Ένα φορτηγό που μετέφερε απόβλητα για λογαριασμό της «Ελληνικός Χρυσός» και ανετράπη είναι η αφορμή για να ελεγχθεί ξανά η επικινδυνότητα των υλικών που μεταφέρει η εταιρεία στους δρόμους της Χαλκιδικής. Παράλληλα, τα απόβλητα, τοξικά και μη, από τα μεταλλεία της εταιρείας, καταλήγουν σε έναν χώρο που λειτουργεί με προσωρινή αδειοδότηση, χωρίς να έχει διασφαλιστεί η νομιμότητά του και με σοβαρές καταγγελίες περί επικινδυνότητας.
(Φώτο: SOOC)
του Θάνου Καμήλαλη στο ThePressProject
Στις 10 Μαρτίου, ένα φορτηγό εργολαβικής εταιρείας, που μετέφερε απόβλητα από τις εργασίες της Ελληνικός Χρυσός στο μεταλλείο Ολυμπιάδας στην Χαλκιδική ανετράπη, με συνέπεια ποσότητα υλικών που μεταφέρονταν να ξεχυθούν στο δρόμο. Άμεσα, η «Ελληνικός Χρυσός» επιδίωξε να υποβαθμίσει το ζήτημα και να υποστηρίξει ότι το υλικό που μεταφέρεται με εκατοντάδες φορτηγά καθημερινά στην περιοχή του Μαντέμ Λάκκου είναι «μη επικίνδυνο». Στο σχετικό δελτίο Τύπου που εκδόθηκε μία ημέρα μετά το συμβάν, η εταιρεία αναφέρει, (με ιδιαίτερη προσοχή ομολογουμένως ώστε να μην αναφερθεί ούτε καν η λέξη «απόβλητα»):
«Το υλικό έχει πιστοποιηθεί ως μη επικίνδυνο κατόπιν των πλέον αυστηρών ελέγχων και βάσει των αυστηρότερων διεθνών προδιαγραφών.
Το Φ.Ι.Χ. που ανετράπη εκτελούσε στο πλαίσιο του έργου αποκατάστασης της Ολυμπιάδας, μεταφορά υλικού που προέρχεται από τον καθαρισμό και την αποκατάσταση υπολειμμάτων καθαρισμού του παλαιού Χώρου Απόθεσης Τελμάτων Ολυμπιάδας προς τον Χώρο Ξηρής Απόθεσης του Κοκκινόλακα».
Δύο μήνες μετά όμως, το ερώτημα αν τα απόβλητα που μεταφέρονται από την «Ελληνικός Χρυσός στους δρόμους της Χαλκιδικής είναι επικίνδυνα ή όχι, παραμένει. Η εταιρεία υποστηρίζει ότι το υλικό που μεταφέρεται «έχει πιστοποιηθεί ως μη επικίνδυνο κατόπιν των πλέον αυστηρών ελέγχων». Ωστόσο, οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος, δεν επιβεβαιώνουν μέχρι στιγμής αυτήν την άποψη, παραδεχόμενες ουσιαστικά ότι δεν είχε γίνει σχετικός έλεγχος πριν το ατύχημα. Το Υπουργείο δεν γνωρίζει και η έρευνα σχετικά με τα απόβλητα της «Ελληνικός Χρυσός», που έχει άδεια για μεταφορά μόνο μη επικίνδυνων αποβλήτων, βρίσκεται σε εξέλιξη.
Μιλώντας στη Βουλή και απαντώντας σε σχετική ερώτηση του βουλευτή της Ένωσης Κεντρώων, Γ.Σαρίδη, ο αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος, Σωκράτης Φάμελλος επιβεβαίωσε ότι οι κρατικές υπηρεσίες δεν ξέρουν ακόμα το αν είναι επικίνδυνα τα απόβλητα που μεταφέρουν τα φορτηγά της εταιρείας:
«Οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος έλαβαν δείγμα από τον σωρό των αποβλήτων, παρουσία της αστυνομίας και των εκπροσώπων των εταιρειών. Το δείγμα έχει αποσταλεί στο Γενικό Χημείο του Κράτους και στο ΙΓΜΕ για να γίνει ανάλυση έτσι ώστε να εξεταστεί, αν είναι επικίνδυνο ή μη επικίνδυνο απόβλητο. {…] Ζητήθηκαν στοιχεία από τις εταιρείες, ώστε να διερευνηθεί περαιτέρω η υπόθεση από τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, εν αναμονή και των αποτελεσμάτων και των χημικών αναλύσεων για να γίνει η Έκθεση Ελέγχου»
Επομένως, ο ισχυρισμός της εταιρείας περί προηγούμενων «αυστηρών ελέγχων» δεν φαίνεται να ισχύει, τουλάχιστον στη συγκεκριμένη περίπτωση. Αυτό που έχει γίνει, είναι ότι η «Ελληνικός Χρυσός» καταθέτει η ίδια μελέτες σχετικά με την επικινδυνότητα η μη των αποβλήτων ανά δραστηριότητα, τις οποίες οι κρατικές υπηρεσίες είτε αποδέχονται, είτε ζητούν περαιτέρω διευκρινίσεις. Σύμφωνα με τον Φάμελλο, οι αναλύσεις του Γενικού Χημείου του κράτους, του Ινστιτούτου Γεωλογικών Μελετών και ο έλεγχος των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος δεν έχουν ολοκληρωθεί. Όπως προσθέτει, έχει σχηματιστεί αυτεπάγγελτη δικογραφία από την Εισαγγελία Χαλκιδικής, στην οποία αποστέλλονται στοιχεία από τις παραπάνω κρατικές υπηρεσίες, τα οποία δεν μπορούν να δημοσιοποιηθούν.
Παράλληλα, σε άλλο σημείο της απάντησής του, ο Φάμελλος τονίζει ότι, μολονότι η εταιρεία έχει υποβάλει μελέτες για τα απόβλητα σε δύο δραστηριότητές της (Στρατώνι και Μαντέμ Λάκκο), «υπολείπονται ακόμη αρκετά ακόμα, για τα οποία υπάρχει αίτημα προς την εταιρεία για τον χαρακτηρισμό όλων των αποβλήτων. Πράγματι υπάρχει ακόμα θέμα και είμαστε σε συνεχή αλληλογραφία με την εταιρεία και ζητούμε να χαρακτηριστούν όλα τα απόβλητα. Για να εξασφαλίζεται η προστασία της Υγείας και του Περιβάλλοντος»
Μπορεί λοιπόν, ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος να είναι ιδιαίτερα λεπτομερής στην απάντηση σχετικά με το πού βρίσκεται η έρευνα, αλλά η παραδοχή ότι το ελληνικό κράτος «δεν ξέρει» τι ακριβώς μεταφέρεται από την εταιρεία στους δρόμους της Χαλκιδικής είναι ιδιαίτερα σημαντική. Πόσο μάλλον, όταν ήδη υπάρχουν παρόμοια αρνητικά προηγούμενα.
«Κίνδυνος ρύπανσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος»
Στο παρελθόν έχουν σημειωθεί και άλλες ανατροπές φορτηγών εργολάβων της «Ελληνικός Χρυσός», με τόνους αποβλήτων να ξεχύνονται στο δρόμο και το ερώτημα για το αν είναι τοξικά ή όχι να επανέρχεται. Σε προηγούμενο έλεγχο των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, σχετικά τότε με τις δραστηριότητες της εταιρείας στο υποέργο Ολυμπιάδας, μία από τις έξι παραβάσεις που είχαν διαπιστωθεί αφορούσε τον «ελλιπή χαρακτηρισμό παραγόμενου αποβλήτου ως προς την ιδιότητά του» και τον «ελλιπή προσδιορισμό της επικινδυνότητάς του». Αυτό φυσικά, δεν σημαίνει αυτόματα ότι και η νέα έρευνα για τα απόβλητα θα καταλήξει στα ίδια αποτελέσματα (ίσως πρόκειται άλλωστε για διαφορετικό «υλικό»), ωστόσο τα κοινά σημεία είναι πολλά.
Οι Επιθεωρητές τότε, μετά από δειγματοληπτικό έλεγχο, έκριναν εκείνα τα απόβλητα ως επικίνδυνα (τοξικά για τον άνθρωπο κατηγορίας 1, επικίνδυνα για το περιβάλλον κατηγορίας 2 κλπ). Όπως αναφέρουν συγκεκριμένα:
«Αποτέλεσμα είναι να αντιμετωπίζεται και να διαχειρίζεται το υπόλειμμα κατεργασίας ως μη-επικίνδυνο, χωρίς την κατάλληλη τεκμηρίωση… Δεδομένης της διαφαινόμενης από τα αποτελέσματα του ΓΧΚ επικινδυνότητας των αποβλήτων της δραστηριότητας σε συνδυασμό με το μεγάλο μέγεθος των ποσοτήτων και των συνθηκών έκθεσης των εργαζομένων και του περιβάλλοντος σε αυτά, δημιουργείται κίνδυνος ρύπανσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος».
Κίνδυνος που έχει μετατραπεί σε πράξεις, σε προηγούμενες ανατροπές φορτηγών της εταιρείας και ίσως να παραμένει υπαρκτός
Οι επιθεωρητές καταλήγουν επίσης στο συμπέρασμα ότι η μεταφορά τους θα έπρεπε να γίνεται με όλους τους όρους και τις προδιαγραφές που ισχύουν για τα επικίνδυνα απόβλητα (κλειστά κοντέινερς και την απαραίτητη σήμανση και μέτρα ασφαλείας για επικίνδυνα φορτία). Ο έλεγχος των επιθεωρητών είχε οδηγήσει τότε στην επιβολή προστίμων συνολικού ύψους 1,7 εκατ. ευρώ στην «Ελληνικός Χρυσός για παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, τον Ιανουάριο του 2016.
Τα πρόστιμα τελικά ακυρώθηκαν, από το 2ο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθήνας, όχι λόγω αμφισβήτησης των πορισμάτων, αλλά γιατί κρίθηκε ότι από την έναρξη των ελέγχων μέχρι την έκδοση της απόφασης επιβολής προστίμου μεσολάβησε το «υπερβολικό διάστημα», των 33 μηνών…
Οι φόβοι για τον Κοκκινόλακκα
Πέραν των παραπάνω όμως, υπάρχει επίσης σε εκκρεμότητα το ζήτημα σχετικά με το που πηγαίνουν τα απόβλητα των δραστηριοτήτων της εταιρείας. Αυτά καταλήγουν στο χώρο απόθεσης επικινδύνων αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) Κοκκινόλακκα, ένα έργο της «Ελληνικός Χρυσός» του οποίου η κατασκευή βρίσκεται σε εξέλιξη. Έχει λάβει δύο φορές προσωρινή, εξάμηνη άδεια από το Υπουργείο για απόθεση αποβλήτων, εργασία που ο κ. Φάμελλος χαρακτηρίζει “ασφαλή”. Ωστόσο εκκρεμεί η συνολική αδειοδότηση, διότι δεν έχει διασφαλιστεί η στεγάνωση του χώρου, που θα περιέχει και επικίνδυνα, τοξικά απόβλητα. Όπως αναφέρει ο Φάμελλος:
«Είναι έργο υπό κατασκευή, που κατασκευάζεται από το 2013, με ευθύνη της εταιρείας, με στεγάνωση για την οποία ακόμα δεν έχουμε δώσει έγκριση, κάτι που γνωρίζει εγγράφως η εταιρεία. Για το λόγο αυτό έχει συσταθεί ειδική Επιτροπή από το υπουργείο μας, η οποία εξετάζει την ασφάλεια της στεγάνωσης στον Κοκκινόλακκα, μια επιτροπή που υποστηρίζεται από την αρμόδια επιστημονική επιτροπή, που προβλεπόταν στην Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων»
Ο αναπληρωτής υπουργός υποστηρίζει επίσης ότι «είμαστε πάρα πολύ αυστηροί, δεν θα ολοκληρώσουμε τη διαχείριση αυτή, αν δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι και για την ασφάλεια της στεγάνωσης και για την υγειονομική δραστηριότητα του ΧΥΤΕΑ. Κι αυτό το γνωρίζει η εταιρεία. Δηλαδή μπορεί να μην παρακωλύουμε οικονομικές δραστηριότητες, αν αυτές έχουν εξασφαλίσει το επίπεδο διασφάλισης του περιβάλλοντος, όμως η περιβαλλοντική αδειοδότηση είναι παρά πολύ αυστηρή και θα επιμείνουμε και στον χαρακτηρισμό των αποβλήτων και στην αξιολόγηση της στεγάνωσης του Κοκκινόλακκα, στον οποίον πηγαίνουν τα απόβλητα».
Η κατασκευή του ΧΥΤΕΑ Κοκκινόλακκα έχει προκαλέσει σειρά έντονων αντιδράσεων από φορείς που ασχολούνται με την υπόθεση της εξόρυξης χρυσού στην Χαλκιδική. Το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων έχει προχωρήσει, από το 2017, σε καταγγελία προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος, με αναλυτικά στοιχεία, υποστηρίζοντας ότι «όχι μόνο δεν νομιμοποιείται να λάβει την Άδεια Λειτουργίας που ζητάει η εταιρεία, αλλά αντίθετα πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις που θέτει η απόφαση Έγκρισης Τεχνικής Μελέτης του Κοκκινόλακκα για την ανάκληση αυτής». Στην καταγγελία, που έμεινε αναπάντητη από το ΥΠΕΝ, το Παρατηρητήριο κατηγορεί την «Ελληνικός Χρυσός» για ελλιπή ή ανακριβή στοιχεία και σχεδιαγράμματα και επικίνδυνες επιλογές. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι:
- «Η εταιρεία παραπλάνησε τη Διοίκηση οτι η απόσταση του χώρου των νέων βιομηχανικών εγκαταστάσεων από τον οικισμό Στρατωνίου είναι 3.500 μ, ενώ είναι μόλις 400 μ. Η χωροθέτηση τόσο του χώρου απόθεσης επικινδύνων αποβλήτων όσο και των υψηλής επικινδυνότητας εγκαταστάσεων του Μαντέμ Λάκκου παραβιάζει τα όρια που θέτει η ισχύουσα νομοθεσία για αποστάσεις από οικισμούς, εθνικές και επαρχιακές οδούς.»
- «Έχουν γίνει ανεπαρκείς εκτιμήσεις της σεισμικής επικινδυνότητας των δυο φραγμάτων του ΧΥΤΕΑ που κατασκευάζεται επάνω σε σεισμικό ρήγμα που έχει δώσει σεισμούς 7 Richter και τεράστιες μετατοπίσεις.»
- «Χρησιμοποιείται λανθασμένη μεθοδολογία για τα απόβλητα από τα μεταλλεία Ολυμπιάδας και Μαύρων Πετρών», που χαρακτηρίστηκαν «αδρανή» από την εταιρεία και «επικίνδυνα» από τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος
Για την επικινδυνότητα των φραγμάτων της «Ελληνικός Χρυσός» στον Κοκκινόλακκα, που χτίζονται πάνω στο «ρήγμα της Ιερισσού», έχει τοποθετηθεί επανειλημμένα ο ο καθηγητής Γεωφυσικής του ΑΠΘ, Κώστας Παπαζάχος. «Είναι μια παγκόσμια πρωτοτυπία, να χτίζεις ένα φράγμα πάνω στο πιο επικίνδυνο ρήγμα της Ελλάδας, το ρήγμα που έδωσε έναν από τους πιο δυνατούς σεισμούς και τις μεγαλύτερες επιφανειακές μετατοπίσεις. Εγώ δεν ξέρω κάποιο άλλο αντίστοιχο παράδειγμα σε όλο τον κόσμο, τουλάχιστον σε μη τριτοκοσμική χώρα και προσωπικά δηλώνω τρομοκρατημένος και εξαιρετικά ανήσυχος για τις πιθανές συνέπειες στην περιοχή», τόνισε σε πρόσφατη συνέντευξή του στον «Τύπο Θεσσαλονίκης». Στην ίδια συνέντευξη, ο Παπαζάχος προσθέτει:
«Αυτό που δεν καταλαβαίνει ο κόσμος είναι ότι τα χημικά απόβλητα στον Χώρο Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων στο φράγμα του Κοκκινόλακκα, θα βρίσκονται εκεί για πάντα. Δηλαδή, ο κίνδυνος για το φράγμα και κατά συνέπεια για τα χημικά απόβλητα από έναν πιθανό σεισμό, δεν πρέπει να λογίζεται σε μια προοπτική μηνών ή λίγων ετών, αλλά σε βάθος 20-30 ή και 50 ετών. Η μεταλλευτική δραστηριότητα κάποτε θα λήξει, αλλά εμάς θα μας μείνουν τα χημικά απόβλητα και ο κίνδυνος από έναν σεισμό από ένα πολύ επικίνδυνο ρήγμα. Η αστοχία θα είναι διαρκής, χωρίς κανένα σεβασμό στο περιβάλλον, αλλά και τις μελλοντικές γενιές».
Οι σημαντικές αυτές ανησυχίες, αλλά και το ότι δεν έχει δοθεί συνολική αδειοδότηση από το αρμόδιο υπουργείο, δεν εμποδίζουν την «Ελληνικός Χρυσός» να συνεχίζει τις εργασίες της, με προσωρινές άδειες για ένα μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων της. Αυτό από μόνο του, δημιουργεί ένα σημαντικό παράδοξο, που υπερβαίνει τα επιμέρους θέματα των αποβλήτων και του Κοκκινόλακκα, αλλά διαπνέει ολόκληρη τη χαρακτηριζόμενη ως «επένδυση».
Εν κατακλείδι: Κυκλοφορούν φορτηγά της «Ελληνικός Χρυσός» με απόβλητα που τώρα, μετά από ατύχημα, ελέγχονται από το κράτος για την επικινδυνότητά τους και εναποθέτονται σε περιοχή της οποίας η ασφάλεια και η νομιμότητα δεν έχουν ακόμα διασφαλιστεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Σε συνδυασμό με τα χρόνια ερωτήματα περί μεταλλουργίας και τις πολλές άλλες εκκρεμότητες και σκιές γύρω από την Eldorado, το μείγμα μάλλον είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό.
Πηγή: ThePressProject
