Χοντροί είστε και… φαίνεστε

H πλέον πρόσφατη και συγκαλυμμένη μορφή ρατσισμού περιγράφεται με τον αδόκιμο (;) όρο χοντροφοβία και κάνει εκατομμύρια να αισθάνονται άβολα με το κορμί τους, ενώ αποδεδειγμένα αυτή προκαλεί ασθένειες και θανάτους και όχι τα παραπανίσια κιλά. Προκαλεί όμως και ακτιβιστική δράση εκ μέρους των θιγομένων.

Παρακαλείσθε όλες οι παντελώς αγύμναστες και πλαδαρές φίλες, που διαθέτετε ζελεδένια κοιλιά και πεσμένους γλουτούς, να κυκλοφορείτε φέτος ανέμελες και περήφανες στις παραλίες, διαλύοντας την “αισθητική” του κάθε τρίτου παρατηρητή που κάνει χονδροφοβικές και σεξιστικές σκέψεις. Σε περίπτωση μάλιστα που δείτε να γελάνε μαζί σας ή τύχει να σας αποκαλέσουν “φάλαινα”, προτείνουμε να πάρετε τα αγύμναστα ή και χονδρά κορμιά σας και να καθίσετε στο πρόσωπο του “αθώου” παρατηρητή, για να μη βλέπει γύρω του και πονάνε τα ματάκια του. Θα σηκωθείτε μόνον όταν παραδεχθεί ότι είναι ένας χονδροφοβικός μισογύνης και αφού του γίνει αντιληπτό ότι στην παραλία και παντού θα διακρίνει σώματα που είναι διαφορετικά από αυτά που έχει συνηθίσει να ορέγεται, καθώς και ότι δεν πηγαίνουμε στην παραλία για να μας κρίνουν και να μας βαθμολογούν, αλλά για να δροσίσουμε την κορμάρα μας.

Από κείμενο που κυκλοφόρησε η ομάδα Fat Unicorns

Fat shaming

Fat shaming είναι το να ξεφωνίζεις έναν άνθρωπο επειδή τα κιλά του δεν ταιριάζουν με τα στερεότυπα που κατασκευάζει η βιομηχανία της μόδας και της ευεξίας. «Χοντρή που τρώει ξεδιάντροπα», είναι το σχόλιο σε ανάρτηση με κοπέλα που τρώει το παγωτό της. «Χαλάει την αισθητική μου η φάλαινα», γιατί φοράει σορτσάκι.

Το ξεφώνημα δεν έχει πάτο, αφού κάθε χρόνο τα σχόλια γίνονται όλο και πιο δηλητηριώδη, όλο και πιο αιχμηρά, όλο και πιο ακραία – και φυσικά ξεδιάντροπα, αν και ενίοτε κρυμμένα πίσω από τη βολική ανωνυμία που προσφέρουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα καλά νέα είναι πως πια σε παγκόσμιο επίπεδο οι άνθρωποι που δεν χωρούν στα γούστα της αστυνομίας της αισθητικής διεκδικούν την περηφάνια και την ορατότητα που τους ανήκει.

Είναι ένας από τους πιο σπουδαίους θεατρικούς ηθοποιούς της γενιάς του κι έδειχνε πάντα ένας άνθρωπος ευαίσθητος, τρυφερός και σκεπτόμενος. Ο άλλος είναι ένας νεαρός σχετικά συνθέτης – της ίδιας κατηγορίας: ευαίσθητος, τρυφερός και σκεπτόμενος. Ή, τουλάχιστον, έτσι νομίζαμε μέχρι που πρόσφατα αποφάσισαν και οι δύο να αναρτήσουν φωτογραφίες από εύσωμους ανθρώπους να λιάζονται σε μια παραλία. Τα λάικ έπεσαν βροχή, όπως και η χολή από τους άλλους χρήστες για τους… βέβηλα παχουλούς ανθρώπους.

Το να κράζεις τους χοντρούς είναι ίσως το πιο κανονικοποιημένο μίσος: οι χοντροί είναι αδιάφοροι – πως αλλιώς δεν δίνουν δυάρα για την εμφάνισή τους την ώρα που όλοι κοπανιόμαστε στα γυμναστήρια. Οι χοντροί είναι τεμπέληδες, οι χοντροί είναι αδύναμοι χαρακτήρες, οι χοντροί είναι…

Η χονδροφοβία ενίοτε ντύνεται με τον μανδύα του «ενδιαφέροντος για την υγεία», επικαλείται την «αισθητική» και το «καλό γούστο», αλλά δεν καταφέρνει να καμουφλάρει το μίσος για ό,τι είναι διαφορετικό. Συνεπικουρούμενη από τη βιομηχανία της ομορφιάς και τη διαρκώς ενισχυόμενη βιομηχανία της ευεξίας, η φοβία για τα χοντρά σώματα παίρνει διαστάσεις μαζικής υστερίας.

«Δεν γεννιόμαστε παχύσαρκοι»: αυτόν τον τίτλο επέλεξε, το 2017, η Γκαμπριέλ Ντεϊντιέ για το βιβλίο της που περιγράφει πώς ήταν να μεγαλώνει ως παχύσαρκη στη χώρα των φώτων. «Το να είσαι παχύσαρκος στη Γαλλία σημαίνει ότι είσαι χαμένος», λέει η Ντεϊντιέ. Στη χώρα της απαγορεύονται διά νόμου οι εργασιακές διακρίσεις που βασίζονται στην εμφάνιση, αλλά αυτό στην πραγματικότητα δεν ισχύει: οι υπέρβαροι άνδρες έχουν τρεις φορές λιγότερες πιθανότητες να περάσουν από συνέντευξη εργασίας – και το ποσοστό της απόρριψης διπλασιάζεται για τις υπέρβαρες γυναίκες.

«Η κοινωνία είναι πολύ σκληρή με τις γυναίκες, οι οποίες αντιμετωπίζουν τις περισσότερες απαιτήσεις. Πρέπει να είναι λεπτές, αλλά όχι πολύ λεπτές. Πρέπει να είναι έξυπνες, αλλά όχι πολύ, γιατί δεν επιτρέπεται να επισκιάσουν τον άνδρα», λέει η Αν Σοφί Ζολί, πρόεδρος του συνασπισμού οργανώσεων υπέρ των υπέρβαρων ατόμων.

Το στερεότυπο μπορεί να είναι πολύ πιο επικίνδυνο από την ίδια την παχυσαρκία. Και παρ’ όλο που συνδέεται με σοβαρά νοσήματα και σημαντικά αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου, όπως γράφει ο καθηγητής Διατροφής και Μεταβολισμού στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Κωνσταντίνος Τσίγκος, «οι μεταβολικά υγιείς παχύσαρκοι αποτελούν περίπου το 6-10%. Τα αίτια που δεν αναπτύσσουν σαφείς μεταβολικές διαταραχές, καθώς και η προτεινόμενη πιο ήπια αντιμετώπιση όσον αφορά την απώλεια βάρους, είναι αντικείμενα έντονης επιστημονικής αντιπαράθεσης».

Το στίγμα κάνει περισσότερο κακό στην υγεία από την ίδια την παχυσαρκία, υποστηρίζουν επιστήμονες ήδη εδώ και μια δεκαετία, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στο American Journal of Public Health. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, με επικεφαλής τον δρα Πίτερ Μουένιγκ, μελέτησαν μια ομάδα άνω των 170.000 ενήλικων Αμερικανών και διαπίστωσαν ότι η διαφορά ανάμεσα στο πραγματικό βάρος κι εκείνο που το άτομο αντιλαμβάνεται ως ιδανικό, είναι καλύτερος δείκτης πνευματικής και ψυχικής υγείας από τον Δείκτη Μάζας Σώματος.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσο περισσότερο δυσαρεστημένος ήταν κάποιος με το βάρος του τόσο περισσότερες κακές μέρες είχε. Οι γυναίκες υπέφεραν περισσότερο από το στίγμα απ’ ό,τι οι άνδρες και το περιττό βάρος μπορεί να είναι λιγότερο αποδεκτό στην καυκάσια φυλή παρά στην αφροαμερικανική ή στους ισπανόφωνους. Σε άλλη μελέτη, ο δρ Μουένιγκ παρατήρησε ότι τα περιττά κιλά δεν αυξάνουν τη θνησιμότητα μεταξύ των εθνοτικών ομάδων που δέχονται ευκολότερα τα υπέρβαρα άτομα (όπως π.χ. οι Αφροαμερικανοί).

Αν, λοιπόν, υπάρχει πραγματικά μια θανατηφόρα ασθένεια, αυτή δεν είναι άλλη από τον ρατσισμό. Η χονδροφοβία είναι ένας ιός που χτυπάει παντού, ακόμα και προοδευτικούς πολίτες, που λίγο καιρό πριν ξεφώνιζαν την Ουρανία Μιχαλολιάκου όχι γιατί ομνύει στον ναζισμό και είναι μέλος μιας εγκληματικής συμμορίας, αλλά γιατί… τόλμησε να δημοσιεύσει φωτογραφίες της που η «αστυνομία της αισθητικής» δεν ενέκρινε.

Ετσι ζήσαμε το πικρά οξύμωρο η κόρη του Φίρερ να… υπερασπίζεται τη διαφορετικότητα («όταν πέφτουν οι μάσκες της υποκρισίας, φαίνεται ποιοι δημοκράτες ανθρωπιστές, αντί να με κράζουν για τις ιδέες μου, με κοροϊδεύουν για την εμφάνισή μου. Ευχαριστώ που δείχνετε ποιοι είστε! φιλιά από τη χοντρή» – έλεγε η ανάρτησή της).

Η περίπτωση Γιουροβίζιον

Παρόμοιο κύμα χονδροφοβίας ξέσπασε με τον διαγωνισμό της Γιουροβίζιον. Η Νέτα Μπαρτζιλάι από το Ισραήλ, που σάρωσε στον διαγωνισμό, ξεσήκωσε κύματα μίσους εναντίον της για την εμφάνισή της -και… το θράσος της να την απολαμβάνει-, ενώ σχεδόν κανείς δεν ασχολήθηκε ούτε με το παραστρατιωτικό της παρελθόν (είχε υπηρετήσει σε τέτοια ομάδα πριν από την υποχρεωτική στρατολόγησή της στις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις) ούτε με την ξεκάθαρα πολιτική θέση της.

Δευτερόλεπτα μετά την ανακοίνωση της πρωτιάς, η Νέτα δήλωσε «σας ευχαριστώ πάρα πολύ που διαλέξατε το διαφορετικό, σας ευχαριστώ τόσο πολύ που αποδέχεστε τις διαφορές μεταξύ μας» – ένα μήνυμα αποδοχής κι αγάπης για όλους τους ανθρώπους στον κόσμο. Ολους;

Η Νέτα Μπαρτζιλάι, αφρατούλα και η ίδια, σάρωσε στη Γιουροβίζιον με ένα τραγούδι που μιλούσε για τον σεβασμό στη διαφορετικότητα. Οι πολέμιοί της ασχολήθηκαν με τα κιλά της και όχι με το παραστρατιωτικό της παρελθόν ή την απέχθειά της προς τους Παλαιστινίους

Αρκεί να μην είναι Παλαιστίνιοι, όπως καταλάβαμε από την αμέσως επόμενη φράση: «Αγαπώ την πατρίδα μου, την επόμενη φορά στην Ιερουσαλήμ», είπε η Νέτα και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ πανηγύρισε χορεύοντας τη χαρακτηριστική φιγούρα της κότας από τη χορογραφία της Γιουροβίζιον. Την αμέσως επόμενη μέρα οι ΗΠΑ μετέφεραν την πρεσβεία τους στην Ιερουσαλήμ και ένας γύρος νέας αιματοχυσίας ξεκίνησε για τους Παλαιστινίους…

Αν είναι πάντα δύσκολο να είσαι διαφορετικός, το καλοκαίρι για κάποιους απαγορεύεται ακόμα και το να γίνονται ορατοί. Η Μυρτώ είναι ένα πολύ όμορφο κορίτσι, λίγο πριν από τα 30. Τα πελώρια γαλανά μάτια της σκοτεινιάζουν όταν η συζήτηση πάει στα κιλά.

«Υποφέρω από έφηβη. Πάντα μου άρεσαν το φαγητό και τα γλυκάκια και πάντα έπρεπε να απολογούμαι γι’ αυτό», λέει η Μυρτώ, που αυτή τη στιγμή «βρίσκομαι στη… δίαιτα 1.035 και στη συνεδρία 5.800 με την ψυχοθεραπεύτριά μου».

Είναι βουλιμική ή μήπως απλώς δεν χωράει στο πρότυπο ομορφιάς της εποχής της; Αν ήμασταν λίγες δεκαετίες πίσω, η Μυρτώ θα ήταν μια χαρούμενη κι ακομπλεξάριστη αφρατούλα.

Τότε μπορεί να έγραφε για εκείνη ο Μάρκος Βαμβακάρης: «Είσ’ αφράτη σαν φραντζόλα, σαν το χάσικο ψωμί / όποιος σε κοιτάζει εσένα τονε ζώνουν οι καημοί / αχ, βρε κοπελίτσα μου όπου πάω σε γυρεύω / άσπρη φραντζολίτσα μου / μέρα-νύχτα σε ζητώ».

Στo Ευρωπαϊκό Δικαστήριο η απόλυση υπέρβαρου εργαζόμενου

«Χοντρή» εργασιακή διάκριση

Ο Κάρστεν Κάλτοφτ είναι ο πρώτος άνθρωπος που προκάλεσε σχετική νομολογία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. O Κάλτοφτ εργαζόταν σε βρεφονηπιακό σταθμό στη Δανία. Τον Ιανουάριο του 2010, ο εργαζόμενος ενημερώθηκε ότι επίκειται η απόλυσή του.

Τότε έγινε προφορικά αναφορά στο θέμα της παχυσαρκίας του, αν και στο έγγραφο που του εστάλη μετά η απόλυση αποδόθηκε στη μείωση του αριθμού των παιδιών. Ο ίδιος στη δίκη που επακολούθησε υποστήριξε ότι η απόλυσή του αποτελούσε δυσμενή διάκριση λόγω παχυσαρκίας. Το δανικό δικαστήριο υπέβαλε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο προδικαστικά ερωτήματα.

Το τελευταίο απεφάνθη ότι κατ’ αρχήν το δίκαιο της Ενωσης δεν κατοχυρώνει γενική αρχή περί απαγόρευσης δυσμενών διακρίσεων λόγω αυτής καθ’ εαυτήν της παχυσαρκίας, αλλά ότι η τελευταία συνιστά αναπηρία, κατά την έννοια της οδηγίας: συνεπάγεται μειονεκτικότητα οφειλόμενη σε μόνιμη πάθηση που δύναται να παρακωλύσει την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους εργαζομένου στον επαγγελματικό βίο σε ισότιμη βάση.

Οι «πολιτικά χοντρέλες» οργανώνονται

Χονδρακτιβισμός

Οι Πολιτικά Χοντρέλες (Political Fatties) είναι μια μικρή ομάδα χοντρών θηλυκοτήτων που συνομιλούν μεταξύ τους αλλά και με άλλους για το θέμα του πάχους ως βιώματος και ως πολιτικής ταυτότητας σε Ελλάδα και Ολλανδία. Συναντήθηκαν και συστήθηκαν μεταξύ τους στις αρχές του 2016 και αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν την πρώτη εκδήλωση για τη χονδροφοβία στο πλαίσιο του Outview Film Festival.

Ακολούθησαν ομιλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό, καθώς και παρουσιάσεις του έντυπου με τίτλο «Πολιτικά Χοντρέλες: Διαστάσεις του πάχους ως πολιτική ταυτότητα» (2017, εκδ. Queer Ink.)

Τον Ιανουάριο συνδιοργάνωσαν με το Netherlands Institute of Cultural Analysis (NICA) και το Amsterdam School of Cultural Analysis (ASCA) το μονοήμερο συνέδριο «Fatties: The Politics of Volume», στο οποίο συμμετείχαν ερευνήτριες και ακτιβίστριες από την παγκόσμια κοινότητα του χονδρακτιβισμού.

Επικοινωνία: [email protected], facebook.com/politicalfatties

♦ Οι Fat Unicorns είναι μια fat positive ομάδα κατά των σωματικών διακρίσεων με βασικό σκοπό την ενδυνάμωση των παχουλών ατόμων και την εξάλειψη της χονδροφοβίας. facebook.com/fatunicorns