Στα πρώτα χρόνια της «μεταπολίτευσης» το αστικό πολιτικό σύστημα που διαδέχθηκε τη χούντα είχε μερικές «κόκκινες γραμμές», τις οποίες και σεβόταν υποδειγματικά. Οι πνευματικές ελίτ του συστήματος καταδίκαζαν μετά βδελυγμίας κάθε «εκτροπή» (δικός τους όρος) του αστικού συστήματος στο παρελθόν προς καταστάσεις δικτατορικές ή φασιστικές. Ας μην ξεχνάμε ότι η νομιμοποιητική και εξωραϊστική βάση του νέου συστήματος ήταν η αντιδικτατορική αντίσταση των αστικών δυνάμεων έστω και αν αυτή συνοψιζόταν στην έκρηξη βομβών ικανών να προκαλέσουν την επέμβαση των Ευρωπαίων κηδεμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης, αποφεύγοντας την «εκτροπή» της λαϊκής εξέγερσης. Σε αυτό το πλαίσιο οι ίδιες αυτές ελίτ δεν παρέλειπαν κάθε Αύγουστο να καταδικάζουν το καθεστώς της «4ης Αυγούστου», τη δικτατορία δηλαδή του Μεταξά – για ειδικούς λόγους (ο Μεταξάς πέθανε το 1941, ο Γεώργιος επέστρεψε στη χώρα το 1946 για να τη σώσει από τον κομμουνισμό…) ξεχνούσαν τον Γεώργιο Β’ Γλύξμπουργκ, καθόλα συνεταίρο του Μεταξά στη δικτατορία.
Αυτά γίνονταν τον παλιό καιρό, όταν η «μεταπολίτευση» ήταν στις δόξες της. Σήμερα πυκνώνουν οι προερχόμενες από την ίδια αστική ελίτ απόψεις περί του αγαθοεργούς ρόλου του Ιωάννη Μεταξά. Μαντεύει κανείς ότι σε λίγο θα γίνει και πρότυπο ο δικτάτορας. Εξωραΐζονται σήμερα γύρω μας οι φυλακίσεις, οι εκτοπίσεις, οι διωγμοί αθώων, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι «προληπτικές συλλήψεις», οι επιθέσεις σε απεργούς, η καταστολή… στο Μεταξά θα κολλήσουμε τώρα! Σε αυτό το κλίμα στην πολύ γνωστή ιστοσελίδα του Protagon.gr δημοσιεύθηκε, στις 7 Αυγούστου, «επετειακό» σημείωμα του Γιώργου Λυκοκάπη με ενδεικτικό τίτλο «Γιατί ο Μεταξάς δεν ήταν φασίστας».

Δεν ήταν γιατί το λέει ο Πάξτον! Η επιστράτευση ενός διάσημου ιστορικού – γνωστή τακτική αυτή – προσδίδει επιστημονικό κύρος σε όποιο ρηχό και ασήμαντο σημείωμα ή άρθρο! Ο Πάξτον λοιπόν φέρεται να λέει (λέει πολλά ο Πάξτον, αυτό το λίγο όμως άρεσε στον σημειογράφο μας…) ότι για να έχουμε φασισμό πρέπει να έχουμε «μαζικό ριζοσπαστικό κόμμα», δηλαδή φασιστικό κίνημα… «Ο Μουσολίνι είχε τους Μελανοχίτωνές του, ο Χίτλερ τα Τάγματα εφόδου», λέει – εννοεί τα παραστρατιωτικά σώματα που είχε το φασιστικό και το ναζιστικό κόμμα στην Ιταλία και τη Γερμανία αντίστοιχα. Ο Μεταξάς, διαπιστώνει, δεν είχε τέτοια, άρα δεν ήταν φασίστας! Παρεμπιπτόντως, ο σημειογράφος δε χάνει την ευκαιρία να ψέξει τη μαρξιστική αριστερά που στην περίπτωση αυτή (όπως παντού και πάντα – υπονοεί) δεν κατάλαβε τίποτα! Δεν κατάλαβε δηλαδή ότι τα φασιστικο-ναζιστικά κόμματα έχουν «ισχυρή λαϊκή στήριξη». Θα μπορούσε να σημειώσει κανείς ότι η «ισχυρή λαϊκή στήριξη» δε βοήθησε τον Χίτλερ να κερδίσει εκλογές στις οποίες κανόνισε να κατέβει μόνος του απαγορεύοντας καθετί που βρισκόταν αριστερά της δεξιάς. Θα βοηθούσε εξαιρετικά τον όποιο σημειογράφο να ρίξει μια ματιά στα κείμενα της «μαρξιστικής αριστεράς» που μελετά το φασισμό από τη δεκαετία του 1930 – χωρίς να περιμένει τον Πάξτον!

Εκτός από τον Πάξτον, που φέρεται να βεβαιώνει ότι ο Μεταξάς δεν ήταν φασίστας, έχουμε και τις ίδιες τις αρετές του δικτάτορα που, κατά τον σημειογράφο, οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα. Ο Μεταξάς δεν συμμερίστηκε τον «ακραίο εθνικισμό» των Μουσολίνι και Χίτλερ, δεν είχε σχέση με «στρατιωτικούς τυχοδιωκτισμούς», δεν ήταν ρατσιστής και αγαπούσε ακόμα και τους Εβραίους!!! Επιπλέον, δεν ήταν χαρισματικός (εννοεί όπως ο Μιχαλολιάκος; Αυτό ομολογώ δεν το κατάλαβα!). Είχε δε συνεργάτες όπως ο Κορυζής ή ο Σεφέρης (κατώτερος διπλωματικός υπάλληλος ήταν τότε) – για εύλογους λόγους παραλείπεται ο Μανιαδάκης και άλλοι θαυμάσιοι. Τέλος, φέρεται να έφερε κάποια τάξη στη χώρα: «Συχνά μιλάμε για τον Μεταξά θεωρώντας ότι πριν είχαμε έναν δημοκρατικό παράδεισο»! Αρα…

Θα μπορούσαμε να μείνουμε στην εύθυμη πλευρά του σημειώματος η οποία κορυφώνεται από την υπολανθάνουσα παραίνεση του αρθρογράφου στη σημερινή ακροδεξιά να πάρει παράδειγμα από τον Μεταξά και όχι από τον Μιχαλολιάκο. Τα αναγραφόμενα όμως και το ψάρεμα σε θολά νερά που υποκρύπτουν υποχρεώνουν σε κάποιες απαντήσεις.

Πρώτον: Ο Μεταξάς ήταν φασίστας. Το πρόβλημά του ήταν ότι στη χώρα που κυβερνούσε δεν ήταν δυνατό να εγκατασταθεί ένα «κλασικό» φασιστικό καθεστώς. Η Ελλάδα βρισκόταν κάτω από τη βρετανική γεωπολιτική κυριαρχία και στο Λονδίνο δε θα ήθελαν να μοιάζει με το μουσολινικό και το χιτλερικό καθεστώς κανένας από τους προστατευόμενους από τη Βρετανία τοπικούς ηγετίσκους. Ο πόλεμος πλησίαζε και δεν υπήρχε καιρός για παρεξηγήσεις. Για το λόγο αυτό ολόκληρα τμήματα της ελληνικής πολιτικής – μεταξύ τους η εξωτερική πολιτική και ο στρατός – ανατέθηκαν απευθείας στο Παλάτι, στον Γεώργιο τον Β’ δηλαδή.

Δεύτερον: Ο Μεταξάς δε συμβιβάστηκε ποτέ με την ιστορική συγκυρία που τον εμπόδιζε να εγκαταστήσει κλασικό φασιστικό καθεστώς στη χώρα του. Διέλυσε τις προηγούμενες ελληνικές φασιστικές οργανώσεις (μεταξύ τους την «Τρία Εψιλον» και τα αιματοβαμμένα τάγματα εφόδου της, τους «Χαλυβδόκρανους») μόνο και μόνο για να δημιουργήσει από την αρχή ένα μαζικό φασιστικό κίνημα που θα του επέτρεπε να έχει το πάνω χέρι στη «συγκυβέρνηση» με τον Γεώργιο Β’. Πρόκειται για την ΕΟΝ – την Εθνική Οργάνωση Νεολαίας – η οποία ιδρύθηκε, στελεχώθηκε και οργανώθηκε στη βάση των πιο σκληρών φασιστικών νεολαιίστικων οργανώσεων. Το «όραμά» της ήταν ο Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός (το Τρίτο Ράιχ σε ελληνική εκτέλεση) που θα ήταν χιλιόχρονος (όπως και το κατά τον Γκαίμπελς Ράιχ!). Οι στολές, η εκπαίδευση της ΕΟΝ ήταν παραστρατιωτικές και το πρόσχημα για την κατεπείγουσα δημιουργία της ήταν η ανάγκη προάσπισης του ελληνικού πολιτισμού απέναντι στην κομμουνιστική επιθετικότητα που μόλις είχε εκδηλωθεί στην Ισπανία (τον Ιούλη του 1936 έγινε το πραξικόπημα των εθνικιστών στρατηγών ενάντια στη δημοκρατική κυβέρνηση της Ισπανίας και ξεκίνησε ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος).

Τρίτον: Το σημείωμα του κ. Λυκοκάπη συνοδεύεται από μία φωτογραφία που μπορεί να δημιουργήσει παρεξηγήσεις. Ο Μεταξάς βρίσκεται ανάμεσα σε στελέχη του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου – πολιτικά, στρατιωτικά, παραστρατιωτικά – που όλοι τους χαιρετούν ναζιστικά. Προς Θεού δεν είναι αυτό που φαίνεται! Στον κατά τον κ. Λυκοκάπη Μεταξά «όποιος Ελληνας πιστεύει στον Χίτλερ (…) είναι κακόπιστος». Αρα αποκλείεται οι συνέλληνες του Μεταξά στην φωτογραφία να μιμούνται Γερμανούς ναζί. Μάλλον υψώνουν το χέρι για να κρύψουν τον ήλιο που τους εμποδίζει να ατενίσουν το χιλιόχρονο μέλλον του Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού…. Αμ πώς!!!

Γιώργος Μαργαρίτης

Σημείωση: Το άρθρο αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη της Κυριακής 19 Αυγούστου 2012