Πηγή: Fragilemag
Ο Θανάσης Καμπαγιάννης*, δικηγόρος και μέλος της ομάδας δικηγόρων πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής, θέλει να μείνει προσηλωμένος σε εκείνη τη σειρά πραγματικοτήτων που επιβεβαιώνουν πολλαπλά ένα συγκεκριμένο γεγονός. Πως η ναζιστική οργάνωση, ο σκληρός και αρχηγικός της πυρήνας, στο σύνολο του είναι ιδεολογικά, προφανώς πρακτικά, συνδεδεμένος με δράσεις ωμής βίας που φτάνουν στο σημείο δολοφονίας. Η δίκη της Χρυσής Αυγής ξεκίνησε το 2015. Από τότε ως σήμερα η επικαιρότητα έχει κάνει το δικό της παιχνίδι. Την πλάθουν οι ανάγκες του ενεστώτα. Εκείνη, όμως, έστω και χωρίς την κάλυψη των μεγάλων – καθιερωμένων – μέσων ενημέρωσης, όπως ο ίδιος ο συνήγορος δηλώνει, προχωράει. Μια συνέντευξη μαζί του δεν θα μπορούσε παρά να την απασχολήσει ο χρονικός ορίζοντας της λήξης της. Πότε θα ολοκληρωθεί η δίκη της ναζιστικής οργάνωσης; Κινείται, χρονικά, στους ρυθμούς που ανέμενε; Μέχρι τη συνάντησή μας ήμουν ανάμεσα σ’ εκείνους που θεωρούσαν ότι η περιρρέουσα “φιλολογία” που μιλά για υπερβολικές καθυστερήσεις, αποτέλεσμα σκοπιμοτήτων, στην ολοκλήρωσή της, δεν είναι αστήριχτη. Ο συνήγορος πολιτικής αγωγής κατά της ναζιστικής οργάνωσης έχει άλλη άποψη. Πιστεύει πως η δίκη της Χρυσής Αυγής είναι δυνατό να ολοκληρωθεί στο φινάλε αυτής της δικαστικής χρονιάς. Το καλοκαίρι του 2019 δηλαδή.
– Πολλοί, ανάμεσά τους και εγώ, θεωρούμε πως η δίκη της Χρυσής Αυγής καθυστερεί. Η δική σας άποψη ποια είναι;
– Θεωρώ πως πέρασε ένα μεγάλο διάστημα αποδεικτικής διαδικασίας. Ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2015. Ουσιαστικά από τα μέσα του 2016 έπιασε τους ρυθμούς που θα θέλαμε. Οι περίπου δέκα δικάσιμες τον μήνα είναι καλή συχνότητα για μια τέτοια δική. Και μπορούμε να πούμε πως η διαδικασία, ιδιαίτερα την τελευταία δικαστική χρονιά το 2017–2108, προχώρησε αρκετά καλά. Έχουμε πλέον ολοκληρώσει τους μάρτυρες κατηγορίας και πολιτικής αγωγής. Έχουμε ολοκληρώσει την ανάγνωση εγγράφων, την εξέταση του οπτικοακουστικού υλικού του κατηγορητηρίου. Αυτή τη στιγμή εκκρεμεί η παράδοση εγγράφων που θα δώσει η υπεράσπιση, οι μάρτυρές της και οι απολογίες. Είμαστε σε μια φάση αρκετά προχωρημένη. Εκτιμώ πως αυτή, η τέταρτη, δικαστική χρονιά θα είναι και η τελευταία για τη δίκη. Όταν λέω “δικαστική χρονιά” εννοώ εκείνη που ξεκινά τον Σεπτέμβρη του 2018 και κλείνει το καλοκαίρι του 2019. Η γνώμη μου είναι πως στο τέλος της θα έχουμε απόφαση, θα έχουμε κατάληξη.
– Υπήρξαν δημοσιεύματα που μιλούσαν για ολοκλήρωσή της το 2020.
– Έχουμε ολοκληρώσει την εξέταση του αποδεικτικού υλικού από την πλευρά της ανάκρισης, από την πλευρά των θυμάτων και της πολιτικής αγωγής. Τώρα πλέον θα δούμε τα έγγραφα που θα προσκομίσει η υπεράσπιση της Χρυσής Αυγής. Δική μου εκτίμηση είναι ότι δεν έχει να δώσει στοιχεία που πραγματικά μπορούν να αντικρούσουν το κατηγορητήριο. Τι θα σήμαινε να έχει πραγματικά στοιχεία; Να παρουσιάσει μάρτυρες παρόντες στα περιστατικά. Δηλαδή, όπως λέμε, μάρτυρες πραγματικών περιστατικών που θα μπορούσαν να αποδομήσουν το κατηγορητήριο. Για παράδειγμα μάρτυρες που θα ήταν παρόντες στη βραδιά δολοφονίας του Φύσσα, παρόντες στην επίθεση ενάντια στους συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ και του Κ.Κ.Ε. Ή παρόντες σε μια σειρά από άλλες επιθέσεις. Τέτοιοι μάρτυρες δεν υπάρχουν. Η Χρυσή Αυγή αρνείται κάθε σχέση με οποιαδήποτε εγκληματική ενέργεια. Αυτό μπορεί να είναι αρκετά “ηρωικό” στην απλότητά του αλλά δεν δίνει δυνατότητες αποδόμησης του κατηγορητηρίου. Η υπεράσπιση θα παρουσιάσει στο δικαστήριο αυτό που λέμε “μάρτυρες χαρακτήρα”.
– Τι εννοείτε με αυτό;
– Τύπου οικογενειακοί φίλοι…
-…τύπου ήταν καλό παιδί στη γειτονιά, δεν είχε δώσει ποτέ δικαίωμα, δεν άκουσα ποτέ κάτι κακό για εκείνον, μόνο που δεν έχω να πω κάτι για τα επίμαχα πραγματικά περιστατικά.
– Κάπως έτσι. Κανείς από τα πολιτικά στελέχη της ίδιας της Χρυσής Αυγής δεν πρόκειται να έρθει ως μάρτυρας. Δεν πρόκειται να έρθουν στελέχη της Νέας Δημοκρατίας ή του ΠΑΣΟΚ προκειμένου να πουν κάτι διαφορετικό από όσα λέει το κατηγορητήριο. Άρα η δική μου εκτίμηση είναι ότι αυτό το κομμάτι της δίκης δεν θα έχει το ίδιο χρονικό μάκρος με εκείνο που είχε το προγενέστερο κομμάτι. Πολλοί κάνουν αυθαίρετες χρονικές εκτιμήσεις. Λένε χρειάστηκαν δύο χρόνια για να εξεταστούν οι μάρτυρες κατηγορίας, ε δεν θα κρατήσει άλλο τόσο η εξέταση εκείνων της υπεράσπισης; Αυτό μπορεί να μη γίνει έτσι. Ακόμα και με τα έγγραφα που έχει αναφέρει πως θα προσκομίσει στο δικαστήριο η υπεράσπιση δεν ξέρω αν θ’ απαιτηθεί ο ίδιος χρόνος εξέτασής τους. Τον Σεπτέμβρη, τον μήνα που τρέχει δηλαδή, θα ξεκινήσουμε με αυτό, με τα έγγραφα της υπεράσπισης. Έχω την αίσθηση πως αυτή η περίοδος θα μας δείξει για πόσο θέλουν να παρατείνουν τη διαδικασία. Πόσο θέλουν να καθυστερήσουν την απόφαση.
– Μια διάθεση καθυστερήσεων τι κέρδος μπορεί να φέρει στη Χρυσή Αυγή; Θέλω να πω ο χρόνος πώς μετρά στη συγκεκριμένη υπόθεση;
– Για τη Χρυσή Αυγή ο χρόνος έχει αναβαθμισμένη αξία. Το ότι καθυστερεί μια υπόθεση και απομακρυνόμαστε ολοένα και περισσότερο, χρονικά, από τα πραγματικά περιστατικά είναι κάτι που θα λέγαμε πως κρυώνει την κατάσταση. Αυτό από μόνο του είναι καλό για οποιονδήποτε είναι κατηγορούμενος. Ας επιστρέψουμε στον Σεπτέμβρη του 2013, της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα ακολουθούσε μια κατάσταση που θα τη λέγαμε έκρυθμη, εκρηκτική. Ήταν μια περίοδος που υπήρξε μια έκρηξη της κοινής γνώμης, του δημοκρατικού κόσμου σε σχέση με το τι τελικά αφήσαμε να μας συμβεί. Το να απομακρυνθούμε από αυτό το χρονικό σημείο είναι προφανές ότι βοηθά τη Χρυσή Αυγή, ότι βοηθά την υπεράσπισή της. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα. Η καθυστέρηση δημιουργεί στα θύματα μια αίσθηση ματαιότητας.
– Και κόπωσης;
– Ναι, μπορείς να το πεις και έτσι. Και αυτό θα μπορούσε να έχει συνέπειες. Κυρίως στο ότι οι αλλοδαποί-θύματα πιθανώς δεν θα είχαν το κουράγιο να καταθέσουν. Ή στο ότι μπορεί να έφευγαν από τη χώρα. Έχουμε πολλές υποθέσεις που θύματα ήταν αλλοδαποί. Και για εμάς ήταν πολύτιμης σημασίας αυτοί οι άνθρωποι να μη χάσουν το κουράγιο τους. Παρά την καθυστέρηση η πίστη των μαρτύρων δεν πτοήθηκε. Είναι μετρημένοι στο δάχτυλα του ενός χεριού εκείνοι οι οποίοι δεν κατάφεραν να καταθέσουν.
– Σε σύνολο μαρτύρων;
– Εξετάστηκαν περίπου 140. Ήταν ελάχιστο το κομμάτι μαρτύρων που δεν παρουσιάστηκε. Σήμερα είμαι πεισμένος πως η συχνά επιδιωκούμενη γραμμή καθυστέρησης της δίκης από την υπεράσπιση δεν απέδωσε. Ήταν μια πρακτική ενταγμένη σε μια στρατηγική. Να κουράσουν μια κατάσταση.
– Φέρτε μας ένα παράδειγμα.
– Να υπάρχει σε κάθε μάρτυρα μία ή δύο δικάσιμες ημέρες με πάρα πολλούς δικηγόρους που συχνά οι ερωτήσεις τους ήταν εκτός θέματος. Ή η απόπειρα να ενοχοποιηθούν μάρτυρες, να τους καταστήσουν κατηγορούμενους δηλαδή.
– Αυτό δεν γίνεται εύκολα φανερό από την έδρα;
– Προφανώς και γίνεται. Μπορεί σε μια λογική κοντόθωρη, βραχυπρόθεσμη να προκαλεί καθυστέρηση και εκνευρισμό, να δυσκολεύει τα θύματα αλλά σε μια μακροπρόθεσμη θέαση της δίκης αποτελεί μια έμμεση ομολογία ότι εσύ έχεις μπλεχτεί σε αυτή την ιστορία και γι’ αυτό θέτεις ζητήματα τύπου: “Ο Φύσσας ήταν ένας βίαιος, ο ράπερ ο οποίος ήθελε να κάνει τσαμπουκάδες’”, ότι “οι ψαράδες ήταν παράνομοι και μπλεγμένοι σε παράνομα κυκλώματα”, “οι άνθρωποι του ΚΚΕ ήταν ροπαλοφόροι”. Όταν παραθέτεις αυτούς τους ισχυρισμούς αφήνεις παράλληλα ένα αποτύπωμα στην εξέλιξη της δικαστικής διαδικασίας. Εννοείται στο τέλος θα διαβάσουμε την απόφαση του δικαστηρίου αλλά αυτή η λογική έχει αφήσει το στίγμα της ανεξίτηλο στη διάρκειά της.
– Ο Μιχαλολιάκος έχει αναλάβει την πολιτική ευθύνη στην υπόθεση δολοφονίας του Παύλου Φύσσα. Αόριστος λόγος για ορισμένο περιστατικό. Για εσάς ποια είναι η απόσταση που χωρίζει την πολιτική από την ποινική ευθύνη στη συγκεκριμένη περίπτωση;
– Αυτή η δήλωση είναι πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα. Ανάληψη πολιτικής ευθύνης για τη δολοφονία Φύσσα δεν είναι ανάληψη πολιτικής ευθύνης για τις δράσεις της Χρυσής Αυγής γενικά. Μίλησε για τη δολοφονία στο Κερατσίνι. Αναλαμβάνοντας την πολιτική ευθύνη αντιλαμβανόμαστε πως ακυρώνει προγενέστερη γραμμή που είχε η Χρυσή Αυγή. Πως τον Ρουπακιά δεν τον ήξεραν. Δεν είναι δυνατόν να λες πως δεν γνωρίζεις τον Ρουπακιά, πως ήταν ένας περαστικός από το κόμμα και την ίδια στιγμή να αναλαμβάνεις την πολιτική ευθύνη για την πράξη του. Για μένα αυτό είναι μια αναγκαστική στροφή σε σχέση με τους πρώτους ισχυρισμούς της Χρυσής Αυγής τον Σεπτέμβρη του 2013.
– Γιατί έγινε αυτή η αναγκαστική στροφή;
– O Ρουπακιάς ήταν στέλεχος της Χρυσής Αυγής στη σημαντικότερη τοπική οργάνωση της, στη Νίκαια. Το ΣΔΟΕ σε ανύποπτο χρόνο έκανε έφοδο εκεί. Το όνομά του βρέθηκε σε λογιστικούς καταλόγους της οργάνωσης. Είχε οικονομικές συναλλαγές με τη Χρυσή Αυγή. Δεν ήταν ένας απλός περαστικός, ούτε απλό μέλος, ούτε κάποιος που ενίσχυε το κόμμα. Ήταν οργανωτικό στέλεχος της Χρυσής Αυγής και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως το βράδυ της δολοφονικής επίθεσης στον Παύλο Φύσσα έδρασε οργανωμένα ομάδα κρούσης τάγματος εφόδου της Χρυσής Αυγής. Αυτό ούτε η ηγεσία της οργάνωσης το αρνείται και γι’ αυτό δηλώνει πως έχει πολιτική ευθύνη, όχι ποινική.
– Υπήρξαν καταγγελίες που μιλούσαν για την προστασία που απολάμβανε η Χρυσή Αυγή από το βαθύ κράτος. Η καθυστέρηση έναρξης της δίκης μπορεί να είναι παράδειγμα που εντάσσεται σ’ αυτό;
– Aν η δική αυτή άργησε θεωρώ πως άργησε στο κομμάτι της ποινικής δίωξης. Χρειάστηκε η δολοφονία του Φύσσα τον Σεπτέμβρη του 2013 για να κινηθεί ο διωκτικός και δικαστικός μηχανισμός. Άρα, αν μιλάμε για αργοπορία, η πρώτη και η κύρια αργοπορία είναι στην έναρξη της ποινικής διώξεις.
– Ωραία, ας επιστρέψουμε σ’ εκείνη την περίοδο. Ποια είναι η δική σας εντύπωση για την καθυστέρηση των αρχών;
– Αυτή η αργοπορία ήταν συγκεκριμένη. Δηλαδή υπήρχε ένα καθεστώς πολιτικής και ποινικής ασυλίας της Χρυσής Αυγής. Μέχρι τον Σεπτέμβρη του 2013 αυτό είναι σαφές. Η Χρυσή Αυγή τελούσε εγκληματικές πράξεις συμβολικής βίας. Μετριασμένης βίας δημόσιας. Οι λαϊκές αγορές είναι ένα παράδειγμα. Όμως η Χρυσή Αυγή δεν έμεινε σ’ αυτό. Όλο αυτό το πράγμα που θα ονομάζαμε σκληρότερη βία όπου τα βράδια έβγαιναν συμμορίες της για να χτυπήσουν, να μαχαιρώσουν και οι διωκτικές αρχές δεν καλούσαν την ηγεσία της για εξηγήσεις, να μάθουν, να ρωτήσουν τι γίνεται, αυτό άργησε πολύ να γίνει. Για τα παραπάνω υπήρξαν καταγγελίες, σχηματισμένες δικογραφίες. Οι αρχές θα μπορούσαν να τους ρωτήσουν “Ποια είναι η ευθύνη σας για όλα αυτά;” Αυτό το πράγμα άργησε πολύ να γίνει. Άργησε να γίνει η συσχέτιση των υποθέσεων. Δηλαδή, είναι αυτό ακριβώς που έκανε ο Δενδιας τον Σεπτέμβρη του 2013, που βγήκε να πει “θα στείλω 32 περιστατικά συσχετισμένα λέγοντας πως δεν είναι ένα άθροισμα τυχαίων περιστατικών αλλά συσχετίζονται μεταξύ τους για να ξεκινήσει η έρευνα της εγκληματικής οργάνωσης κάτω από το μανδύα του πολιτικού κόμματος” μόνο κάτω από την πίεση κατακραυγής, αυτό ήταν ασυλία. Σαφέστατο. Από εκεί και πέρα όσο συζητάμε για την ιστορία καθυστέρησης της δίκης θα έλεγα πως υπήρξε ιδιαίτερα στο πρώτο της κομμάτι. Το πρόβλημα του χώρου ήταν έντονο. Υπήρχαν λίγες δικάσιμες. Αυτό μας ταλαιπώρησε ιδιαίτερα τους πρώτους μήνες. Είχαμε και την αποχή των δικηγόρων όπου η μεριά της υπεράσπισης τυπικά έλεγε πως ήθελε να τελειώνει με τη διαδικασία αλλά δεν ζήτησε ποτέ άδεια από το δικηγορικό σύλλογο για τη συνέχεια της δίκης, πράγμα που έκανε η πλευρά Φύσσα. Μετά τα μέσα του 2016 η δίκη ήρθε αντιμέτωπη με τον όγκο του υλικού, γραπτού και οπτικοακουστικού, που έπρεπε να εξετάσει. Όμως από εκείνο το σημείο του χρόνου και μετά έχουμε την αποκατάσταση του ρυθμού της.
– Έχετε μιλήσει για το μειωμένο ενδιαφέρον των Μ.Μ.Ε. Γύρω από τη δίκη…
– Αν εξαιρέσουμε τους “συνήθεις υπόπτους”, δηλαδή μέσα ενημέρωσης μέσης δυναμικής που παρακολουθούν τη δίκη από άποψη, τα “μεγάλα” μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν να κάνουν ρεπορτάζ από την αρχή της. Κάλυψαν κάποια θέματα που αφορούσαν στις τεχνικές δυσκολίες αλλά λίγα πράγματα έχουμε δει από εκείνο σε ό,τι αφορά το τι βγαίνει μέσα από αυτή τη δικαστική διαδικασία. Η δίκη σέρνεται; Η δίκη δεν σέρνεται; Το ενδιαφέρον τους σ’ αυτά τα ερωτήματα είναι μηδαμινό.
*O Θανάσης Καμπαγιάννης είναι δικηγόρος πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής για λογαριασμό των Αιγύπτιων αλιεργατών
