόνων και τα «γιατί» πίσω από αυτές
Σοκ. Σφίξιμο στο στομάχι. Σιωπή. Ένας λυγμός. Οργή! Οι πρώτες αντιδράσεις απέναντι στις φωτογραφίες ανθρώπων, παιδιών σκελετωμένων, μωρών που δεν μπορούν καν από την αδυναμία να βυζάξουν το ανύπαρκτο, ούτως ή άλλως, γάλα της μάνας τους. Η εικόνα της συριακής πόλης Μαντάγια που έκανε το γύρο του κόσμου. Η εικόνα των αποστεωμένων κατοίκων του πάλαι ποτέ ανθηρού θερέτρου της Συρίας, που λιμοκτονεί λόγω της πολιορκίας, όπως είπαν και λένε ακόμη τα μεγάλα ΜΜΕ, του συριακού στρατού και των ενόπλων συμμάχων του, από τη σιιτική λιβανική «Χεζμπολλάχ» κλπ.
Η είδηση κυριάρχησε στα δελτία ειδήσεων. Μόνο που δεν ήταν αλήθεια. Για την ακρίβεια, δεν ήταν και δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα.
Ουσιαστικά, καμία από τις εικόνες που είδαν το φως της δημοσιότητας δεν έχει διασταυρωθεί ότι προέρχεται από την Μαντάγια. Πόσο μάλλον, που ακόμη και όταν η ανθρωπιστική βοήθεια εισήλθε πριν από μερικά 24ωρα στην πόλη, δεν υπήρχε εκεί κανένας ξένος δημοσιογράφος, και, όπως ίσως παρατήρησαν ήδη αρκετοί, δεν «βγήκε προς τα έξω» καμία εικόνα από τη διανομή της. Αντίθετα, αρκετές από τις εικόνες που έκαναν το γύρο του κόσμου αποδείχτηκε ότι προέρχονται από άλλες περιοχές της Συρίας, κάποια άλλη χρονική στιγμή.
Ενδεικτικά μπορεί ν’ αναφερθεί η φωτογραφία του γλυκύτατου μικρού κοριτσιού που τα ΜΜΕ έσπευσαν να ονομάσουν «Μόνα Λίζα» της Μαντάγια, το οποίο εμφανίζεται σκελετωμένο. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για την μικρή Μαρίνα Μάζεχ, από μια κωμόπολη κοντά στην Τύρο του Λιβάνου, η οποία καμία σχέση δεν έχει με την Μαντάγια. Η δε εικόνα του σκελετωμένου παιδιού ανήκει πιθανότατα σε αγόρι και έχει τραβηχτεί στην ανατολική Γκούτα, έξω από τη Δαμασκό, τον Μάρτιο του 2014. Η οικογένεια της μικρής, όταν συνειδητοποίησε τι ακριβώς συμβαίνει, διέψευσε δημόσια το δακρύβρεχτο στόρυ.
Από την Ντέρνα της Συρίας, τον περασμένο Μάη, και η εικόνα του σκελετωμένου εφήβου που έκανε το γύρο του κόσμου. Έχει μάλιστα ληφθεί από video που υπάρχει στο youtube και στο οποίο αναγράφεται και η ημερομηνία και ο τόπος λήψης του.
Τέλος, όσον αφορά στην σπαραχτική εικόνα του αποστεωμένου βρέφους, προέρχεται επίσης από τη Συρία αλλά από τον παλαιστινιακό καταυλισμό Γιαρμούκ, τον Μάρτιο του 2014, κατά τη διάρκεια του πολύμηνου αποκλεισμού του από τους εξτρεμιστές ισλαμιστές του ISIS οι οποίοι είχαν καταλάβει τμήμα του και τον μετέβαλαν σε ένα «ζωντανό πεδίο μαχής» με τον συριακό στρατό.
Η δειγματοληπτική αυτή αποκατάσταση της αλήθειας δεν σημαίνει φυσικά ότι στην Μαντάγια δεν υποφέρουν από πείνα οι κάτοικοι. Το αντίθετο. Μέλη του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού που παρέδωσαν προμήθειες στην πόλη αρκετές για να καλύψουν τις ανάγκες περισσότερων των δύο μηνών στα μέσα Οκτωβρίου, από τότε έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου.
Όποιος ασχολείται με το απίστευτο αιματοκύλισμα που υφίσταται ο συριακός λαός τα τελευταία χρόνια, γνωρίζει ότι, δυστυχώς, η Μαντάγια δεν είναι η μοναδική πόλη που λιμοκτονεί. Υπάρχουν πολλές περιοχές στη Συρία όπου ο λαός υποφέρει σε ασύλληπτο βαθμό από την έλλειψη τροφής ακόμη και νερού, φαρμάκων, στοιχειωδών υποδομών, είτε γιατί βρίσκονται στο επίκεντρο διαρκών συγκρούσεων, είτε γιατί βρίσκονται αποκομμένες από την μία ή την άλλη πλευρά.
Ενδεικτικά, την τρέχουσα χρονική περίοδο, στην ίδια και χειρότερη θέση από την Μαντάγια βρίσκονται οι, κατά κύριο λόγο σιιτικού πληθυσμού, πόλεις Καφρία, Φουά’α στο Ιντλίμπ και οι Ζάχρα και Νουμπλ στα βορειοδυτικά της επαρχίας του Χαλεπιού. Εντούτοις, ουδείς στα μεγάλα ΜΜΕ ασχολήθηκε με την τραγωδία αυτών των ανθρώπων. Και εκατοντάδων χιλιάδων άλλων Σύρων όλα αυτά τα χρόνια.
Το «αιφνιδιαστικό» αυτό μηντιακό ενδιαφέρον για την Μαντάγια συνοδεύεται και από ορισμένες άλλες παραφωνίες. Όπως πχ από το γεγονός ότι παρά τις πιέσεις και την επιμονή μεγάλων ΜΜΕ, όπως το al Jazeera, οι μόνοι, διασταυρωμένα, αυτόπτες μάρτυρες του τι συμβαίνει μέσα στις πόλεις αυτές, όπως είναι τα μέλη του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού επισταμένα απέφυγαν σε κάθε τους εμφάνιση να κατονομάσουν ποιος φέρει την ευθύνη για την μη διανομή τροφίμων στις αποκλεισμένες περιοχές λέγοντας ότι δεν μπορούν πέραν πάσης αμφιβολίας να «δείξουν» ενόχους, και επέμεναν να επαναλαμβάνουν ότι υπάρχουν και άλλες πόλεις εκτός από την Μαντάγια που βιώνουν ανθρωπιστική καταστροφή.
Από τις μαρτυρίες τους, επίσης, προκύπτει και ένα επιπλέον ερώτημα: Πού πήγαν οι προμήθειες που παραδόθηκαν τον Οκτώβριο στην Μαντάγια και ποιος τις διαχειρίστηκε; Προφανώς όποιος ελέγχει την πόλη.Και την πόλη ελέγχουν ένοπλοι των ακραίων ισλαμιστικών οργανώσεων «Ανσάρ αλ Σαμς» και «αλ Νούσρα», οι οποίοι είθισται να αυτοπαρουσιάζονται ως «Επαναστατικό Συμβούλιο» κλπ, όπως άλλωστε αναφέρθηκε σε πολλά ΜΜΕ, ελληνικών μη εξαιρουμένων.
Και επειδή εντός Συρίας και ιδιαίτερα στις περιοχές όπου μαίνονται συγκρούσεις και πολιορκίες, οι ξένοι δημοσιογράφοι είναι αν όχι ανύπαρκτοι, σίγουρα ελάχιστοι, εκτός και αν είναι «ενσωματωμένοι», είτε από την μία είτε από την άλλη πλευρά, θα πρέπει κανείς να λάβει υπ’ όψιν του από πού προέρχονται και οι «ανεξάρτητες» πληροφορίες που αναμεταδίδονται με τόσο μεγάλη ευκολία από μικρότερα αλλά και παγκοσμίου φήμης ΜΜΕ. Προέρχονται από το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – Syrian Observatory for Human Rights.
Πρόκειται ουσιαστικά για τον Ράμι Αμπντούλ Ραχμάν, ο οποίος ζει στο Κόβεντρι της Μ. Βρετανίας από το 2000 έχοντας φυλακιστεί, όπως δηλώνει, τρεις φορές για αντικυβερνητική δράση. Υποστηρίζει ότι λαμβάνει πληροφορίες από ένα «ευρύ δίκτυο ντόπιων ανεξάρτητων παρατηρητών», κάτι που ουδείς μπορεί να διασταυρώσει ότι όντως υπάρχει και λειτουργεί ανεξάρτητα. Ο ίδιος δε, κάθε άλλο παρά «αμερόληπτος» είναι καθώς όπως δήλωνε στο Reuters ήδη από το Δεκέμβριο του 2011, είναι μέλος της «συριακής αντιπολίτευσης» και έχει ως στόχο την «εκδίωξη από την εξουσία του Μπάσαρ αλ Άσαντ. «Ήρθα στη Βρετανία την ημέρα που πέθανε ο Χαφέζ αλ Άσαντ και θα επιστρέψω στη Συρία όταν φύγει ο Μπασάρ αλ Άσαντ»δηλώνει ο ίδιος.
Με αυτά τα δεδομένα, θα έπρεπε, λογικά, τα στοιχεία που δημοσιοποιεί το ..Παρατηρητήριο να διασταυρώνονται δύο και τρεις φορές, αφού ο ίδιος ξεκαθαρίζει ότι δεν είναι αμερόληπτος. Εντούτοις, σχεδόν σε κανένα ρεπορτάζ, εντός ή εκτός Ελλάδας, η μικρή αυτή λεπτομέρεια ως προς το χαρακτήρα του Παρατηρητηρίου δεν επισημαίνεται. Αντίθετα, τα πάντα παρουσιάζονται ως αντικειμενική δημοσιογραφία. Τελευταίο δείγμα; Σύμφωνα με στοιχεία που το… Παρατηρητήριο επικαλείται, τα ρωσικά πλήγματα, από την έναρξή τους ως τώρα, έχουν στερήσει τη ζωή 893 μελών του ISIS, 1.141 ενόπλων του ακραίου ισλαμιστικού Μετώπου αλ Νούσρα και άλλων μετριοπαθέστερων αντιπολιτευόμενων οργανώσεων αλλά και 1.105 αμάχων, εκ των οποίων οι 238 είναι παιδιά και οι 137 γυναίκες. Στην ανακοίνωση δεν διευκρινίζεται που ακριβώς καταγράφονται αυτά τα θύματα, ούτε φυσικά τα νούμερα αυτά διασταυρώνονται. Εντούτοις, το θέμα έπαιξε με «πηχιαίους» όπως λέμε τίτλους παντού!
Μονοσήμαντες και κατηγορηματικές απαντήσεις σε μια τόσο πολύπλοκη και αιματηρή σύγκρουση, στην οποία εμπλέκονται τόσες πολλές περιφερειακές και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, δεν μπορούν να δοθούν. Εντούτοις, υπάρχουν ορισμένα δεδομένα που «διαμορφώνουν» μια πρώτη αίσθηση και ένα διπλωματικό και στρατιωτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εκδηλώνεται το αιφνιδιαστικό αυτό «ανθρωπιστικό» ενδιαφέρον, χωρίς καμία διάθεση να «περάσουν σε δεύτερη μοίρα» οι ευθύνες του οποιουδήποτε.
Τα δεδομένα αυτά είναι η καταλυτική επιρροή που έχει στις εξελίξεις, τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε διπλωματικό επίπεδο, η άμεση εμπλοκή της Ρωσίας από τις αρχές Οκτωβρίου. Ήταν εξαρχής αντιληπτό, ότι η παρέμβαση της Μόσχας θα άλλαζε καταλυτικά την ισορροπία δυνάμεων και θα διαμόρφωνε μια νέα πραγματικότητα που όλοι οι παίχτες θα καλούνταν ν’ αντιμετωπίσουν.
Στρατιωτικά, είναι κοινώς παραδεκτό ότι οι ρωσικές «πλάτες» έδωσαν στο συριακό στρατό και τους συμμάχους τους τη δυνατότητα να εξαπολύσουν μεγάλες επιθέσεις σε σειρά από περιοχές και να πετύχουν αναδιπλώσεις από πλευράς ισλαμιστών και κυρίως του ISIS. Η δε αντιπαράθεση που ξέσπασε από την πρώτη στιγμή ως προς το «ποιος είναι και ποιος δεν είναι τρομοκράτης» και ποιους στοχεύουν τα ρωσικά πλήγματα, υπήρξε υπέρ του δέοντος αποκαλυπτική και ως προς το ποιος στηρίζει ποιόν και τι ρόλο παίζει ο καθείς.
Μόλις πριν λίγα 24ωρα, ο ΟΗΕ προειδοποίησε ότι απειλείται με κατάρρευση (άλλη μια κατάρρευση) η διπλωματική προσπάθεια εξεύρεσης λύσης στη Συρία, στην οποία μετά από ένα σκληρό μπρα ντε φερ ισχύος σε όλα τα επίπεδα, ουσιαστικά, συμφώνησαν ΗΠΑ και Ρωσία με μια σειρά από άλλες δυνάμεις είτε δορυφόρους είτε περιφερειακές να ερίζουν για το δικό τους αποτύπωμα σε αυτήν. Πρόκειται για ένα διπλωματικό πλαίσιο, που στην ίδια του τη φύση εμπεριέχει όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν σε νέο γύρο αιματηρότατων συγκρούσεων και όξυνσης της ενδο-ιμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης.
Και αυτό γιατί αν και θέτει ως κοινό παρονομαστή την αναγκαία κατάπαυση πυρός, δεν αποσαφηνίζει την επόμενη μέρα για καμία από τις άμεσα εμπλεκόμενες πλευρές στο πεδίο της μάχης. Κοινώς, οι συναινούντες στη συμφωνία δεν συμφωνούν ούτε για το τι μέλλει γενέσθαι με τον Άσαντ αλλά ούτε και με τις «αντιπολιτευόμενες» οργανώσεις, καθώς οι διαφωνίες και οι ερμηνείες για το ποια από αυτές είναι τρομοκρατική και ποια όχι συνεχίζονται. Ενδεικτικό είναι ότι λίγα 24ωρα πριν τη συμφωνημένη νέα συνάντηση για το θέμα, ζητούμενο παραμένει η κατάρτιση της περιβόητης «λίστας με τις τρομοκρατικές οργανώσεις» που είχε αναλάβει να φτιάξει η Ιορδανία. Η λίστα με τις τρομοκρατικές οργανώσεις που δρουν στη Συρία και στην οποία θα έπρεπε να έχουν συμφωνήσει οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Γερμανία και γενικότερα η ΕΕ αλλά και οι άμεσα εμπλεκόμενες, και διόλου ευκαταφρόνητες, περιφερειακές δυνάμεις όπως η Τουρκία, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία.
Μέσα από επιλεκτικές ιστορίες, όπως αυτής στην Μαντάγια, όπου η μισή αλήθεια «κρύβει» με αξιώσεις την στυγνή πραγματικότητα, καλλιεργείται το έδαφος στην διεθνή κοινή γνώμη για να δεχτεί «τρομοκρατικές» ή μη «τρομοκρατικές» οργανώσεις, για θύτες και θύματα, για εξτρεμιστές ισλαμιστές που γίνονται «επαναστατικά συμβούλια». Και πάνω σε αυτές τις κατασκευασμένες ημι-αλήθειες, να παιχτεί άλλη μια σκληρή παρτίδα αντιπαράθεσης μεταξύ των ιμπεριαλιστικών και περιφερειακών δυνάμεων για τον έλεγχο της Συρίας και της ευρύτερης περιοχής με κόστος φυσικά το αίμα του συριακού και των υπόλοιπων λαών.
Και μην σπεύσει κανείς να υποτιμήσει την «δύναμη» των εικόνων και των κατασκευασμένων πληροφοριών στο να διαμορφώνουν πραγματικότητα ή ακόμη και αν αφορούν σε πραγματικά γεγονότα να αποκρύπτουν κρίσιμες πτυχές τους. Αρκεί να αναλογιστεί μόνο τις πιο «κραυγαλέες» περιπτώσεις του πρόσφατου παρελθόντος: Κορμοράνοι μέσα στο πετρέλαιο, μωρά να πετάγονται από θερμοκοιτίδες δήθεν στα μαιευτήρια του Κουβέιτ, δορυφορικές φωτογραφίες από δήθεν όπλα μαζικής καταστροφής ή ακόμη και θύματα μαζικών σεξουαλικών επιθέσεων από μετανάστες στην Κολωνία κ.ο.κ.
Ελένη Μαυρούλη
Πηγή: toperiodiko.gr
