Αυτή την εβδομάδα βγαίνει δωρεάν στο διαδίκτυο το ντοκιμαντέρ για την επτάμηνη διαπραγμάτευση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ με τους δανειστές που υπογράφει ο Βρετανός δημοσιογράφος του Channel 4 Πολ Μέισον και η ανεξάρτητη δημοσιογράφος Θεόπη Σκαρλάτου. Ο τίτλος του είναι “This is a coup”, ελληνιστί “αυτό είναι πραξικόπημα”, η φράση που έγινε viral μετά τον επώδυνο συμβιβασμό της 13ης Ιουλίου.
Το ντοκιμαντέρ δημοσιεύεται “ελεύθερο” στο διαδίκτυο σταδιακά σε 4 μέρη, με το πρώτο να ελευθερώνεται σήμερα Τρίτη και το τέταρτο την Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου. Πρόκειται για μια δημιουργική συρραφή πλάνων, καταγραφών και συνεντεύξεων που έγιναν σε πραγματικό χρόνο. Δεν υπάρχει κανένα σημείο απολογισμού. Ο θεατής ξαναζεί την επτάμηνη διαπραγμάτευση, όπως συνέβη. Αδημοσίευτα έως τώρα πλάνα από τα παρασκήνια, τα γραφεία του πρωθυπουργού και των υπουργών, σκέψεις του Αλέξη Τσίπρα, του Γιάνη Βαρουφάκη και του Ευκλείδη Τσακαλώτου που “παίζουν” για πρώτη φορά και βάζουν νέα δεδομένα στην ερμηνεία των γεγονότων.
Με αφορμή λοιπόν τη δημοσίευσή του “This is a coup”, ο Πολ Μέισον έδωσε συνέντευξη στο koutipandoras.gr. Εξηγεί πώς ξεκίνησε η καταγραφή, πώς άλλαξε η φύση του ντοκιμαντέρ στην πορεία, πώς είδε τους Έλληνες απέναντι στους δανειστές και την κυβέρνησή τους, την κατάληξη της διαπραγμάτευσης αλλά και την ελπίδα που μπορεί να υπάρξει για την Ελλάδα αν οι Ευρωπαίοι αξιολογήσουν σωστά τη γεωπολιτική διάσταση της ελληνικής κρίσης.
Στο Γιάννη Παναγιωτόπουλο
Όταν ξεκινήσατε τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ, είχατε στο μυαλό σας ότι θα κάνατε ντοκιμαντέρ και γιατί τελικά βγαίνει τώρα; Πότε θεωρήσατε ότι πρέπει να σταματήσουν τα γυρίσματα;
Σταματήσαμε τα γυρίσματα στις 20 Νοέμβρη, μετά τις τελευταίες συνεντεύξεις με τον Αλέξη Τσίπρα και τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Τα βασικά γυρίσματα έγιναν από το Γενάρη μέχρι τον Ιούλιο. Η ιστορία του ντοκιμαντέρ είναι η ιστορία της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Με τη Θεόπη Σκαρλάτου που σκηνοθέτησε κι είναι η βασική δημιουργός αυτής της δουλειάς, ήμαστε πεπεισμένοι από πολύ νωρίς, πριν ακόμα τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, ότι επρόκειτο για γεγονότα παγκόσμιας σημασίας.
Ως δημοσιογράφοι, κάναμε ό, τι καλύτερο μπορούσαμε για να μεταφέρουμε τις ειδήσεις μέρα με την ημέρα. Έπρεπε να είμαστε παρόντες στα γεγονότα και να το καταγράφουμε. Γνωρίζαμε πως αυτό θα ήταν δυνατό μόνο αν βάζαμε Έλληνες δημοσιογράφους που κάνουν βίντεο να βρίσκονται κοντά στους πολιτικούς αλλά και στην κοινωνία. Κάναμε γυρίσματα σε δύο χωριά στην Κορινθία, αλλά και με μετανάστες. Αυτό που δεν περιμέναμε ήταν ότι θα υπήρχε τέτοιο δράμα στο πολιτικό επίπεδο. Έτσι κατά κάποιο τρόπο η φύση του ντοκιμαντέρ άλλαξε. Ξεκίνησε ως κάτι πάνω στους Έλληνες που ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ και κατέληξε με το ΣΥΡΙΖΑ σε κατάσταση τρομερού δράματος.
Κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών της διαπραγμάτευσης, η δραστηριότητά σας ως δημοσιογράφος ερμηνεύθηκε από πολλούς ως προσκείμενη στην κυβέρνηση. Σας προέβαλαν ως ένα δημοσιογράφο – ακτιβιστή στο πλευρό της Ελλάδας. Αποδέχεστε αυτό το ρόλο;
Το απορρίπτω κατηγορηματικά. Εργάζομαι για ένα mainstream Μέσο με πολύ υψηλά στάνταρντς όσον αφορά στην αμερόληπτη κάλυψη των γεγονότων. Ωστόσο βρέθηκαν διάφοροι Ευρωπαίοι κι Έλληνες, ανώνυμοι στην πλειοψηφία τους που με κατηγόρησαν ότι μεροληπτούσα υπέρ της κυβέρνησης. Τα αφεντικά μου και το βρετανικό κοινό δεν το βλέπουν έτσι πάντως.
Το πρόβλημα με τα ελληνικά mainstream ΜΜΕ είναι ότι αντιλαμβάνονται την αμεροληψία με ένα δικό τους τρόπο και ερμηνεύουν την αλήθεια ως μεροληπτική κάλυψη. Είναι σαν έναν κόσμο όπου στους τυφλούς βασιλεύει ο μονόφθαλμος. Είναι σαν έναν κόσμο όπου στους τυφλούς βασιλεύει ο μονόφθαλμος κι εγώ είμαι ο μονόφθαλμος σε αυτή την περίπτωση…
Ωστόσο το ντοκιμαντέρ ήταν κάτι διαφορετικό. Είναι για το ΣΥΡΙΖΑ και την κοινωνική του βάση. Δε συμπεριλάβαμε συνεντεύξεις με πολιτικούς από το συντηρητικό χώρο, με δημοσιογράφους. Έχουμε τους ανθρώπους μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ και ανθρώπους που ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ. Το ντοκιμαντέρ είναι άλλο πράγμα από την κάλυψη των γεγονότων. Είναι μια μελέτη της σχέσης ενός κόμματος της “Νέας Αριστεράς” με τη βάση του, αυτό είναι.
Ακούμε τη Νατάσα Γιάμαλη, δημοσιογράφο της “Αυγής” να σας λέει τον περασμένο Ιούνιο: “Τώρα είναι η στιγμή που οι Έλληνες πρέπει είτε να ξεσηκωθούν είτε να σωπάσουν”. Τί θεωρείτε ότι κάναμε τελικά οι Έλληνες; Ξεσηκωθήκαμε ή σωπάσαμε;
Νομίζω πως οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν αλλά… Ακούστε. Σε μία συνέντευξη που δε δημοσιεύουμε ακόμα, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος επισημαίνει πως οι πολίτες ενθουσιάστηκαν τόσο που ενεπλάκησαν ολοκληρωτικά στη διαδικασία της πολιτικής. Στην Γκραμσιανή παράδοση της Αριστεράς από την οποία προέρχεται ο ΣΥΡΙΖΑ, υπάρχει αυτή η ιδέα ενός θεσμικού κόμματος που όμως υποστηρίζεται από ένα ανεξάρτητο, ακηδεμόνευτο κίνημα. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα γκραμσιανό κόμμα σε ένα κόσμο που δεν είναι γκραμσιανός.
Οι πολίτες και τα δίκτυά τους στην Ελλάδα δένονται με το κόμμα με ένα δικό τους τρόπο αλλά όχι πολιτικό. Το κόμμα για τους Έλληνες βρίσκεται πάντα στη Βουλή, στα υπουργεία. Παρόλο που οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν με το δημοψήφισμα, ποτέ δεν υπήρξε ένα ισχυρό πολιτικό κίνημα στο οποίο θα μπορούσε κάποιος να στηριχθεί. Οι άνθρωποι που βρίσκονταν μέσα σε όλο αυτό αναρωτιούνται τώρα “Τί θα μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά;” Δεν έχω απάντηση αλλά αυτό το ερώτημα ζωντανεύει μέσα στο ντοκιμαντέρ.
Ήταν 21 Ιουνίου όταν ο Γιάνης Βαρουφάκης σας λέει πως οι δανειστές έχουν αποφασίσει να δώσουν μια πρόταση στην Ελλάδα που δε θα μπορεί να υπογράψει κι έτσι να κλείσουν οι τράπεζες την Τρίτη. Αυτό συνιστά είδηση, έστω ετεροχρονισμένη, καθώς ποτέ δεν είχαμε ακούσει μέλος της κυβέρνησης να αναφέρεται σε κλειστές τράπεζες πριν την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος.
Ναι, έτσι είναι. Αλλά ο Βαρουφάκης είχε εκφράσει πολλές φορές δημόσια το σχέδιό του για μη πληρωμή του ομολόγου της ΕΚΤ που ήταν στο ελληνικό δίκαιο. Αυτό δεν έγινε για δύο λόγους. Πρώτον επειδή η ΕΚΤ δεν προχώρησε σε διακοπή της χρηματοδότησης περιμένοντας να δει την εξέλιξη της διαπραγμάτευσης που ήταν σε εξέλιξη. Δεύτερον γιατί η πλειοψηφία μέσα στο υπουργικό συμβούλιο, το έχει πει ο Βαρουφάκης ανοιχτά, δε συμφώνησε με αυτή την επιθετική κίνηση, μη πληρωμής του ομολόγου της ΕΚΤ.
Υπάρχει μια εικόνα στο ντοκιμαντέρ που χρήζει σχολιασμού. Μέσα στο Μέγαρο Μαξίμου , όλο το κυβερνητικό επιτελείο παρακολουθεί την ανακοίνωση του exit poll για το δημοψήφισμα. Στο άκουσμα της επικράτησης με 61% του ΟΧΙ, ο Γιάνης Βαρουφάκης κάνει σαν τρελός από τη χαρά του και ασπάζεται τον Αλέκο Φλαμπουράρη που βρίσκεται δίπλα του. Μόνο που εκείνος δε μοιάζει καθόλου χαρούμενος…
Ως δημοσιογράφος έχω μάθει να μην ερμηνεύω τα συναισθήματα των ανθρώπων. Νομίζω πως η ερώτησή υπονοεί πως στην κυβέρνηση ήθελαν να χάσουν το δημοψήφισμα, δηλαδή ό, τι υποστηρίζει τώρα ο Βαρουφάκης κι η Κωνσταντοπούλου. Ως δημοσιογράφος, δε γνωρίζω. Σε κάθε περίπτωση, ο Τσίπρας και ο Τσακαλώτος δε μας έχουν πει κάτι τέτοιο. Κανείς δε λέει “θέλαμε να χάσουμε το δημοψήφισμα”, κι άρα εγώ δεν μπορώ να κάνω μια τέτοια ερμηνεία. Η συγκεκριμένη εικόνα στην οποία αναφέρεστε, είναι απλά μια στιγμή για μένα.
Τελικά, έχει γίνει πραξικόπημα, όπως είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ; Διότι ο Αλέξης Τσίπρας υποστηρίζει πως με τη συμφωνία της 13ης Ιουλίου αποτράπηκε το σχέδιο των ακραίων συντηρητικών κύκλων στην Ευρώπη.
Αυτό που δείχνει το ντοκιμαντέρ είναι η χρήση της οικονομικής δύναμης ενάντια στη δημοκρατικά εκφρασμένη επιθυμία του ελληνικού λαού, και μάλιστα δύο φορές σε έξι μήνες. Πρώτα με τις εκλογές του Ιανουαρίου και στη συνέχεια με το δημοψήφισμα. Δε θα μπορούσε να είναι πιο καθαρό: Οι Έλληνες ήθελαν να μείνουν στο ευρώ και να απορρίψουν τις προτάσεις των δανειστών. Αυτό ήταν άλλωστε το περιεχόμενο του δημοψηφίσματος.
Είναι ξεκάθαρο ότι στη 17ωρη συνάντηση των Βρυξελλών, η δημοκρατικά εκφρασμένη επιθυμία των Ελλήνων παραγράφηκε. Όχι με τη λογική των αγορών αλλά με τη χρήση της δύναμης των αγορών προκειμένου να καταλήξουν στο δίλημμα “παραιτηθείτε από την εθνική κυριαρχία, αλλιώς η οικονομία πεθαίνει”.
Η φράση “this is a coup” δεν επινοήθηκε από εμάς αλλά από Ισπανούς ακτιβιστές που παρακολουθούσαν τα τεκταινόμενα από τη Βαρκελόνη. Εκφράζει το μέγεθος της οργής αλλά και το μέγεθος παραγραφής της δημοκρατίας εντός της Ευρωζώνης.
Έχω γράψει πολλές φορές από τότε ότι δεν πρόκειται μόνο για την Ευρωζώνη αλλά για την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Γερμανία μπορεί να παρακάμπτει τους κανόνες της Ευρωζώνης προτείνοντας στην Ελλάδα να φύγει από αυτή. Επειδή απλά μπορεί. Ύστερα παρακάμπτει τη ζώνη Σένγκεν και τον κανονισμό Δουβλίνο ΙΙΙ. Βρισκόμαστε μπροστά σε σοβαρό κίνδυνο, η Ευρώπη να μοιάζει με ένα θεσμό όπου προκόβουν μόνο οι ισχυροί.
Σε αυτό το πλαίσιο το 2015 ήταν μια χρονιά γεμάτη προκλήσεις όχι μόνο για την ελληνική κρίση αλλά για την ίδια την ιδέα του δημοκρατικού ελέγχου από τους λαούς των πράξεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και τώρα τί γίνεται; Στο τέλος του ντοκιμαντέρ λέτε ότι το πρόγραμμα που συμφωνήθηκε το καλοκαίρι δε “βγαίνει”. Τί βλέπετε να γίνεται;
Εάν η Ελλάδα πάρει μια απομείωση του χρέους σε τρόπο που να έχει νόημα, τότε η πίεση θα φύγει από την ελληνική κυβέρνηση παρά τη λιτότητα που είναι αυτο-καταστροφική ως πολιτική. Είναι αυτο-καταστροφική γιατι διαλύει τις ζωές των ανθρώπων και χτυπάει την ελπίδα αλλά κι επειδή δημιουργεί ύφεση και βουλιάζει την οικονομία. Οι Έλληνες ξέρουν πολύ καλά πως η καταστροφή της οικονομίας σε συνδυασμό με το χρέος δημιουργούν σπιράλ. Αν διαγραφεί μέρος του χρέους, αυτό θα πάρει την πίεση από την ελληνική κυβέρνηση. Οι Γερμανοί το αρνούνται αλλά ξέρουμε πως οι Αμερικάνοι πιέζουν παρασκηνιακά.
Νομίζω λοιπόν πως το 2016, ιδίως στις αρχές του, η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να ασχοληθεί με το θέμα του χρέους. Κι αυτό γιατί η ελληνική κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται πλέον ως μεμονωμένο θέμα, όπως το πρώτο εξάμηνο του 2015. Έχει αντίκτυπο σε γεωπολιτικό επίπεδο. Το μόνο πράγμα που έκανε η ελληνική κυβέρνηση το 2015 ως κυρίαρχο κράτος, πέρα από το δημοψήφισμα, ήταν η απόφαση να αφήνει τους πρόσφυγες να περνούν στην Ελλάδα. Το ξέρω καλά αυτό καθώς μαζί με τη Θεόπη είχαμε καλύψει την επιχείρηση “Ξένιος Δίας”, όταν οι πρόσφυγες κρατούνταν στην Ελλάδα. Υπάρχει ξεκάθαρη διαφορά.
Κι ύστερα υπάρχει η Τουρκία. Δε χρειάζεται να είναι κανείς Έλληνας εθνικιστής ή μιλιταριστής για να δει το πρόβλημα. Είναι μια χώρα που συστηματικά παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο και κατέρριψε πολεμικό αεροσκάφος μιας πυρηνικής δύναμης [σ.σ: της Ρωσίας]. Η απλή λογική λέει πως μιλάμε για έναν πιο επικίνδυνο κόσμο μετά από αυτό. Εάν το ελληνικό κράτος δεν μπορεί να σταθεροποιηθεί κι οι άνθρωποι δεν αποδέχονται την εκάστωτε κυβέρνηση ως αντιπροσωπευτική, αυτό θα είναι μεγάλο πρόβλημα για την Ευρώπη. Μιλάμε για το κράτος που τα σύνορά του μας προστατεύουν όλους κι ο κοντινότερος γείτονάς του έχει μια όλο και λιγότερο δημοκρατική κυβέρνηση, με τάση να πετάει πάνω από τον ελληνικό εναέριο χώρο. Νομίζω πως στην Ευρώπη θα πρέπει να τα σκεφτούν καλά όλα αυτά.
Τί είναι αυτό που μένει σε εσάς από όλη αυτή την εμπειρία σχετικά με την Ελλάδα, ειδικά τώρα που έχετε ολοκληρώσει ένα ντοκιμαντέρ;
Αυτό που δείχνει το ντοκιμαντέρ είναι πως ο ελληνικός λαός αποδείχτηκε πιο ανθεκτικός και με πιο καθαρή ματιά στα πράγματα από τους ίδιους τους πολιτικούς. Πριν την παράδοση της 13ης Ιουλίου, οι άνθρωποι έλεγαν “θα παραδοθούν”. Πριν τη ρήξη με τους δανειστές, οι άνθρωποι έλεγαν “κάντε το, αν είναι να το κάνετε κάντε το”. Ήταν εντυπωσιακό να βλέπεις τους ανθρώπους τόσο καλά ενημερωμένους και τόσο δεμένους με την πολιτική, παρόλο που ορισμένοι δεν έχουν δει τηλεόραση εδώ και 20 χρόνια, επειδή δεν την εμπιστεύονται.
Πηγή: koutipandoras.gr
