Στον… πάγκο η Τουρκία

Βασίλης Γαλούπης

 Μέχρι να πάρει τις εκλογές του Νοεμβρίου, ο Ερντογάν έπαιζε σε ένα ταμπλό, εντός συνόρων ουσιαστικά, με στόχο να επικρατήσει στην κάλπη. Εξαπέλυε επιθέσεις, με πραγματικά ή επικοινωνιακά πυρά, στους Κούρδους οδηγώντας τη χώρα σε προεμφυλιακή κατάσταση.

 Αμέσως μετά τη θριαμβευτική νίκη του, όμως, ο «σουλτάνος» αποφάσισε να ανακατέψει επιθετικά την τράπουλα εκτός συνόρων ανοίγοντας μέτωπα παντού. Οξύνει τα πνεύματα με τους Ρώσους όσο ποτέ άλλοτε στο πρόσφατο παρελθόν, σκληραίνει απέναντι στον Άσαντ – όταν ακόμη και η Δύση «καλμάρει» με τον Σύρο ηγέτη –, βάζει μπαρούτι στις σχέσεις του με το Ιράκ το Σαββατοκύριακο φέρνοντας σε δύσκολη θέση ΝΑΤΟ και Αμερικανούς και αναζητεί… καταφύγιο στην Ε.Ε., την οποία μέχρι πρότινος έβριζε.
 Η Άγκυρα εφαρμόζει το στρατηγικό γεωπολιτικό της πλάνο ακροβατώντας. Και, μάλιστα, προκαλώντας αμηχανία και εκνευρισμό ακόμα και σε μέχρι πρότινος συμπαίκτες της. Οι φωτιές που έχει ανάψει είναι πολλές. Αν και απαραίτητη για το παιχνίδι στη Μέση Ανατολή και το προσφυγικό, η Τουρκία βρίσκεται υπό διαρκή πίεση και υποβάθμιση του ρόλου της.

Εχθρός της Ρωσίας
 Ο πρώτος και βασικότερος αντίπαλος που έχει αυτήν τη στιγμή η Τουρκία είναι η Ρωσία. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα η κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους εξαφάνισε χρόνια διπλωματικών προσπαθειών μεταξύ των δύο χωρών. Κι ενώ το Κρεμλίνο έβλεπε την Τουρκία ως στρατηγικό εταίρο, τώρα εξελίχθηκε στον κύριο εχθρό του.
 Το μένος του Πούτιν δεν κρύβεται και η Ρωσία μπορεί να αξιοποιήσει και ενδεχομένως να στρέψει εναντίον της Τουρκίας αρκετούς από τους εχθρούς της, ώστε να δυσκολέψουν τη ζωή του Ερντογάν. Οι Κούρδοι είδαν τον «σουλτάνο» να τους επιτίθεται με μανία χαλώντας τα σχέδια και των Αμερικανών, που πόνταραν πάνω τους στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών. Τα αυτιά των Κούρδων μοιάζουν ανοιχτά σε πιθανές παρασκηνιακές διαβουλεύσεις με τους Ρώσους. Ο Πούτιν, όμως, έχει κι άλλα όπλα:
◆ Τη Συρία, που με καμουφλαρισμένη ρωσική βοήθεια μπορεί να «χτυπήσει» τους Τουρκομάνους.
◆ Το Ιράν, που αμέσως μπήκε στο παιχνίδι με κατηγορίες για λαθρεμπόριο πετρελαίου της Τουρκίας με τους τζιχαντιστές προκαλώντας την αντίδραση της Άγκυρας την Κυριακή.
◆ Ακόμα και την Αίγυπτο ή το Ισραήλ, το οποίο είναι στα μαχαίρια με τον Ερντογάν.
Το Ιράν, μάλιστα, προμοτάρεται από κυρίαρχα αμερικανικά ΜΜΕ ως «η νέα Τουρκία» για τον γεωπολιτικό της ρόλο στην περιοχή. Είναι γνωστές οι σχέσεις Ιράν – Ρωσίας, όπως και η μεσολάβηση Πούτιν για την ιστορική συμφωνία ΗΠΑ – Ιράν.

Το στοίχημα
 Η φυσιογνωμία και οι πολιτικές του Ιράν μπορεί να είναι εξαιρετικά περίπλοκες, όμως αυτήν τη στιγμή αποτελούν το μεγάλο αμερικανικό στοίχημα, που ίσως αλλάξει ριζικά τη Μ. Ανατολή. Κάτι τέτοιο θα περιθωριοποιήσει περαιτέρω την Τουρκία, που ήδη είδε τα φτερά της να κόβονται στη Συρία, όταν η Ρωσία ανέλαβε πρώτο ρόλο φέρνοντας με τα νερά της τη Δύση για το θέμα Άσαντ.
 Το ISIS χρησιμοποιείται από το Ιράν στο συγκεκριμένο timing ως μπαμπούλας για τη Δύση, που επιτρέπει στην Τεχεράνη να παρουσιάζεται ως μεγάλη δύναμη ευθύνης στη Μ. Ανατολή. Οι Ιρανοί αξιωματούχοι καλλιεργούν την ελπίδα ότι το Ιράν θα μπορούσε να γίνει πιο αξιόπιστος εταίρος των ΗΠΑ από τους Σαουδάραβες, αλλά και από τους Τούρκους. Κοινό όπλο Ρωσίας – Ιράν είναι φυσικά το πετρέλαιο, αφού η Τουρκία έχει μεγάλη ενεργειακή εξάρτηση.
 Το Ιράν επιδιώκει σαφώς να γίνει παράγων σταθερότητας στην περιοχή αντικαθιστώντας την Τουρκία με τις ευλογίες Δύσης και Ρωσίας. Οι ΗΠΑ, άλλωστε, έχουν στόχο να το «νομιμοποιήσουν», να το ενσωματώσουν στο διεθνές σύστημα καθιστώντας το ισορροπιστή, με τον Ερντογάν να απομονώνεται όλο και περισσότερο. Τα πράγματα, όμως, ίσως είναι ακόμη χειρότερα για τον «σουλτάνο» και γι’ αυτό αγκιστρώνεται περισσότερο στην Ε.Ε. εκβιάζοντας με το προσφυγικό. Στη Σύνοδο για την Κλιματική Αλλαγή στο Παρίσι ο Ομπάμα συναντήθηκε ιδιωτικά με τον Πούτιν, αλλά απέφυγε τον Ερντογάν.
 Η διαμάχη με τη Ρωσία ανάγκασε την Τουρκία, της οποίας οι πολιτικοί επιδίδονταν συστηματικά σε αντιδυτική ρητορική τα τελευταία δυο χρόνια, να αναθεωρήσει τις προτεραιότητές της, αφού τα συμφέροντα ασφαλείας της Άγκυρας είναι με τη Δύση και το ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η αλλοπρόσαλλη τουρκική πολιτική έχει βάλει, απ’ ό,τι φαίνεται, σε δεύτερες σκέψεις τα «think tanks» των ΗΠΑ, που δεν θεωρούν πλέον τόσο απαραίτητη την Τουρκία.
 Τον περασμένο Απρίλιο το αμερικανικό Ινστιτούτο Χάντσον διατύπωσε ευθέως στην Ουάσιγκτον τις αμφιβολίες του για το κατά πόσον η Τουρκία εξακολουθεί να είναι καλός συμπαίκτης. Μάλιστα, έθεσε θέμα ακόμη και μελλοντικής συμμετοχής της χώρας στο ΝΑΤΟ. Αντιθέτως, το Ινστιτούτο υπερτόνισε τη γεωστρατηγική σημασία της Κύπρου και εισηγήθηκε στην αμερικανική κυβέρνηση να άρει το στρατιωτικό εμπάργκο κατά της χώρας, με προσανατολισμό να μπει μελλοντικά στη Συμμαχία και να επιδιωχθεί η στρατηγική συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου.
 «Μια από τις σημαντικές απειλές που έχει σήμερα να αντιμετωπίσει το ΝΑΤΟ προέρχεται από τα νοτιοανατολικά, συνεπώς ένας δημοκρατικός σύμμαχος – όπως η Κύπρος – στην πιο εκτεθειμένη γωνιά της Ευρώπης μπορεί να συνεισφέρει μετρήσιμη ασφάλεια στη συμμαχία» αναφέρει το Ινστιτούτο, το οποίο χτυπάει καμπανάκι στην Ουάσιγκτον:
 «Η εξασφάλιση του ελέγχου των προσφάτως ανακαλυφθέντων κοιτασμάτων φυσικού αερίου θα επιτρέψει στην Τουρκία να επανακτήσει μια δεσπόζουσα θέση που θα ανταγωνίζεται τις ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Κύπρος, εξάλλου, χωρίς τη σταθεροποιητική παρουσία των ΗΠΑ μπορεί να αποτελέσει τη θρυαλλίδα στα υφιστάμενα ρήγματα της περιοχής μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας, μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων. Οι τουρκικές ενέργειες, τέλος, αποτελούν απειλή αποσταθεροποίησης της περιοχής και πρέπει να τύχουν σοβαρής προσοχής ως στοιχείο ακαταλληλότητας για να συνεχίσει η Τουρκία στο πιο μακρινό μέλλον να αποτελεί μέλος του ΝΑΤΟ».

Πηγή: topontiki.gr